شیرین کننده های مصنوعی، مواد ساخته دست بشر و دارای طعم شیرین هستند که در بدن انسان ها برای تبدیل به انرژی متابولیزه نمی شوند. به همین دلیل آن ها نوعی شیرینی بدون تامین هیچ مقدار از کالری هستند. شیرین کننده های مصنوعی میزان قند خون را افزایش نمی دهند، اما آنها با پیشرفت مقاومت بدن به انسولین و دیابت نوع 2 در ارتباط هستند. اضافه کردن تنها یک قوطی نوشابه به رژیم غذایی روزانه، خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را 25 تا 67 درصد افزایش می دهد.
دیابت چیست؟
تئوری های متفاوتی در مورد افزایش خطر ابتلا به دیابت در اثر شیرین کننده های مصنوعی وجود دارد. یکی از این تئوری ها بیان می کند که محصولات شیرین کننده مصنوعی هوس خوردن غذاهای با طعم شیرین را افزایش می دهند. این منجر به مصرف بیشتر قند و افزایش وزن می شود. در نتیجه خطر ابتلا به دیابت افزایش می یابد.
تئوری دیگر این است که شیرین کننده های مصنوعی موادی با طعم شیرین بدون کالری هستند. تحقیقات نشان می دهند که شیرین کننده های مصنوعی می توانند نوع و تعداد باکتری هایی که در روده بزرگ شما زندگی می کنند، تغییر دهند. این امر می تواند به عدم تحمل گلوکز، افزایش وزن و دیابت کمک کند. به نظر می رسد که مصرف شیرین کننده های مصنوعی با خطر ابتلا به دیابت در ارتباط است. اما تحقیقات بیشتری برای درک ارتباط دقیق تر بین آنها لازم است.
دیابت زمانی رخ می دهد که بدن شما دیگر قادر به تنظیم موثر قندخون نمی باشد. این زمانی اتفاق می افتد که لوزالمعده شما تولید انسولین به اندازه کافی را متوقف کند، یا سلول های شما به انسولین تولید شده مقاوم شوند. انسولین هورمونی است که برای انتقال قند از جریان خون به داخل سلول های شما لازم است. بنابراین هر دوی این عوامل منجر به افزایش مزمن قند خون میشوند. بالا بودن سطح قند خون در طی یک دوره طولانی مدت، می تواند منجر به عوارض مزمنی شود. این عوارض شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و همچنین آسیب های عصبی و کلیوی است. بنابراین کنترل قند خون بسیار مهم است.
انواع دیابت
دو نوع اصلی از بیماری دیابت وجود دارد که هر کدام از آنها علل مختلفی برای ابتلا به دیابت را دارند.
دیابت نوع 1:
هنگامی که سیستم ایمنی بدن به لوزالمعده شما حمله می کند، توانایی آن در تولید انسولین را از بین می برد.
دیابت نوع 2:
این درصورتی که سلول های بدن دیگر به انسولین تولید شده پاسخ ندهند و یا لوزالمعده تولید انسولین به اندازه کافی را متوقف کند، رخ میدهد.
دیابت نوع 1 نسبتاً یک بیماری نادر و عمدتا ژنتیکی است و تنها 5 الی 10 درصد از کل موارد دیابت را شامل می شود. دیابت نوع دو بیش از 90 درصد موارد دیابت را تشکیل می دهد و عمدتاً توسط عوامل رژیمی و شیوه زندگی ایجاد می شود.
چگونه قند متابولیزه می شود؟
زمانی که بیشتر مردم در مورد قند صحبت می کنند، آنها به ساکاروز یا قندی که از چغندر یا نیشکر تهیه می شود اشاره می کنند. ساکاروز از یک مولکول گلوکز و فروکتوز به هم پیوند یافته، تشکیل می شود. زمانیکه ساکاروز مصرف می کنید، مولکول های گلوکز و فروکتوز توسط آنزیم های موجود در روده کوچک شما، از هم جدا می شوند. این باعث افزایش قند خون می شود و لوزالمعده شما را برای آزاد سازی انسولین تحت تاثیر قرار می دهد. انسولین، گلوکز را از جریان خون به درون سلولهای شما منتقل می کند و در آن جا برای تولید انرژی متابولیزه می شود. این در حالی است که تنها مقدار کمی از فروکتوز توسط سلول ها قابل جذب است و به انرژی تبدیل می شود. در نتیجه بیشتر آن به کبد شما انتقال می یابد.
