دلایل دفرمیتی ستون فقرات چیست؟ ستون فقرات یا ستون مهره ها از استخوان های کوچکی به نام مهره و دیسک تشکیل شده است که برروی هم قرار گرفته اند. ستون فقرات طبیعی و سالم انحنای ملایم و کمی دارد که مانع از وارد شدن فشار روی مهره ها هنگام حرکت می شود.
وقتی ستون مهره ها دچار اختلال می شود، مناطق مشخصی از آن بیش از حد معمول انحنا پیدا می کنند که به آن دفرمیتی یا تغییر شکل ستون فقرات گفته می شود. انواع مختلفی از دفرمیتی ستون فقرات وجود دارد که ما در این مطلب به آنها اشاره می کنیم و همچنین در خصوص روش های اصلاح این دفرمیتی ها اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می دهیم.
انواع دفرمیتی ستون فقرات
به طور کلی اختلالات مربوط به انحنای ستون فقرات سه دسته هستند که عبارتند از:
- لوردوز: گودی کمر یا لوردوز وقتی اتفاق می افتد که فرد در ناحیه کمر دچار انحنای غیر طبیعی شود.
- کیفوز: قوز کمر یا کیفوز عارضه ایست که در آن کمر دچار انحنا یا برآمدگی غیر طبیعی می شود.
- اسکولیوز: در این حالت ستون فقرات به سمت یک طرف بدن انحنا پیدا می کند و باعث می شود ستون فقرات به شکل حرف S یا C دیده شود.
چه عواملی باعث تغییر شکل ستون فقرات می شوند؟
برخی شرایط و مشکلات باعث خمیدگی و انحنای غیر طبیعی ستون فقرات می شوند.
این موارد عبارتند از:
- آکندروپلازی: این مورد یکی از اختلالات ژنتیکی است که در آن استخوان ها به طور طبیعی رشد نمی کنند و در نتیجه فرد دچار کوتاهی قد غیر طبیعی می شود.
- سر خوردگی و لغزش مهره های کمر (اسپوندیلولیستزی): در این شرایط، معمولا مهره هایی که در قسمت پایینی و تحتانی کمر قرار دارند به سمت جلو سر می خورند.
- پوکی استخوان: این بیماری باعث شکنندگی راحت مهره های ستوان فقرات و در نتیجه به هم خوردن حالت طبیعی شان می شود.
- چاقی و یا اضافه وزن زیاد
- کیفوز: در این حالت پشت بیمار دچار یک برآمدگی قوز مانند و غیر طبیعی می شود.
- دیسکیت: دیسکیت در اثر التهاب فضای دیسک بین مهره های ستون فقرات به وجود می آید و عامل اصلی آن در اغلب موارد عفونت است.
- لوردوز خوش خیم و بی ضرر
علاوه بر موارد گفته شده، شرایط و بیماری های زیر نیز می توانند باعث بروز کیفوز یا همان قوز کمر شوند که انحنای طبیعی ستون فقرات را تغییر می دهد و آن را دفرمیته می کند:
- رشد غیر طبیعی ستون مهره ها در دوران جنینی ( کیفوز مادرزادی)
- قرار گرفتن ستون مهره ها در حالت وضعیت نامناسب (کیفوز وضعیتی)
- بیماری شوئرمن یا گوژپشتی جوانان که در آن حالت ستون مهره ها تغییر می کند (کیفوز شوئرمن)
- آرتروز
- پوکی استخوان
- اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف دار که نوعی نقص مادرزادیست و طی آن ستون فقرات جنین در رحم مادر به طور کامل و درست شکل نمی گیرد
- عفونت ستون فقرات
- تومورهای ستون فقرات
علائم اختلالات انحنا و دفرمیتی ستون فقرات چیست؟
این علائم به نوع اختلال خمیدگی ستون فقرات و شدت آن بستگی دارد.
علائم لوردوز معمولا شامل موارد زیر می شوند:
- گودی محسوس کمر و برجسته شدن غیر طبیعی باسن
- فاصله زیاد بین قسمت پایینی و سطح کمر
- کمردرد
- احساس درد و ناراحتی هنگام انجام حرکات فیزیکی خاص
علائم کیفور معمولا به طور محسوس قابل مشاهده اند و شامل موارد زیر می شوند:
- برآمدگی یا منحنی رو به بالا در قسمت فوقانی کمر
- خم شدن سر به سمت جلو به طوری که در مقایسه با کل بدن جلوتر بنظر می رسد
- احساس خستگی در کمر یا پاها
کیفوز وضعیتی معمولا باعث ایجاد کمرد درد نمی شود اما بیمارانی که از اختلال رنج می برند ممکن است هنگام ایستادن یا نشستن های طولانی مدت احساس ناراحتی و درد داشته باشند.
