اختلال در خواب می تواند تاثیر بسیاری زیادی در زندگی شما داشته باشد. میلیون ها نفر در دنیا با اختلالات خواب دست و پنجه نرم می کنند. این افراد شب های خسته کننده، صبح هایی سخت دارند و عملکرد روزانه آن ها در زندگی به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد.
شایع ترین موارد اختلال در خواب
برخی از شایع ترین اختلالات خواب شامل موارد زیر است:
- بیخوابی
- خروپف و آپنه خواب
- پاراسومنیا parasomnias
- سندرم پاهای بی قرار
- نارکولپسی
- سایر دلایل اختلال در خواب شامل موارد زیر است:
- سندرم خستگی مزمن
- جت لگ
- اختلالات فصلی
اختلالات خواب ممکن است به دلیل عوامل جسمی یا روانی نیز باشد. در جامعه پزشکی نزدیک به 100 مورد تعریف در مورد اختلالات خواب شناخته شده است.
بیخوابی و اختلال در خواب
بیخوابی یکی از شایع ترین عوامل در اختلال خواب می باشد که حدود 10% از بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می دهد. این اتفاق باعث می شود که نتوانید استراحت کافی داشته باشید و در طول روز تمام مدت احساس خستگی می کنید. بی خوابی می تواند مشکلات دیگری را به همراه داشته باشد.
بعضی از افراد در به خواب رفتن مشکل دارند که این امر به دلیل گذراندن بیش از 20 تا 30 دقیقه در رختخواب ماندن و به خواب نرفتن است. برخی دیگر به طور مکرر از خواب بیدار می شوند و نمی توانند دوباره به خواب بروند. بی خوابی می تواند کوتاه مدت یا مزمن و بلند مدت باشد. اگر مشکل شما حداقل سه شب در هفته به مدت حداقل سه ماه رخ دهد میتواند به بی خوابی مزمن تبدیل شود.
چندین نوع بی خوابی دیگر وجود دارد از جمله بی خوابی مهلک خانوادگی نوع نادری که همانطور که از اسم آن پیداست در بین خانواده ها وجود دارد و باعث می شود افراد نتوانند به اندازه کافی بخوابند که این امر می تواند زندگی افراد را تهدید کند یا در خیلی مواقع زندگی آن ها را به پایان برساند. از جمله درمان های موثر برای بسیاری از بی خوابی ها شامل درمان شناختی رفتاری برای بی خوابی CBTI و استفاده محدود از قرص های خواب است.
خروپف و آپنه خواب
ممکن است خروپف خوش خیم به نظر برسد اما در بعضی افراد به دلیل بسته شدن راه گلو اتفاق می افتد. اگر بسته شدن گلو به گونه ای باشد که چند ثانیه تنفس را قطع کند، خروپف به صورتی جدی نمایان می شود و در واقع وضعیت پزشکی مزمن و بالقوه می باشد.
فرد مبتلا به آپنه خواب ممکن است به مدت 10 ثانیه یا بیشتر نفس این افراد قطع شود. این امر باعث می شود که سطح اکسیژن بسیار پایین بیاید و هنگامی که کمبود اکسیژن به وسیله بدن احساس شد، فرد از خواب عمیق بیدار می شود تا بتواند دوباره نفس بکشد.
قطع تنفس یا آپنه می تواند در اثر انسداد راه هوایی فوقانی که به آن آپنه انسدادی خواب گفته می شود ایجاد شود. یا اینکه مغز به طور دوره ای نتواند تنفس شما را حفظ کند، که به آن آپنه خواب مرکزی گفته می شود (زیرا ناشی از سیستم عصبی مرکزی است). آپنه خواب و دیگر عواملی که منجر به ضعف در خوابیدن شما می شود باعث ایجاد وخیم تر شدن سایر شرایط پزشکی از جمله فشار خون بالا، نارسایی قلبی و دیابت می شود.
همچنین می تواند منجر به عواقب جدی مانند حمله قلبی یا نارسایی قلبی، سکته مغزی و مرگ ناگهانی شود. آپنه خواب به طور معمول به راحتی از طریق بررسی های کلی روی خواب افراد تشخیص داده می شود که به آن polysomnography گفته می شود. خبر خوب این است که شما باید روش های درمانی موثری را انتخاب کنید.