در صورتی که قندی بیش از نیاز بدن برای تولید انرژی مصرف کنید، مقدار اضافی آن به اسیدهای چرب تبدیل می شود. این اسیدهای چرب به عنوان چربی در بدن ذخیره می شوند. از آنجا که فروکتوز در بدن به چربی تبدیل می شود، مصرف بیشتر آن به افزایش سطح تری گلیسیرید منجر می شود. این ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی و کبد چرب را افزایش دهد. همچنین مصرف مقادیر بالای فروکتوز با افزایش اسید اوریک در خون همراه است. اگر این بلوک های اسید اوریک در مفاصل شما به دام بیفتند، ممکن است منجر به یک بیماری دردناک به نام نقرس شوند.
آیا مصرف قند خطر ابتلا به دیابت را افزایش می دهد؟
تحقیقات نشان میدهند، افرادی که به طور مرتب نوشابه های شیرین شده قندی می نوشند، خطر ابتلای آنها به دیابت تقریباً 25 درصد بیشتر است. در حقیقت نوشیدن تنها یک نوشیدنی شیرین شده قندی در روز، خطر ابتلا به دیابت را مستقل از افزایش وزن، 13 درصد افزایش می دهد. ارتباط بین مصرف قند و دیابت حتی پس از کنترل کالری کل، وزن بدن، مصرف الکل و ورزش همچنان ادامه دارد.
بسیاری از محققان معتقدند که قند خطر دیابت را به صورت مستقیم و غیر مستقیم افزایش می دهد. این ممکن است به دلیل تأثیر فروکتوز بر کبد شما باشد که خطر این بیماری را به طور مستقیم افزایش می دهد. تاثیرات فروکتوز بر کبد شامل تشدید کبد چرب، التهاب و مقاومت موضعی به انسولین است. این اثرات ممکن است باعث تولید غیر طبیعی انسولین در لوزالمعده شود و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد. همچنین مصرف مقادیر بالای قند، می تواند به طور غیر مستقیم خطر ابتلا به دیابت را از طریق افزایش وزن و افزایش چربی بدن بالا ببرد. این عوامل خطرات جداگانه ای برای ایجاد دیابت محسوب می شوند.
آیا قندهای طبیعی نیز همان اثر قندهای مصنوعی را دارند؟
در حالی که مصرف مقادیر بالای قندهای افزوده با بیماری دیابت در ارتباط است، قندهای طبیعی اثر مشابهی ندارند. قندهای طبیعی قندهایی هستند که در میوه ها و سبزیجات وجود دارند و در طول تولید و یا فراوری آن ها افزوده نمی شوند. از آنجا که این نوع قندها در یک ماتریس فیبر، آب، آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی دیگر وجود دارند، حذف شده و آهسته تر جذب میشوند. این قندها احتمال کمتری برای ایجاد سنبله های قند خون دارند. همچنین میوه ها و سبزیجات نسبت به بسیاری از غذاهای فرآوری شده، قند کمتری دارند. بنابراین با مصرف قند های طبیعی، می توانید قند خون خود را راحت تر کنترل کنید. همچنین تحقیقات نشان می دهند که مصرف یک وعده میوه در طول روز، خطر ابتلا به دیابت را 7 تا 13 درصد کاهش می دهد.
توجه داشته باشید که شیرین کننده های طبیعی مانند عسل و شربت افرا عموما به اندازه قندهای افزوده و فرآوری نشده نیستند. اما هنوز هم به عنوان منابع نسبتا خالص قند به شمار می روند. این محصولات نیز حاوی مقادیر زیادی ساکاروز و فروکتوز هستند و در صورت پخت و پز از منابع قند افزوده به شمار می روند.
