تومور غده پاروتید جزو انواع نادر تومورها هستند که در غدد بزاقی تشکیل می شود. غدد بزاقی در دهان و گلو قرار دارند و وظیفه شان هضم غذا، مرطوب نگه داشتن دهان و حفاظت از دندانها است. سه نوع غده بزاقی اصلی وجود دارد که عبارتند از: غده بناگوشی یا پاروتید، غده تحت فکی و غده زیر زبانی.
تومورهای غدد بزاقی معمولا در غده بزاقی پاروتید یا همان غده بناگوشی ظاهر می شوند و در واقع 85 درصد کل تومورهای غدد بزاقی در همین غده بروز می کنند. در این مطلب ما هر چیزی که باید درباره تومور غده پاروتید بدانید را در اختیارتان قرار می دهیم.
تومور غده پاروتید چه علائمی دارد؟
علائم و نشانه های تومور غده پاروتید شامل موارد زیر است:
- توده یا تورم در گردن، فک و یا دهان
- بی حس شدن بخشی از صورت
- ضعف عضلانی یک طرف صورت
- درد مداوم در ناحیه غده بزاقی
- مشکل در بلع
- مشکل در باز کردن دهان به طور کامل
چه دلایلی باعث ایجاد تومور غده پاروتید می شود؟
تومورهای غده بزاقی جزو تومورهای نادر محسوب می شوند و کمتر از 10 درصد از کل تومورهای سر و گردن را در بر می گیرند. مشخص نیست که چه عاملی باعث تشکیل تومور غده پاروتید می شود اما پزشکان معتقدند جهش در DNA سلول های غده بزاقی می تواند باعث سرطانی شدن بافت غده بزاقی شود. به این ترتیب سلول های سالم می میمرند و سلول های جهش یافته تکثیر می شوند و تشکیل تومور می دهند. این تومور به بافت های مجاور حمله ور می شود و به آنها آسیب می رساند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از علائم گفته شده به پزشک مراجعه کنید. شایع ترین علامت تومور غده بزاقی وجود توده یا تورم در نزدیکی غده بزاقی است اما این مساله به این معنا نیست که شما حتما به سرطان غده پاروتید یا هر غده بزاقی دیگری دچار شده اید. اکثر تومورهای غده بزاقی خوش خیم و غیر سرطانی هستند. علاوه بر این بسیاری از شرایط غیر سرطانی مثل عفونت یا سنگ غده بزاقی نیز می توانند باعث ایجاد تومور در این ناحیه شوند.
تومور غده پاروتید چطور تشخیص داده می شود؟
برای تشخیص تومور غده پاروتید از روش ها و آزمایشات زیر استفاده می شود:
معاینه بدنی
پزشک برای تشخیص تومور و تورم ابتدا گلو، فک و گردن شما را معاینه می کند.
تست های تصویربرداری
آزمایشات عکس برداری مثل رزونانس مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) به پزشک در تعیین اندازه و محل تومور غده پاروتید کمک می کند.
نمونه برداری از بافت
برای تشخیص سرطانی بودن یا نبودن تومور پزشک از بیوپسی یا نمونه برداری استفاده می کند. طی نمونه برداری یک سوزن داخل بافت مشکوک وارد می شود و سلول ها و مایعات درون آن را جمع آوری می کند. سپس این نمونه به آزمایشگاه فرستاده می شود تا بررسی های بیشتری روی آن انجام شود.
تعیین میزان سرطانی بودن تومور غده پاروتید
اگر پزشک تشخیص بدهد که شما به سرطان غده پاروتید مبتلا شده اید مرحله یا همان میزان پیشرفت بیماری را تعیین می کند. مراحل مختلف سرطان توسط اعداد بیان می شوند. مرحله اول نشان دهنده کوچک بودن تومور و موضعی بودن آن است و مرحله چهارم نشان می دهد که سرطان پیشرفته شده و غدد لنفاوی گردن و قسمت های دیگر بدن را هم درگیر کرده است.