اختلال در خواب و پاراسومنیا
پاراسومنیا یکی سری از اختلالات خواب است که به رفتارهای غیر عادی در خواب گفته می شود. پاراسومنیا شامل رفتارهای پیچیده، نیمه هدفمند و هدفمندانه است که برای شما معنی و اهمیت دارند.
فرم های رایج شامل موارد زیر می شود:
- کابوس های شبانه
- راه رفتن در خواب
- دندان قروچه در خواب
- سکس در خواب
- حرکت سریع چشم REM
در نظر داشته باشید که هر رفتار دیگری ممکن است در خواب رخ دهد. علت اصلی پارسومیا ممکن است یکی دیگر از شرایط خواب مانند آپنه باشد. در این حالت درمان مشکل باعث از بین رفتن بی خوابی می شود. اقدامات حیاطی که باید انجام دهید در صورتی که در خواب راه می روید شامل قفل کردن در ها و پنجره ها و اقدامات دارویی مانند مصرف ملاتونین و کلونازپام می باشد.
از کار افتادگی در خواب
تصور کنید از خواب بیدار می شوید و قادر به حرکت کردن نیستید. همانطور که ملاحظه می کنید احساس بی حرکتی و فلجی موقت در خواب می تواند بسیار دردناک و وحشتناک باشد. این اتفاق می تواند در هر انتقال خواب و بیدار شدن رخ دهد چه زمانی که در خواب هستید و حتی زمانی که از خواب بیدار می شوید.
برخی افراد در خواب دچار توهم و ترسی می شوند که یک نفر روی پایشان ایستاده است و سعی در صدمه زدن به آن ها را دارد. احساس بی حرکتی یا به عبارتی احساس فلجی در خواب بسیار متداول است. حداقل یکبار در زندگی 25% افراد عادی را تحت تاثیر قرار می دهد.
همچنین می تواند نشانه ای از مصرف مواد مخدر باشد. این اتفاق معمولا تنها چند دقیقه طول می کشد زیرا مغز شما به طور طبیعی یا بیدار می شود یا به طور کامل به خواب می رود. صرف دانستن این نکته که چه اتفاقی در حال رخ دادن است شرایط را کمی ترسناک تر می کند. در مواردی نادر پزشکان ممکن است داروهای ضد افسردگی را برای کاهش این اتفاق در خواب تجویز کنند.
سندرم پاهای بی قرار
سندرم پاهای بی قرار RLS نوعی اختلال حرکتی و عصبی است که با احساسات ناخوشایند در پاها همراه است و نیاز به حرکت را در بین افراد به وجود می آورد.
این احساسات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- احساس درد و تیر کشیدن
- احساس سوزش
- مور مور کردن
- احساس حرکت کردن حشره ای روی پا
به طور معمول این علائم زمانی مشخص می شود که در حال استراحت، خوابیدن یا در تلاش برای خوابیدن باشید. این علائم می تواند به خواب رفتن را دشوار کند، شما را از خواب عمیق بیدار کند یا اجازه ندهد که به خوابی عمیق بروید و در کل می توان نتیجه گرفت با این علائم تنها باعث می شوید استراحت با کیفیتی را تجربه نکنید. حرکت دادن پاها می تواند به تسکین احساسات در بدن شما کمک کند.
حرکات کششی پا، راه رفتن یا مالیدن پاها می تواند گزینه خوبی باشد. RLS یا همان سندرم پاهای بی قرار دلایل زیادی می تواند داشته باشد از جمله کمبود آهن، بارداری و چاقی می تواند از علائم آن باشد. سندرم پاهای بی قرار با اختلال حرکتی دگیری مانند حرکات تناوبی اندام خواب PLMS ممکن است همراه باشد. اگر کمبود آهن دلیل RLS باشد با مصرف آهن و درمان های دارویی جبران می شود.
اختلال در خواب و نارکولپسی
نارکولپسی نوعی از اختلال خواب است که با چهار علامت کلاسیک مشخص میشود:
خواب آلودگی بیش از حد در روز
این حرکت می تواند بسیار عمیق باشد و منجر به خواب رفتن در موقعیت های نامناسب مانند کار یا رانندگی در اتومبیل شود.
