آندوسکوپی یک روش غیر جراحی برای معاینه دستگاه گوارش می باشد. پزشک با استفاده از آندوسکوپی قادر خواهند بود تصویر درون دستگاه گوارش را بر روی مانیتور مشاهده کرد. در این روش از یک لوله انعطاف پذیر که سر آن نور و دوربین تعبیه شده است استفاده می شود. در طول مدت انجام آندوسکوپی، لوله را از طریق دهان و از راه گلو وارد مری می کنند، این کار به پزشک اجازه می دهد که مری، معده و قسمت بالای روده کوچک را ببیند.
به صورت مشابه، آندوسکوپی می تواند وارد روده بزرگ ( کلون ) شود اما این بار از طریق معقد، تا بتوان درون محیط آن را مشاهده و معاینه کرد. این فرآیند بسته به این که چه مقدار از روده بزرگ مورد معاینه قرار می گیرد، سیگموئیدوسکوپی یا کلونوسکوپی نامیده می شود. یک نمونه مخصوص از آندوسکوپی ERCP نامیده می شود که از پانکراس، کیسه صفرا و اندام های وابسته به آن تصویر برداری می کند. از ERCP معمولا برای پیوند زدن و بیوپسی استفاده می کنند. اولتراسوند آندوسکوپی یا EUS دو روش آندوسکوپی و اولتراسوند را با هم ترکیب می کند تا تصویر و اطلاعاتی در مورد نقاط مختلف دستگاه گوارش ادائه دهد.
چرا به آندوسکوپی نیاز داریم؟
پزشکان معمولا آندوسکوپی را برای موارد زیر توصیه می کنند:
- معده درد
- زخم معده، ورم معده یا مشکل در فرو دادن غذا
- خونریزی در سیستم گوارش
- تغییر در عادت دفع مدفوع ( یبوست مزمن یا اسهال )
- پولیپ یا مشکلاتی در روده بزرگ
علاوه بر این پزشک ممکن است از آن برای بیوپسی یا نمونه برداری ( برداشتن بخشی از بافت ) برای آزمایش استفاده کند.
از آن ممکن است برای درمان مشکل سیستم گوارش استفاده شود. به عنوان مثال، آندوسکوپی تنها خون ناشی از زخم معده را شناسایی نخواهد کرد، اما ابزاری که قادر به عبور از درون اندوسکوپ می باشند می توانند خونریزی را متوقف کنند.
در روده بزرگ، پولیپ ها می توانند از درون اندوسکوپ عبور کنند و از ایجاد و گسترش سرطان روده جلوگیری شود. البته، استفاده از ERCP، می تواند به خروج سنگ های صفراوی و دورن مجاری صفراوی کمک کند.
آیا آندوسکوپی روشی ایمن و بی خطر است؟
به طور کلی، آندوسکوپی یک روش ایمن است، با این وجود، تعدادی نارضایتی بیمار گزارش شده است از جمله:
- پارگی ( ایجاد پارگی در دیواره روده )
- واکنش نسبت به آرام بخش ها
- عفونت
- ایجاد پانکراس
چه کسی از بیمار آندوسکوپی می گیرد؟
پزشک خانوادگی ممکن است که در مطب خود سیگموئیدوآندوسکوپی انجام دهد. با این وجود، تمام فرایند های آن معمولا توسط متخصص روده انجام می شود. دیگر متخصصان از جمله جراح روده نیز قادر خواهد بود برخی از روش های آندوسکوپی را انجام دهد.
چگونه آماده شویم؟
آماده سازی روده. مورد آزمایش و معاینه قرار گرفتن قسمت بالایی سیستم گوارش نیاز به خالی نگه داشتن معده برای 6 تا 8 ساعت قبل از فرایند دارد. برای معاینه کردن روده بزرگ، باید روده به طور کامل تمیز باشد. بنابراین، ضد یبوست قبل از آندوسکوپی تجویز خواهد شد.
آرام بخش
برای بیش تر فرایند های آندوسکوپی، آندوسکوپی تجویز خواهد شد. این داروها موجب افزایش آرامش حین انجام آندوسکوپی می شود. آرامش بخشی که از طریق تزریق داخل وریدی انجام می شود موجب آرامش حین آندوسکوپی خواهد شد.
همچنین موجب خواب راحت می گردد. اثر این داروها معمولا کوتاه مدت است و بعد از یک ساعت از بین خواهد رفت اما بهتر است از رانندگی خودداری شود زیرا فرد ممکن است که خواب آلود باشد.
