بازسازی منیسک چگونه انجام می شود؟ منیسک غضروفی نرم و فیبری شکلی است که بین استخوان ران و درشت نی در زانو قرار دارد. منیسک نقش مهمی در ثبات مفاصل و انعطاف پذیری آنها ایفا می کند و قادر است به طور متوسط فشار ناشی از دو میلیون قدم در طول سال را تحمل کند. منیسک سالم شرایطی را فراهم می کند که زانو به راحتی بتواند حرکت روان و سرسره مانندی داشته باشد.
اگر به هر دلیلی پزشک تشخیص بدهد که منیسک پای شما آسیب دیده است می توان با روش های مختلف آن را بازسازی کرد. در این مطلب ما هر چیزی که باید درباره منیسک و بازسازی آن بدانید را در اختیارتان قرار می دهیم.
پارگی منیسک چیست؟
پارگی منیسک یکی از شایع ترین آسیب دیدگی های مربوط به زانو است که معمولا برای ورزشکاران بیشتر از سایرین اتفاق می افتد. هر نوع فعالیت و حرکتی که باعث شود زانو تحت فشار شدید چرخانده شود و به خصوص اگر وزن بدن به طور کامل و ناگهانی روی زانو قرار بگیرد می تواند باعث پارگی یا آسیب دیدگی منیسک شود.
هر زانو دو منیسک دارد. منیسک ها غضروف های C شکلی هستند که درست مثل یک کوسن بین استخوان ران و درشت نی قرار گرفته اند و فشار ناشی از حرکات مختلف را کاهش می دهند. پارگی منیسک اغلب از یک پیچش یا چرخش ناگهانی زانو سرچشمه می گیرد البته ممکن است بیماری های مثل آرتروز هم باعث پارگی منیسک بشوند.
بیشتر بدانید: نکاتی برای درمان هرچه بهتر آرتروز زانو و درد کمر(1)
با افزایش سن و بعد از حدود 30 سالگی، منیسک پا کم کم شروع به ضعیف شدن می کند و هر چه سن بالاتر می رود خطر پارگی منیسک نیز افزایش پیدا می کند. پارگی منیسک با درد، تورم و سفتی زانو همراه است. علاوه بر این منیسک پاره شده راه رفتن را با مشکل روبرو می کند و ممکن است باعث شود نتوانید به طور کامل زانویتان را بکشید.
برخی اوقات درمان هایی مثل استراحت و استفاده از یخ به تنهایی برای رفع التهاب و تورم کافی است و ممکن است با گذشت زمان آسیب دیدگی جزئی منیسک برطرف شود. اما در موارد شدیدتر بازسازی منیسک پاره شده به جراحی نیاز دارد.
پارگی منیسک چه علائمی دارد؟
اگر منیسک پای شما به هر دلیلی پاره شود علائم زیر بروز می کنند:
- احساس ترکیدن در زانو
- تورم یا سفتی
- احساس درد به خصوص هنگام چرخاندن یا پیچاندن زانو
- ناتوانی در کشش کامل زانو
- احساس قفل شدن زانو موقع حرکت دادن آن
چه عواملی خطر پارگی منیسک را افزایش می دهند؟
انجام فعالیت هایی که با چرخش های ناگهانی و فشار روی زانو همراهند باعث می شود بیشتر از سایرین در معرض پارگی منیسک قرار بگیرید. این خطر به خصوص در مورد ورزشکاران و به ویژه کسانی که به تماسی مثل فوتبال و یا ورزش هایی که با فعالیت های چرخشی همراهند مثل تنیس و بسکتبال بیشتر است. علاوه بر این هر چه سن بالاتر می رود احتمال ساییدگی و یا پارگی منیسک هم افزایش پیدا می کند.
پارگی منیسک چه عوارضی دارد؟
منیسک پاره شده باعث بی ثباتی زانو، عدم توانایی در حرکت طبیعی زانو و همچنین درد مداوم زانو می شود. علاوه بر این پارگی منیسک شما را در معرض ابتلا به آرتروز نیز قرار می دهد.
