سنگ های کلیه، توده های جامد ساخته شده از بلور ها هستند. سنگ کلیه معمولاً در کلیه های شما تشکیل می شوند. با این حال، آنها می توانند به هر مکانی از دستگاه ادراری شما منتقل شوند. این قسمت ها شامل کلیه ها، مجاری ادراری، مثانه می باشد. این نوع سنگ یکی از دردناک ترین شرایط پزشکی است. دلایل ایجاد سنگ با توجه به نوع سنگ متفاوت هستند.
انواع سنگ های کلیه
همه سنگ های کلیه از بلور ها تشکیل نشده اند. انواع مختلفی از سنگ های کلیه شامل موارد زیر هستند:
کلسیم
سنگ های کلسیم، رایج ترین نوع سنگ هستند. آنها اغلب از اگزالات کلسیم ساخته می شوند. اما ممکن است از کلسیم فسفات یا مالاتیت نیز تشکیل شوند. مصرف کمتر غذاهای سرشار از اگزالات می تواند خطر ابتلا به این نوع سنگ را کاهش دهد. غذاهای سرشار از اگزالات شامل موارد زیر هستند:
- چیپس سیب زمینی
- بادام زمینی
- شکلات
- چغندر
- اسفناج
اگرچه برخی از سنگ های کلیه از کلسیم ساخته شده اند، دریافت کافی کلسیم در رژیم غذایی شما، می تواند مانع از ایجاد سنگ شود.
اسید اوریک
احتمال ابتلای مردان به این نوع سنگ ، بیشتر از زنان است. سنگ های کلیه اسید اوریک در افراد مبتلا به نقرس یا افرادی که تحت شیمی درمانی قرار می گیرند، ایجاد می شود. این نوع سنگ هنگامی ایجاد می شود که ادرار بسیار اسیدی باشد. یک رژیم غذایی سرشار از پورین می تواند سطح اسید ادرار را افزایش دهد. پورین ماده ای بی رنگ، موجود در پروتئین های حیوانی مانند ماهی، صدف و گوشت است.
استروویت
این نوع سنگ بیشتر در خانم های مبتلا به عفونت ادراری مشاهده می شود. این زن ها می توانند بزرگ باشند و باعث انسداد ادرار شوند. آنها ناشی از عفونت کلیه می باشند. درمان عفونت تحتانی می تواند از بروز سنگهای استروویت جلوگیری کند.
سیستین
تشکیل سنگ های سیستین بسیار نادر هستند. آنها در مردان و زنانی که مبتلا به اختلال ژنتیکی سیستینوری هستند، رخ می دهند. در این نوع سنگ ، سیستین از کلیه ها به داخل ادرار نشت می کند.
بیشتر بدانید؛ این افراد بیشتر به سنگ های کلیه مبتلا می شوند
عوامل خطرزای سنگ کلیه
بزرگترین عامل خطر برای سنگ ، تولید کمتر از یک لیتر ادرار در روز است. به همین دلیل است که سنگ در نوزادان نارس که مشکلات کلیوی دارند، بسیار شایع است. با این حال سنگ به احتمال فراوان در افراد بین 20 تا 50 سال مشاهده می شود. عوامل مختلفی وجود دارند که می توانند خطر ایجاد این نوع سنگ را افزایش دهند. به عنوان مثال، رابطه جنسی نیز می تواند در تشکیل سنگ نقش داشته باشد. علاوه بر این، بر اساس مطالعات انجام شده، خطر ابتلای مردان به این نوع سنگ نسبت به زنان بیشتر است. سابقه سنگ می تواند خطر ابتلای شما را افزایش دهد. همچنین سابقه خانوادگی سنگ نیز تاثیر گذار است. عوامل خطرزای دیگر عبارتند از:
- کم آبی بدن
- چاقی
- رژیم غذایی حاوی مقادیر بالای پروتئین، نمک یا گلوکز
- بیماری هایپر پاراتیروئید
- جراحی بای پس معده
- بیماری های التهابی روده که باعث افزایش جذب کلسیم می شوند
- مصرف داروهایی مانند دیورتیک تری آمرن
- داروهای ضد عفونی کننده و آنتی اسید های مبتنی بر کلسیم
شناخت علائم و نشانه های سنگ های کلیه
معمولاً این نوع سنگ با درد شدید همراه است. علائم این نوع سنگ تا زمانی که سنگ شروع به حرکت در مجاری ادرار نکند، ممکن است بروز نیابد. به این درد شدید که هنگام عبور سنگ از قسمتهای دستگاه ادراری ایجاد می‌شود، قولنج کلیوی نیز گفته می شود. شما ممکن است این درد را در یک طرف کمر یا شکم خود احساس کنید. در مردان درد ممکن است به ناحیه کشاله ران آنها کشیده شود. درد قولنج کلیه، گاه و بی گاه است، اما می تواند بسیار شدید باشد. افراد مبتلا به کولیک کلیه همچنین تمایل به بی قراری دارند. علائم دیگر سنگ می تواند شامل موارد زیر باشند:
- وجود خون در ادرار
- استفراغ و حالت تهوع
- تغییر رنگ یا بوی ناخوشایند ادرار
- لرز
- تب
- تکرر ادرار
- کم شدن میزان ادرار
اگر سنگ کوچک باشد، ممکن است با گذر سنگ در مجرای ادراری، درد و یا علائم دیگری نداشته باشد.
چرا سنگ های کلیه می تواند مشکل ساز باشد؟
این نوع سنگ همیشه در کلیه باقی نمی مانند. گاهی اوقات آنها از کلیه به مجاری ادرار منتقل می شوند. مجاری ادرار کوچک و ظریف هستند و ممکن است سنگ ها خیلی بزرگتر از آنچه باشند که به راحتی از مجرای ادرار و مثانه عبور کنند. عبور سنگ در مجرای ادرار، می تواند باعث اسپاسم و سوزش شود. در نتیجه سبب ظاهر شدن خون در ادرار می شود. گاهی اوقات سنگها جریان ادرار را مسدود می کنند. به این حالت انسداد ادراری گفته می شود. انسداد ادراری می تواند منجر به عفونت کلیه و آسیب به آن شود.
پیشگیری از ایجاد سنگ های کلیه
هیدراته نگه داشتن بدن یکی از روشهای مهم در پیشگیری از تشکیل سنگ است. هیدراته نگه داشتن بدن باعث افزایش ادرار می شود و به کلیه ها کمک می کند. همچنین ترکیب زنجبیل، لیمو و آب میوه با آب، می تواند جایگزین مناسب برای آب باشد. مصرف غذاهای سرشار از اگزالات در حد اعتدال، کاهش مصرف نمک و پروتئین های حیوانی نیز، می توانند خطر این نوع سنگ را کاهش دهند. پزشک شما ممکن است داروهایی را برای کمک به جلوگیری از تشکیل سنگ های کلسیم و اسید اوریک تجویز کند. اگر مبتلا به این نوع سنگ هستید و یا در معرض تشکیل آن قرار دارید، با پزشک مشورت کرده و بهترین روش های پیشگیری را انتخاب کنید.