علائم اسکولیوز نیز عبارتند از:
- نابرابری و عدم توازن تیغه های شانه به طوری که یکی از آنها بالاتر از دیگری قرار می گیرد
- ناهمواری و غیر طبیعی شدن شکل کمر یا باسن
- خم شدن و انحنا پیدا کردن بدن به یک سمت
اختلالات مربوط به دفرمیتی ستون فقرات چطور درمان می شوند؟
درمان دفرمیته شدن ستون مهره ها به شدت و نوع اختلال موجود بستگی دارد. اگر تغییر شکل ستون فقرات جزئی و خفیف باشند معمولا درمان خاصی برایشان در نظر گرفته نمی شود اما در موارد شدیدتر به استفاده از بریس یا جراحی کردن نیاز است.
درمان لوردوز معمولا شامل موارد زیر می شود:
- استفاده از داروهای مسکن برای تسکین درد و تورم
- ورزش و فیزیوتراپی برای افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات
- کاهش وزن
- عمل جراحی
گزینه های درمانی کیفوز عبارتند از:
- ورزش و استفاده از داروهای ضد التهاب برای کاهش درد و ناراحتی
- پوشیدن بریس کمر
- جراحی برای اصلاح خمیدگی شدید ستون فقرات و کیفوز مادرزادی
- تمرینات فیزیوتراپی برای افزایش قدرت عضلات
برای درمان اختلال اسکولیز نیز از گزینه های زیر استفاده می شود:
- بررسی و مشاهده: اگر انحنای ستون فقرات جزئی و خفیف باشد پزشک هر چهار تا شش ماه یکبار آن را بررسی می کند تا ببیند آیا این انحنا بدتر شده است یا نه.
- استفاده از بریس های مخصوص: بسته به میزان دفرمیته شدن ستون مهره ها، ممکن است پزشک برای کودکان و نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند بریس کمر تجویز کند. این کار مانع از بدتر شدن انحنای غیر طبیعی کمر می شود.
- عمل جراحی: در مواردی که بیمار دچار اسکولیز شدید شده است باید تحت جراحی اصلاحی قرار بگیرد.
با اینکه هنوز اثر تمرینات و برنامه های ورزشی خاص، درمان کایروپراکتیک و مکمل های غذایی در جلوگیری از بدتر شدن اسکولیز ثابت نشده است اما به نظر می رسد می توانند در این خصوص موثر واقع شوند.
7 تمرین کششی موثر برای اصلاح دفرمیتی ستون فقرات
تمرینات کششی برای اصلاح دفرمیتی ستون فقرات به محل انحنای ناشی از اسکولیز بستگی دارد. به طور کلی پزشکان به افراد مبتلا به اسکولیز تمرین های کششی زیر را توصیه می کنند:
حرکت لگن
شیب دادن و حرکت لگن باعث باعث کشش عضلات سفت و محکم در باسن و کمر می شود. برای انجام این تمرین مراحل زیر را دنبال کنید:
- به پشت روی زمین دراز بکشید و کف پایتان را روی زمین قرار بدهید.
- حالا در حالی که کمرتان به زمین چسبیده است عضلات باسن را به سمت بالا بکشید.
- 5 ثانیه به همین حالت بمانید و دوباره به همان حالت قبل برگردید.
- به طور طبیعی نفس بکشید.
- دو ست 10 ثانیه ای این تمرین را انجام بدهید.
بالا بردن دست و پاها
برای تقویت عضلات کمر می توان از کشیدن و بالا بردن همزمان دست ها و پاها استفاده کرد. برای انجام این تمرین مراحل زیر را دنبال کنید:
- روی شکم دراز بکشید به طوری که پیشانی تان به سمت زمین باشد.
- دست هایتان را کاملا به سمت روبرو بکشید و کف دست ها را روی زمین قرار بدهید.
- حالا یک دست را از سطح زمین به سمت بالا بیاورید.