تومور غده پاروتید چطور درمان می شود؟
درمان تومورهای غده بزاقی به نوع، اندازه و محل تومور و همچنین سلامت عمومی بدن شما بستگی دارد. درمان تومور غده پاروتید معمولا از طریق جراحی انجام می گیرید که ممکن است با پرتو درمانی نیز همراه باشد.
به طور کلی برای درمان تومور غده پاروتید از روش های زیر استفاده می شود:
1-جراحی
جراحی تومور غده پاروتید و یا هر نوع تومور غده بزاقی به دو طریق انجام می شود:
خارج کردن بخشی از غده بزاقی
اگر تومور کوچک و دسترسی به آن آسان باشد پزشک می تواند تومور و قسمتی از بافت سالم مجاور آن را خارج کند.
خارج کردن کل غده بزاقی
اگر تومور بزرگ باشد پزشک مجبور است کل غده بزاقی را برداشته و خارج کند. علاوه بر این اگر تومور به مجاری غده بزاقی، اعصاب صورت، استخوان و پوست صورت متصل شده باشد پزشک این قسمت ها را هم باید خارج کند.
خارج کردن غدد لنفاوی گردن
اگر پزشک متوجه شود که سرطان به غدد لنفاوی گردن هم سرایت کرده از طریق برش روی گردن غدد لنفاوی این قسمت را هم خارج می کند.
جراحی ترمیمی
بعد از عمل خارج کردن تومور غده پاروتید، پزشک برای ترمیم بافت ها از جراحی ترمیمی استفاده می کند. اگر استخوان، پوست و اعصاب صورت در طی جراحی خارج کردن تومور برداشته شده باشند نیز به جراحی ترمیمی نیاز است. این جراحی کمک می کند تا توانایی شما در جویدن غذا، بلع، صحبت کردن و نفس کشیدن بهبود پیدا کند.
برای بازسازی قسمت های آسیب دیده گلو، دهان و فک ممکن است نیاز باشد قسمت هایی از پوست، بافت و یا اعصاب نقاط دیگر بدن به این نواحی پیوند زده شود. به طور کلی جراحی غده پاروتید کار دشواریست چون چندین عصب مهم از جمله عصبی که حرکات صورت را کنترل می کند اطراف این غده وجود دارد. بنابراین جراحی تومورهایی که به اعصاب مهم صورت مرتبط هستند می تواند باعث فلج جزئی صورت شود.
2-پرتو درمانی
اگر تومور غده پاروتید سرطانی باشد پزشک برای درمان آن از رادیو تراپی یا همان پرتو درمانی استفاده می کند. در این روش برای از بین بردن سلول های سرطانی از پرتوهای پر انرژی مثل اشعه ایکس و پروتون استفاده می کنند. در طول پرتو درمانی شما باید روی یک تخت دراز بکشید و بعد یک دستگاه با حرکت به دور شما پرتوهای پر قدرت را روی نقاط خاصی از بدنتان ساطع می کند.
از پرتو درمانی می توان برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده بعد از عمل جراحی استفاده کرد. علاوه بر این اگر به دلیل بزرگی تومور جراحی امکان پذیر نباشد ممکن است پزشک پرتو درمانی را به تنهایی یا به همراه شیمی درمانی توصیه کند.
3-شیمی درمانی
شیمی درمانی نوعی دارو درمانیست که در آن از مواد شیمیایی خاصی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. البته در حال حاضر از شیمی درمانی به عنوان روشی استاندارد برای از بین بردن سلول های سرطانی غدد بزاقی استفاده نمی شود اما این روش می تواند به عنوان یکی از گزینه های درمانی برای افراد مبتلا به سرطان پیشرفته غده پاروتید مناسب باشد. همچنین ممکن است گاهی اوقات از شیمی درمانی در کنار پرتو درمانی هم استفاده شود.