پارگی منیسک چطور تشخیص داده می شود؟
در اغلب موارد پزشک با معاینه بدنی بیمار متوجه پارگی منیسک می شود. در جریان این معاینه پزشک از شما می خواهد که زانویتان را در جهات مختلف حرکت بدهید و یا راه بروید. حالت چمباتمه زدن شما نیز می تواند به پزشک در تشخیص پارگی منیسک کمک کند.
علاوه بر معاینه فیزیکی، از آزمایشات زیر نیز برای تشخیص پارگی منیسک زانو استفاده می شود:
عکس برداری با اشعه ایکس
از آنجایی منیسک غضروف است پرتوهای اشعه ایکس آن را نشان نمی دهند اما می توان از عکس برداری با اشعه ایکس برای بررسی سایر مشکلات زانو که می توانند علائمی مشابه با پارگی منیسک ایجاد کنند استفاده کرد.
بیشتر بدانید: استراحت برای زانودرد سم است!
MRI برای بازسازی منیسک
در این روش از امواج رادیویی و یک میدان مغناطیسی قوی برای عکس برداری از هر دو بافت نرم و سخت زانو استفاده می شود. ام آر ای بهترین روش عکس برداری برای تشخیص پارگی منیسک است.
آرتروسکوپی
در برخی موارد ممکن است پزشک برای معاینه داخلی زانو از ابزاری به نام آرتروسکوپ استفاده کند. آرتروسکوپ وسیله ایست که به یک دوربین و چراغ ریز مجهز است و از طریق برش روی پوست وارد زانو می شود و سپس تصاویر داخل زانو از طریق دوربینی که در آن کار گذاشته شده به مانیتور روبروی پزشک منتقل می شود.
در طی انجام آرتروسکوپی پزشک می تواند منیسک پاره شده را با استفاده از ابزارهای جراحی ترمیم و بازسازی کند.
بازسازی منیسک چطور انجام می شود؟
درمان و بازسازی منیسک پاره شده به نوع، اندازه و محل پارگی بستگی دارد. اگر پارگی منیسک همراه با آرتریت باشد معمولا با درمان آرتریت پارگی منیسک نیز برطرف می شود و به جراحی نیاز نیست. علاوه بر این در مواردی که پارگی منیسک باعث قفل شدن زانو و انسداد حرکت فرد نشده است با گذشت زمان درد کمتر می شود و لزومی به جراحی نیست.
بیشتر بدانید: راهنمای انتخاب متخصص ارتوپد
به طور کلی در موارد خفیف پارگی منیسک پزشک به شما نکات زیر را توصیه می کند:
استراحت
اگر دچار پارگی منیسک شده اید باید از انجام فعالیت هایی که درد زانو را تشدید می کنند و به خصوص حرکاتی که باعث پیچش و یا چرخاندن زانو می شوند خودداری کنید. اگر موقع راه رفتن درد زیادی را متحمل می شوید تا زمان بهبودی از عصا استفاده کنید تا فشار کمتری روی زانویتان وارد شود.
یخ
استفاده از یخ می تواند درد و تورم زانو را کاهش بدهد. برای اینکار چند قطعه یخ را در یک بسته بریزید و آن را به دمت 15 دقیقه روی زانویتان بگذارید. در این زمان باید زانویتان را بالا بیاورید و بعد بسته یخ را روی آن قرار بدهید. این کار را هر چهار تا شش ساعت یا دو بار در روز انجام بدهید تا دردتان کمتر شود.
داروهای مسکن بازسازی منیسک
استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه نیز می تواند در تسکین درد ناشی از پارگی منیسک موثر باشد.
بالا نگه داشتن پا
فشرده سازی با استفاده از بریس زانو برای بازسازی منیسک
علاوه بر موارد گفته شده، فیزیوتراپی نیز می تواند به تقویت عضلات اطراف زانو و پاها و تثبیت و حمایت از منیسک و مفاصل زانو کمک کند.
