محمدرضا خامی ــ دندانپزشک اجتماعی و متخصص بهداشت و سلامت دهان به سؤالات درباره مشکلات دندانی پاسخ داد.
تعریف بوی بد دهان چیست؟
بوی بد دهان حالتی است که پایدار باشد. اکثر افراد صبح بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از خوردن صبحانه ممکن است بوی بد دهان داشته باشند که با خوردن صبحانه این بو، برطرف می‌شود.
علت این نوع بوی بد این است که در طول شب و هنگام خواب ترشح بزاق کم می‌شود و میکروارگانیسم‌های موجود در دهان محصولاتی تولید می‌کنند که بوی بد دهان را تولید می‌کند که البته این حالت نیاز به بررسی ندارد.
کدام‌یک از موارد بوی بد دهان نیاز به پیگیری و بررسی دارد؟
جواب این مورد برمی‌گردد به علت‌های بوی بد دهان که می‌توان در 4 دسته خلاصه کرد؛ دسته اول، غذاهای مصرفی است که معروف‌ترین آنها مصرف سیر و پیاز است. دسته دوم، به بهداشت ضعیف دهان مربوط می‌شود که این مسئله به مشکلات دندان و لثه‌ها ارتباط دارد. دسته سوم، علت‌هایی است که تقریباً به دهان و دندان مربوط نیست اما به نواحی مجاور دهان و دندان که در ناحیه حلق قرار دارند، مربوط می‌شود، مثل مشکلات لوزه‌ها و سینوس‌ها. چهارمین علت بوی بد دهان، علل خارج از دهان و دندان و نواحی مجاور آن است. بیماری‌های عمومی از جمله دیابت، برخی از ناراحتی‌های گوارشی و عفونت‌های ریه در این دسته‌بندی قرار می‌گیرد.
آیا زبان می‌تواند عاملی برای ایجاد بوی بد دهان باشد؟
بله، در بعضی افراد توصیه می‌شود هنگام مسواک زدن یک یا دو بار یا 3 بار مسواک را در سطح زبان بکشند به‌ویژه قسمت عقب زبان که می‌تواند محل تجمع میکروارگانسیم‌ها باشد. به هر حال، دندانپزشک با معاینه می‌تواند مشکل را پیدا کند و اگر مشکل به‌علت لثه و دندان باشد ممکن است جرم‌گیری لازم باشد یا پرکردگی و ترمیم لازم باشد. اگر با برطرف کردن مشکلات ذکرشده، بوی بد دهان ادامه داشته باشد، لازم است فرد به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کند.
برای افرادی که سطح هوشیاری آنها کم است یا ناتوان هستند، توصیه‌ای دارید؟
جواب این سؤال مقوله مفصلی است و بسته به نوع ناتوانی فرد متفاوت است و کسی باید این کار را برای فرد توان‌خواه انجام دهد، به‌عنوان مثال افرادی که ناتوانی حرکتی دارند مسواک مخصوص که دسته ضخیم‌تری دارد و خود فرد هم می‌تواند انجام دهد، توصیه می‌شود.
یادآوری می‌شود چون رساندن خدمات دندانپزشکی برای این افراد بسیار مشکل است و گاه این افراد قادر به بیان مشکل خود نیستند پیشگیری بسیار کمک کننده است، چون گاه این افراد قادر به بازکردن فک نیستند و یا ممکن است اجازه ندهند دندانپزشک کاری برای آنها انجام دهد، لذا تحت بیهوشی ممکن است کانون‌های عفونی دهان آنها توسط دندانپزشک از بین برود و لازم است خدمات پیشگیری توسط افرادی که به این دست بیماران کمک می‌کنند ادامه داشته باشد.
توصیه‌ای برای افرادی که توده‌های سفید را در دهان مشاهده می‌کنند، دارید؟
لوزه‌ها در افرادی که عفونت‌های مکرر دارند، متورم می‌شود و برجسته‌تر مشاهده می‌شود و حالت گل کلمی دارد و در شیارهایش مواد غذایی گیر می‌کند و همین می‌تواند عاملی برای بوی بد دهان باشد. رسیدگی به این مشکل کار متخصص گوش، حلق و بینی است که ممکن است درمان‌های خاص را که شامل تخلیه شیارها و گاه تخلیه لوزه‌ها است.
زمان و تعداد ایده‌آل مسواک زدن را توضیح دهید؟
حداقل روزی دو بار با استفاده از خمیردندان حاوی فلوراید، یک بار قبل از خواب چون ترشح بزاق در طول شب و خواب کم می‌شود و هنگام صبح که بعد از صبحانه باشد، بهتر است. البته اگر فرد در طول روز قادر به مسواک زدن نیست بهتر است از خوردن میان‌وعده‌های غیرضروری که از مواد قندی تهیه شده‌اند پرهیز کند یا اگر از این دست خوراکی‌ها استفاده می‌کند دهان و دندان خود را با آب شست‌وشو دهد.
به‌نظر شما استفاده از دهان‌شویه‌ها مؤثر است؟
بله، دهان‌شویه‌ها انواع مختلفی دارند که برای مشکلات لثه یا پوسیدگی دندان داده می‌شود که استفاده از هر کدام در جای خود و با تجویز دندانپزشک مناسب است. لازم به ذکر است هر پروتزی که داخل دهان گذاشته می‌شود، ملاحظات و رعایت‌های خاص خودش را دارد مثلاً فردی که روکش یا بریج گذاشته باید به توصیه‌های دندانپزشک خود عمل کند، یا کسی که ایمپلنت دارد باید ملاحظات مربوط را که توسط دندانپزشک بیان شده، اجرا کند.
آیا استفاده از آب‌نمک رقیق یا غذاهای خاص را برای رفع بوی بد دهان توصیه می‌کنید؟
بله، آب‌نمک رقیق می‌تواند مؤثر باشد. دهان‌شویه‌های خاصی توسط متخصص طب سنتی ارائه می‌شود که آن هم مفید است. برخی مصرف کرفس، هویج، سیب و جعفری را برای رفع بوی بد دهان توصیه می‌کنند که همه اینها مفید است به‌شرطی که فرد آن 4 دسته مشکل را که ابتدای صحبت ذکر شد نداشته باشد.
آب‌نمک بهتر است یا دهان‌شویه؟
آب‌نمک یا نمک حالت ضدعفونی دارد که در جای خودش مفید است، دهان‌شویه نیز برای مشکلات خاصی توسط دندانپزشک توصیه می‌شود که آن هم جای خودش را دارد، پس آب‌نمک یا دهان‌شویه را با نظر پزشک خودتان مصرف کنید.
آیا قهوه بوی بد دهان را از بین می‌برد؟
در مورد این سؤال باید بگوییم، نظر ثابت‌شده‌ای نداریم که آیا قهوه بوی بد دهان را کم می‌کند یا زیاد اما قهوه باعث خشکی دهان می‌شود از طرفی شاید بوی مطبوعی در دهان ایجاد کند.