ترومبوسیتوپنی یک اصطلاح پزشکی برای توصیف تعداد پلاکت پایین است. پلاک ها یکی از سلولهای موجود در خون ما هستند و کار آنها کمک به جلوگیری از خونریزی است. صرف نظر از سن شما، ترومبوسیتوپنی به عنوان تعداد پلاکت های کمتر از 150000 سلول در میلی گرم خون، توصیف می شود.
علائم ترومبوسیتوپنی
از آن جایی که پلاکت ها در جلوگیری از خونریزی بسیار مهم هستند، علائم و نشانه های این بیماری مربوط به افزایش خطر خونریزی هستند. اگر ترومبوسیتوپنی شما خفیف است، ممکن است علائمی را تجربه نکنید. اما هر چه تعداد پلاکت موجود در خون شما کمتر باشد، احتمال خونریزی بیشتر است.
علائم شامل موارد زیر هستند:
- خونریزی از بینی
- خونریزی از لثه ها
- وجود خون در ادرار یا مدفوع
- تاول های خونی در دهان که به آنها پورپورا گفته می شود
- کبود شدن آسان بدن
- نقاط قرمز کوچک بر روی بدن
علل ایجاد ترومبوسیتوپنی
علل متعددی وجود دارند که سبب ایجاد بیماری ترومبوسیتوپنی می شود. برخی از موارد این بیماری موقتی هستند و ممکن است با درمان برطرف شوند. اما برخی دیگر نیاز به درمان مادام العمر دارند.
علل رایج این بیماری شامل موارد زیر هستند:
ویروس ها
در طی عفونتهای ویروسی، مغز استخوان شما ممکن است به طور موقت پلاکت های کمتری تولید کند. این سرکوب ویروسی نامیده می شود. پس از پاک شدن ویروس از بدن، مغز استخوان می تواند تولید طبیعی را از سر بگیرد.
داروها
برخی از داروها می توانند بر توانایی بدن در ساخت پلاکت یا تولید پادتن هایی که پلاکت ها را از بین می برند، تاثیر گذار باشند. لیست داروهایی که باعث ایجاد ترومبوسیتوپنی می شوند، بسیار طولانی است و شامل آنتی بیوتیک ها، رانیتیدین، داروهایی برای درمان مالاریا و اسید والپروئیک می باشد. اما خوشبختانه اکثر افرادی که این داروها را مصرف می کنند، هرگز دچار ترومبوسیتوپنی نمی شوند.
ترومبوسیتوپنی ایمن
این شرایطی است که سیستم ایمنی بدن دچار سردرگمی می شود و پلاکت ها را در صورت عدم نیاز، از بین می برد.
شرایط بدخیم
برخی از سرطان ها به ویژه سرطان خون، ممکن است باعث کاهش تعداد پلاکت شود. این به طور کلی به این دلیل است که سرطان، فضای مغز استخوان را می گیرد و از تولید پلاکت های جدید جلوگیری می کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی به سلول هایی که سریعاً تقسیم می شوند، مانند سلول های سرطانی، حمله می کنند. متأسفانه سلولهای خونی ما از سلول های سریع تقسیم شده در مغز استخوان ناشی می شوند و زمانی که آسیب ببینند، شما قادر به ساختن سلول های خونی جدید نخواهید بود.
کم خونی آپلاستیک
کم خونی آپلاستیک شرایطی است که مغز استخوان نمی تواند سلول های خونی را به طور عادی تولید کند. این منجر به ترومبوسیتوپنی می شود.
ترومبوسیتوپنی ارثی
بیماری های ارثی می توانند منجر به ترومبوسیتوپنی ثانویه به یک جهش ژنتیکی شوند.
اسپلنومگالی
بخشی از پلاکت های ما در طحال ما ذخیره می شوند. طحال ارگانی در سیستم ایمنی بدن است. اگر طحال بزرگ شود، پلاکت های بیشتری در آن به دام می افتند. این منجر به ایجاد بیماری ترومبوسیتوپنی می شود. اسپلنومگالی ناشی از شرایط متعدد از جمله فشار خون بالا در پرتال یا اسفروسیتوز ارثی است.
پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک
این وضعیت به طور عمده در زنان بالغ مشاهده می شود. این بیماری باعث ایجاد لخته های کوچک در رگ های خونی می شود و پلاکت ها و گلبول های قرمز را از بین می برد.
بارداری
ترومبوسیتوپنی می تواند در بیش از 5 درصد از حاملگی های طبیعی رخ دهد و یا ممکن است نتیجه پره اکلامپسی باشد.
تشخیص ترومبوسیتوپنی
ترومبوسیتوپنی در ابتدا با شمارش کامل خون تشخیص داده می شود. این می تواند به عنوان بخشی از یک معاینه سالانه بدنی و یا به دلیل علائم خونریزی تشخیص داده شود. برای تعیین علت ترومبوسیتوپنی، پزشک نیاز به آزمایش های بیشتری دارد. این آزمایش ها احتمالاً شامل یک اسمیر خون محیطی است که در آن سلولهای خونی زیر میکروسکوپ مورد بازرسی قرار می گیرند.
ظاهر پلاکت ها ممکن است دلایل خاص شمارش پلاکت کم باشند. علاوه بر این، آزمایشاتی که عملکرد پلاکت ها را ارزیابی می کنند مانند جمع شدن پلاکت، ممکن است به تشخیص علت ترومبوسیتوپنی کمک کنند. برای تعیین علت ترومبوسیتوپنی ممکن است لازم باشد که به یک متخصص خون مراجعه کنید.
درمان ترومبوسیتوپنی
درمان شما با توجه به شدت علائم خونریزی تعیین می شود. تمام بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی باید از آسپرین یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن خودداری کنند. زیرا این داروها باعث کاهش عملکرد پلاکت و توانایی تشکیل لخته می شوند. اگر ترومبوسیتوپنی شما خفیف است و یا خونریزی فعال ندارید، ممکن است به هیچ درمانی نیاز نداشته باشید.
در صورت شدید بودن علائم ترومبوسیتوپنی، درمان ها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تزریق پلاکت
ترومبوسیتوپنی گذرا همان طور که در طول درمان های شیمی درمانی مشاهده می شود، با تزریق پلاکت قابل درمان است. در صورت داشتن خونریزی فعال، تزریق پلاکت به طور مکرر مورد استفاده قرار می گیرد.
قطع کردن داروها
اگر ترومبوسیتوپنی شما نتیجه مصرف دارو باشد، ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است مصرف این داروها را متوقف کند. این یک بازی متعادل کننده است. اگر وضعیت شما به خوبی با دارو کنترل شود و ترومبوسیتوپنی شما خفیف باشد، ارائه دهنده خدمات درمانی ممکن است دارو را ادامه دهد.
داروها
اگر ترومبوسیتوپنی شما نتیجه ترومبوسیتوپنی ایمنی باشد، ممکن است شما با داروهایی مانند استروئیدها ایمونوگلوبولین داخل وریدی یا گلوبولین ایمنی ضد D درمان شوید.
اسپلنکتومی
در بسیاری از انواع ترومبوسیتوپنی، طحال محل اصلی تخریب پلاکت ها یا به دام انداختن آنها است. اسپلنکتومی یا برداشتن طحال ممکن است تعداد پلاکت شما را بهبود بخشد.
تبادل پلاسما
پورپورای ترومبوسیتوپنیک ترومبوتیک با تبادل پلاسما درمان می شود.