سایر عوامل خطر زای ابتلا به دیابت
در حالی که مصرف مقادیر بالای قند افزوده باعث افزایش خطر ابتلا به دیابت می شود، عوامل دیگری نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
وزن بدن:
تحقیقات نشان می دهند که چاقی یکی از اصلی ترین عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 است. اما در صورت ابتلا به چاقی، با از دست دادن تنها 5 تا 10 درصد از وزن بدن، میزان این خطر کاهش می یابد.
ورزش کردن:
افرادی که به سبک زندگی بی تحرک عادت دارند، خطر ابتلای آن ها به دیابت نوع 2 نسبت به سایر افراد، 2 برابر است. شما می توانید تنها با 150 دقیقه فعالیت متوسط در هفته، خطر این بیماری را کاهش دهید.
سیگار کشیدن:
سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری دیابت را 2 برابر افزایش می دهد. اما با ترک سیگار این خطر به حالت عادی برمیگردد.
آپنه خواب:
آپنه خواب شرایطی است که در آن تنفس در طول شب دچار انسداد می شود. آپنه خواب یک عامل خطرناک و منحصر به فرد برای ابتلا به دیابت است.
عوامل ژنتیکی:
اگر یکی از والدین شما مبتلا به دیابت باشد، خطر ابتلای شما به دیابت نوع 2، تا 40 درصد افزایش می یابد. در صورتی که هردو والدین شما مبتلا به این بیماری باشند، خطر آن در شما به 70 درصد افزایش می یابد.
بیشتر بدانید؛ آیا رژیم غذایی گیاهی ابتلا به دیابت را کاهش می دهد؟
برای کاهش خطر ابتلا به دیابت چه موادی مصرف کنید؟
علاوه بر قطع کردن غذاهای حاوی قندهای افزوده، تغییرات دیگری در رژیم غذایی وجود دارند که می توانند برای کاهش خطر دیابت موثر باشند. این شامل موارد زیر است:
رژیم غذایی با غذاهای کامل را دنبال کنید:
رژیم های غذایی سرشار از آجیل، میوه، سبزیجات و غلات کامل، با کاهش خطر ابتلا به دیابت در ارتباط هستند.
مصرف سبزیجات سبز برگ:
مصرف یک رژیم غذایی سرشار از سبزیجات سبز برگ با کاهش 14 درصدی خطر ابتلا به دیابت همراه است.
نوشیدن قهوه:
نوشیدن قهوه ممکن است خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را کاهش دهد. مصرف هر فنجان قهوه به طور روزانه، 7 درصد از خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد.
مصرف الکل در حد اعتدال:
مصرف متوسط الکل در مقایسه با مصرف بالا و یا قطع آن، خطر ابتلا به دیابت را 30 درصد کاهش میدهد.
اگر کاهش میزان قند های افزوده به طور ناگهانی برای شما دشوار و غیر ممکن است، می توانید از قطع کردن نوشیدنی های شیرین شده شروع کنید. نوشیدنی های شیرین شده قندی منبع اصلی قندهای افزوده در رژیم غذایی استاندارد هستند. این تغییر کوچک در رژیم غذایی می تواند تاثیر بزرگی داشته باشد. همچنین مطالعه دقیق برچسب های تغذیه ای بر روی مواد غذایی ضروری است. زیرا بیش از 50 نام مختلف برای قند های استفاده شده وجود دارد. یادگیری و شناخت نوع آن ها، اولین قدم برای کاهش میران قندهای افزوده است. خوشبختانه روشهای زیادی برای حذف قند در رژیم غذایی وجود دارد. این در حالی است که هنوز بسیاری از غذاهای خوش عطر و خوش طعم در رژیم غذایی شما می توانند موجود باشند. بنابراین لازم نیست که احساس محرومیت کنید.