از دست دادن کنترل
در واقع این عامل به عنوان از دست دادن کنترل عضله تعریف می شود. از نظر جسمی بهم می ریزید. این اتفاق نتیجه واکنش به مبهوت شدن، هیجان زده شدن، خندیدن یا تجربه احساسات شدید رخ می دهد. اگر در حالت ایستاده باشید ممکن است زانوی شما به حالت سفت در بیاید و شما به زمین بیفتد و برای چند دقیقه قادر به حرکت کردن نیستید.
احساس فلج شدن در خواب
همانطور که در بالا توضیح داده شد، این عدم توانایی حرکت هنگام بیدار شدن یا هنگام خوابیدن است که در طی آن کاملا هوشیار باشید.
توهم های هیپنوتیزمی
این توهم زمانی آغاز می شوند که شما در تلاش برای خوابیدن هستید. گویا در حال خواب دیدن هستید و نسبت به محیط اطراف خود هوشیار و آگاه نیستید. این توهمات اغلب ترسناک هستند و می توانند احساسات بینایی، شنوایی و لمسی شما را تحت تاثیر قرار دهند.
دانشمندان بر این باور هستند که این توهمات ناشی از از کمبود وجود یک ماده شیمیایی مغز به نام هیپوکرتین است که باعث بیدار شدن و حفظ تنش عضلات می شود. این کمبود ممکن است به دلیل یک فرایند خود ایمنی، ژنتیک، تومورهای مغزی یا سایر آسیب های مغزی باشد.
نارکولپسی با داروهای زیر درمان می شود:
- محرک هایی که شما را در طول روز هوشیار و بیدار نگه می دارد
- اکسیبات سدیم برای بهبود کیفیت خواب
- داروهای ضد افسردگی تا علائم متوسط
سندرم خستگی مزمن
سندرم خستگی مزمن (CFS یا ME) به عنوان یک اختلال برای خواب تعریف نشده است، اما ارتباط بسیاری با آن دارد.
این ویژگی توسط موارد زیر دسته بندی شده است:
- خستگی غیر قابل توضیح، طولانی و شدید
- خستگی و کمبود انرژی که با استراحت بهبود نمی یابد
ده ها علائم بالقوه که ممکن است در فعالیت های جسمی یا روحی شما دیده شود. ( به این حالت ضعف بعد از ورزش گفته می شود.) این بیماری اغلب به عنوان نزول آنفولانزا توصیف می شود و هرگز بهبود نمی یابد. این بیماری می تواند شدید و ناتوان کننده باشد به طوری که شخص توانایی خارج شدن از خانه را نداشته باشد.
عوامل زیادی ممکن است در این بیماری دخیل باشند اما دلایل زیر از علل شایع این بیماری می باشد:
- استعداد ژنتیکی
- ناهنجاری های سیستم ایمنی
- اختلال عملکرد سیستم عصبی مرکزی
- عفونت های خاص
- قرار گرفتن در معرض سموم
تشخیص بیماری ME/CFS مشکل است و سایر شرایط پزشکی، از جمله آپنه خواب و گاهی اوقات تاثیرات مواد مخدر باید در نظر گرفته شود تا بتوان این بیماری را تشخیص داد.
درمان این بیماری شامل موارد زیر است:
- داروهای ضد افسردگی ( برای اصلاح عدم تعادل عصبی شیمیایی)
- استفاده از محرک ها
- داروهای ضد ویروسی یا ضد قارچی
- مکمل
- تغییر سبک زندگی
- درمان های شناختی رفتاری و تمرینات ورزشی ویژه
اختلال در خواب و جت لگ
جت لگ یک شرایط موقت است که در اثر مسافرت سریع در مناطق زمانی مختلف ایجاد می شود که در واقع در اثر سفرهای طولانی مدت صورت می گیرد. جت لگ می تواند ریتم خواب شبانه روزی شما را مختل کند.
جت لگ می تواند علائم ناشی از اختلال در ریتم شبانه روزی شما را مختل کند از جمله:
- خستگی
- بیخوابی
- حالت تهوع
جت لگ با گذشت زمان بهبود می یابد و با گذشت چند روز حال شما بهتر می شود.