4-مراقبت های حمایتی
مراقبت های تسکین دهنده یا حمایتی روی رهایی از درد و کنترل علائم بیماری تمرکز دارند. اگر بیمار دچار سرطان پیشرفته غده پاروتید شده باشد و ناگزیر باشد برای درمان از گزینه های تهاجمی مثل جراحی، شیمی درمانی یا پرتو درمانی استفاده کند از مراقبت های حمایتی برای کاهش و تسکین عوارض این روش ها استفاده می شود.
این مراقبت ها کیفیت زندگی بیمار را ارتقا می بخشند و اگر در کنار روش های درمانی و به درستی استفاده شوند طول زندگی بیمار مبتلا به سرطان را افزایش می دهند.
آیا درمان دارویی جایگزینی برای از بین بردن تومور غده پاروتید وجود دارد؟
خیر. هیچ نوع درمان دارویی مکمل یا جایگزین نمی تواند تومور غده پاروتید را درمان کند. با این حال اگر به سرطان غده پاروتید مبتلا شده باشید می توانید برای مقابله با عوارض جانبی روش های درمانی این بیماری از داروهای مکمل استفاده کنید.
درمان های خانگی تومور غده پاروتید
مقابله با خشکی دهان
اگر به خاطر درمان تومور غده پاروتید تحت پرتو درمانی قرار گرفته اید به احتمال زیاد دچار خشکی دهان می شوید. خشکی دهان می تواند باعث بروز عفونت های مکرر در دهان و مشکلات مربوط به جویدن غذا، بلع و صحبت کردن شود.
برای جلوگیری از خشکی دهان و عوارض ناشی از آن نکات زیر را رعایت کنید:
روزانه چندین بار مسواک بزنید
از مسواک های نرم استفاده کنید و دندان هایتان را به آرامی مسواک بزنید. اگر نمی توانید به راحتی این کار را انجام بدهید با پزشکتان در این خصوص صحبت کنید.
آب نمک گرم
بعد از صرف غذا دهانتان را با آب نمک گرم بشویید.
به طور مرتب دهانتان را با آب یا آب نبات های بدون قند مرطوب کنید
جویدن آدامس های بدون قند نیز به باعث افزایش تولید بزاق و در نتیجه مرطوب شدن حفره دهان می شود.
غذاهای آب دار مصرف کنید
از خوردن غذاهای خشک و چرب خودداری کنید.
از مصرف خوراکی ها و نوشیدنی های تند و اسیدی خودداری کنید
مصرف کافئین و الکل خشکی دهان را افزایش می دهند بنابراین بهتر است آنها را ترک کنید. در صورتی که خشکی دهان روی کیفیت زندگی تان تاثیر منفی گذاشته است با پزشکتان در این باره صحبت کنید تا در صورت لزوم اقدامات مناسب را برایتان انجام بدهد.
مقابله با احساس خستگی
بسیاری از بیمارانی که تحت پرتو درمانی قرار می گیرند دچار احساس خستگی مداوم می شوند. ممکن است پزشک بتواند علت اصلی خستگی را درمان کند ولی به دلیل ادامه پیدا کردن روند درمان بیماری معمولا این احساس خستگی باز هم به وجود می آید.
برای مقابله با این عارضه توصیه می شود که از روش های زیر استفاده کنید:
ورزش کنید
30 دقیقه ورزش در روز می تواند باعث کاهش احساس خستگی تان شود. برای این کار ورزش های متوسط مثل پیاده روی سریع در طول و بعد از درمان سرطان توصیه می شود.
ماساژ درمانی را امتحان کنید
ماساژ درمانی می تواند عضلات و ماهیچه های شما را تقویت و خستگی تان را کاهش بدهد.
در آرامش بمانید
سعی کنید از فعالیت های استرس زا دور باشید و تا حد امکان آرامش داشته باشید.