بیهوش کننده کلی را ( که شما را برای مدت محدودی خواب می کند) تنها در شرایط خاص تجویز می کنند ( برای کودکان کم سن و وقیت که آندوسکوپی بسیار پیچیده ای مد نظر باشد).
چرا آندوسکوپی انجام می شود؟
آندوسکوپی برای تشخیص و گاهی درمان نواحی بالایی سیستم گوارش تجویز می شود. از جمله مری، معده و ابتدای روده کوچک.
خطرات آندوسکوپی
آندوسکوپی یک روش مطمئن است اما می تواند خطراتی ایجاد کند:
خونریزی
اگر آندوسکوپی به منظور بیوپسی یا برداشت بخشی از بافت انجام شود قطعا بعد از آن فرد دچار خونریزی خواهد شد. در موارد نادر، ممکن است به انتقال خون نیاز باشد.
عفونت
بیشتر آندوسکوپی های که انجام می شوند با معاینه و بیوپسی همراه هستند و ریسک عفونت کم است. زمانی ریسک عفونت بیشتر خواهد شد که یک عمل درمانی دیگر به عنوان جزئی از آندوسکوپی قرار گیرد. اکثر عفونت ها کم هستند و با آنتی بیوتیک قابل درمان می باشند. پزشک ممکن است قبل از آندوسکوپی برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز کند به ویژه وقتی که ریسک ابتلا به عفونت در فرد بالا باشد.
پاره شدن دستگاه گوارش
پارگی در دستگاه گوارش یا قسمتی دیگر از بخش بالایی دستگاه گوارش ممکن است نیاز به بستری شدن و گاهی اوقات جراحی نیاز داشته باشد. این اتفاق به ندرت رخ خواهد داد اما ریسک آن در صورتی که دیگر مراحل درمانی به آن اضافه شود، افزایش خواهد یافت از جمله انجام درمان هایی برای باز کردن مری.
پاسخ به آرامش بخش
قبل از انجام آندوسکوپی، ممکن است برای بیمار آرامش بخش تجویز شود در نتیجه او نسبت به انجام آندوسکوپی سازگاری بیشتری خواهد داشت. انواع مختلفی آرامش بخش وجود دارد در این حالت عوارض جانبی وجود دارد اما بسیار نادر است به همین دلیل فرد را از نزدیک تحت مراقبت قرار خواهند داد.
شما با دنبال کردن تمام دستورات پزشک می توانید عوارض جانبی و خطرات ناشی از آندوسکوپی را کاهش دهید از جمله با خالی نگه داشتن معده و روده و متوقف کردن مصرف داروها.
حین آندوسکوپی چه اتفاقی رخ می دهد؟
آندوسکوپی معمولا در بیمارستان های محلی انجام می شود اگرچه، برای انجام برخی از جراحی های بزرگ بیمارستان های پیشرفته تری را توصیه می کنند. بیماری که قرار است اولتراسوند انجام دهد باید از قبل آرام بخش مصرف کرده باشد. بعد از آرام بخش، پزشک اندوسکوپ را از طریق دهان یا معقد وارد بدن او خواهد کرد. پزشک درون روده بیمار را بر روی مانیتور خود مشاهده خواهد کرد و اولتراسوند بر روی مانیتور دیگر عکس ارسال خواهد کرد. همچنین ممکن است که اولتراسوند به نمونه برداری کمک کند. کل فرایند معمولا بین 30 تا 90 دقیقه زمان نیاز دارد و بیمار می تواند بعد از آندوسکوپی به منزل باز گردد.
قبل از انجام آندوسکوپی
بسته به این که کدام قسمت از بدن مورد معاینه قرار می گیرد، ممکن است از شما بخواهند که از خوردن و آشامیدن برای چندین ساعت قبل از آندوسکوپی خودداری کنید.
ممکن است ضد یبوست تجویز شود که به تمیز شدن روده کمک کند به ویژه اگر فرد نیاز به انجام کلونوسکوپی برای معاینه روده بزرگ داشته باشد این دارو به تمیز شدن روده و معقد کمک خواهد کرد.
در برخی از موارد، ممکن است که بیمار نیاز به آنتی بیوتیک برای کاهش خطر عفونت داشته باشید.