- نفس عمیق بکشید و بعد دستتان را پایین بیاورید.
- همزمان با بالا بردن دست یک پا را هم بالا بیاورید.
- 15 بار این حرکت را برای هر دست و پا تکرار کنید.
حرکت گربه – شتر
این حرکت جزو یکی از حرکات یوگا به حساب می آید و باعث می شود تا انعطاف پذیری ستون فقرات افزایش پیدا کند و درد کمر کم شود. برای انجام حرکت گربه- شتر مراحل زیر را دنبال کنید:
- کف دست ها و نوک زانوها را روی زمین قرار بدهید و بدنتان را به حالت گربه دربیاورید. در این حالت کمرتان بای کاملا صاف و سر و گردنتان راحت باشد.
- نفس عمیق بکشید و بعد عضلات شکم را به سمت داخل و به بالا بکشید و به کمرتان قوس بدهید.
- حالا نفستان را بیرون بدهید و عضلات شکم را شل کنید. کمرتان را به سمت پایین و سر را به بالا بروید.
- دو دوره 10 ثانیه ای این کار را تکرار کنید.
حرکت سگ – پرنده
این حرکت هم یکی دیگر از حرکات موثر یوگاست که می تواند در اصلاح دفرمیتی خفیف ستون مهره ها موثر باشد. برای انجام حرکت سگ پرنده مراحل زیر را دنبال کنید:
- به حالت چهار دست و پا و به سمت زمین قرار بگیرید. در این حالت کف دست ها و سر زانوها باید روی زمین باشد و صورتتان هم به سمت زمین قرار بگیرد.
- حالا پای چپتان را به عقب بکشید و همزمان دست راستتان را به سمت جلو حرکت بدهید.
- 5 ثانیه به همان حالت بمانید و دوباره دست و پایتان را به موقعیت قبلی برگردانید.
- همین کار را برای دست و پای دیگرتان هم تکرار کنید.
- هر حرکت را 10 تا 15 بار تکرار کنید.
حرکت کشش لاتیسموس دورسی
لاتیسموس دورسی نام بزرگترین عضله در نیم تنه بالایی بدن است. برای کشش این عضله مراحل زیر را دنبال کنید:
- صاف بایستید
- پاها را به اندازه عرض شانه باز و کمی زانوهایتان را خم کنید.
- حالا هر دو دستتان را بالا ببرید و با دست چپ مچ دست راستتان را بگیرید.
- بدنتان را کمی به سمت خم کنید تا در سمت چپ احساس کشیدگی ایجاد شود.
- نفس عمیق بکشید و بعد به حالت عادی برگردید.
- همین کار را با طرف دیگر بدنتان هم انجام بدهید.
- این حرکت را 5 تا 10 بار برای هر سمت تکرار کنید.
پرس شکم
تقویت عضلات شکم می تواند فشار را از روی ستون فقرات بردارد و به فرد کمک کند تا در وضعیت بهتر و مطلوبتری قرار بگیرد. برای انجام پرس شکم مراحل زیر را دنبال کنید:
- به پشت روی زمین دراز بکشید و زانوهایتان را خم کنید.
- کمرتان را کاملا صاف روی زمین نگه دارید.
- حالا هر دو پا را از روی زمین بلند کنید و طوری بالا بیاورید که زاویه 90 درجه با زمین ایجاد کند.
- برای اینکه عضلات شکم هم درگیر این تمرین شوند دستهایتان را به سمت زانوها بکشید. این تمرین یک حرکت استاتیک محسوب می شود؛ به این معنی که موقع فشار دادن پاها و زانوها بدن نباید حرکت کند.
- سه بار نفس عمیق بکشید و بعد به حالت قبل برگردید.
- دو ست 10 تایی این حرکت را انجام بدهید.
تمرین قرار گرفتن در حالت صحیح
قرار گرفتن در حالت و وضعیت صحیح فشار را از روی کمر بر می دارد. برای این کار نکات زیر را رعایت کنید:
- شانه هایتان را به پایین و به سمت عقب بکشید.
- سرتان را طوری نگه دارید که گوش ها در راستای شانه ها قرار بگیرد.
- چانه تان را طوری نگه دارید که به صورت آویزان و افتاده نباشد.
- کمی پاهایتان را باز کنید و در وضعیت راحتی قرار بگیرید.