اگر بیمار از داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل استفاده می کند باید چند روز قبل از آندوسکوپی مصرف آن ها را متوقف کرد. این کار از ایجاد خونریزی های شدید حین آندوسکوپی جلوگیری خواهد کرد. با این وجود، بدون اطلاع دکتر داروهای خود را متوقف نکنید مگر این که متخصص از شما این کار را خواسته باشد.
آندوسکوپی
معمولا بدون درد است و بیشتر مردم دردهای ملایمی را تجربه می کنند مثل سوءهاضمه یا گلو درد. آندوسکوپی معمولا در هوشیاری بیمار انجام می شود. ممکن است که بی حسی موضعی استفاده شود تا بخشی از بدن را بی حس کنند. اسپری بی حسی موجب بی حس کردن گلو خواهد شد.
ممکن است که برای بیمار داروهای آرام بخش برای ریلکس بودن و بی خبری از این که دکتر چه می کند تجویز شود. اندوسکوپ باید با دقت وارد بدن بیمار شود. در واقع وارد کردن اندوسکوپ به بدن به ناحیه مورد معاینه بستگی دارد.
به عنوان مثال ممکن از از نواحی زیر وارد بدن شود:
- گلو
- معقد
- مجرای ادرار
اگر بیمار نیاز به لاپروسکوپی داشته باشد، اندوسکوپ از طریق ایجاد یک شکاف بر روی پوست وارد بدن خواهد شد. آندوسکوپی معمولا بین 15 تا 60 دقیقه زمان نیاز دارد البته بستگی به هدف آندوسکوپی خواهد داشت. معمولا به صورت سرپایی انجام می شود و بیمار نیاز به بستری شدن در بیمارستان نخواهد داشت.
آندوسکوپی کپسول وایرلس
کپسول وایرلس یک نوع جدید اندوسکوپ می باشد. در این نوع، آندوسکوپی شامل یه کپسول متورم می باشد که از طریق وایرلس عکس از درون معده و سیستم گوارش به بیرون ارسال می کند.
این کپسول به اندازه یک قرص بزرگ است و زمانی که بیمار به توالت برود از بدن او خارج خواهد شد. از این روش برای بررسی خونریزی های داخلی سیستم گوارش وقتی که هیچ دلیل واضحی وجود ندارد استفاده می شود.
این روش با نارحتی هایی همراه است. بلعیدن کپسول می تواند برای بیمار سخت باشد همان طور که دفع آن مشکل است. کپسول می تواند در نواحی باریک روده گیر کند و موجب انسداد آن گردد.
بعد از آندوسکوپی
بعد از آن، ممکن است که نیاز به یک ساعت استراحت برای رفع اثر بی حسی یا آرام بخش باشد. اگر بیمار تصمیم به مصرف آرام بخش دارد، یک دوست یا از بستگان می توانند بعد از آندوسکوپی او را به منزل ببرند.
اگر کیستوسکوپی برای معاینه مثانه انجام شده است، ممکن است که در ادرار تا 24 ساعت بعد از آن خون مشاهده شود. امری عادی است اما اگر بعد از 24 ساعت باز هم در ادرار خون مشاهده شود بهتر است پزشک در جریان قرار گیرد.
آندوسکوپی اولتراسوند
اولتراسوند ( EUS) روشی است که به پزشک این اجازه را می دهد که تصاویر و اطلاعاتی در مورد سیستم گوارش و بافت های اطراف اندام های آن از جمله ریه ها بدست آورد. اولتراسوند از امواج برای ایجاد تصاویر از اندام ها استفاده می کند.
برای انجام آن، یک ابزار کوچک اولتراسوند را بر روی اندوسکوپ نصب می کنند. اندوسکوپ یک لوله باریک، منعطف و دارای نور می باشد که یک دوربین به آن متصل است. با وارد کردن اندوسکوپ به بخش بالایی سیستم گوارش پزشک تصاویری واضح از اندام ها دریافت خواهد کرد. چون EUS قادر به نزدیک شدن به اندام ها می باشد، تصاویر ارسالی آن دارای وضوح و جزئیات زیادی خواهد بود.
چه زمانی از آندوسکوپی اولتراسوند استفاده می شود؟
آندوسکوپی اولتراسوند برای موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
- تعیین سطح سرطان
- تعیین بیماری های مربوط به پانکراس
- مطالعه درمورد تومورهای غیر عادی اندام ها، از جمله کیسه صفرا و کبد.
- مطالعه درمورد بخش تحتانی راست روده، معقد.
- مطالعه درمورد جوش های ایجاد شده درون دیواره روده.