جراحی بازسازی منیسک
اگر با وجود توانبخشی و درمان های انجام شده باز هم بیمار با درد زانو مواجه باشد احتمالا پزشک جراحی ترمیم و بازسازی منیسک را توصیه می کند. برای اطمینان از اینکه آیا پارگی منیسک به جراحی نیاز دارد یا نه پزشک از ام آر آی استفاده می کند.
اکثر جراحان قبل از عمل بازسازی منیسک چند هفته فیزیوتراپی برای بیمار تجویز می کنند. در گذشته برای بازسازی و ترمیم منیسک آسیب دیده ابتدا جراحی و بعد فیزیوتراپی انجام می شد اما در حال حاضر بیمار قبل از عمل تحت فیزیوتراپی قرار می گیرد.
اگر فیزیوتراپی قبل از عمل موثر نبود بیمار هنوز هم می تواند تحت جراحی آرتروسکوپی قرار بگیرد. از این گذشته، فیزیوتراپی با عوارض جانبی معمول جراحی ها همراه نیست و روش بسیار کم خطر و امنی محسوب می شود.
به طور کلی فیزیوتراپی قبل از عمل دو مزیت اصلی دارد:
- در برخی موارد می تواند بدون نیاز به جراحی منیسک آسیب دیده را ترمیم کند.
- عضلات زانو را تقویت می کند و باعث می شود زانو برای توانبخشی بعد از عمل کاملا آماده باشد.
در صورتی که پارگی منیسک جزئی و از نوع درجه یک یا دو باشد نیازی به جراحی نیست. اما پارگی های درجه سه از طریق یکی از روش های زیر درمان می شوند:
آرتروسکوپی ترمیمی
در این نوع جراحی پزشک برش های کوچکی روی زانو ایجاد می کند تا از طریق آنها بتواند ابزاری به نام آرتروسکوپ را وارد زانو کند. سپس او ابزارهای کوچک نیزه مانندی را در انتهای پارگی منیسک قرار می دهد تا پارگی را بخیه کنند. به مرور زمان بدن این مواد را جذب و پارگی منیسک نیز بهبود پیدا می کند.
منیسکتومی جزئی
در این روش پزشک قسمتی از منیسک پاره شده را خارج می کند تا زانو عملکرد طبیعی اش را دوباره به دست بیاورد.
منیسکتومی کامل
طی این روش پزشک کل منیسک را از زانو خارج می کند. جراحی بازسازی منیسک جزو جراحی های کم خطر محسوب می شود و عوارض آن نیز به ندرت بروز می کنند. این عوارض ممکن است شامل آسیب دیدگی اعصاب پوستی، عفونت و سفتی زانو باشد.
در صورت بروز عفونت بعد از جراحی، پزشک از آنتی بیوتیک برای از بین بردن آن استفاده می کند. علاوه بر ای احتمالا پزشک توصیه می کند که برای جلوگیری از لخته شدن خون بعد از جراحی از جوراب های فشرده سازی مخصوص استفاده کنید.
بهبودی و ریکاوری بعد از جراحی بازسازی منیسک
ممکن است برای ثابت نگه داشتن زانو پزشک از شما بخواهد که از بریس استفاده کند. به احتمال زیاد مجبور هستید که حداقل یک ماه برای راه رفتن از عصا استفاده کنید تا روی زانو فشاری وارد نشود. علاوه بر این احتمالا فیزیوتراپی نیز بخشی از برنامه بهبودی شما خواهد بود.
این کار به افزایش دامنه حرکتی شما می شود و به تقویت عضلات زانو کمک می کند. اگر جراحی منیسکتومی جزئی داشته باشید احتمالا 1 ماه طول می کشد تا به طور کامل بهبود پیدا کنید اما اگر تحت منیسکتومی ترمیمی قرار بگیرید ممکن است این مدت تا 3 ماه هم طول بکشد.
چطور می توان از پارگی منیسک جلوگیری کرد؟
با اینکه راهی برای متوقف کردن روند پیری و یا ساییدگی طبیعی منیسک وجود ندارد اما شما می توانید با پیروی از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم به حفظ سلامتی منیسک و مفاصل پاها کمک کنید. علاوه بر این اگر مسن هستید توصیه می شود که از انجام فعالیت هایی که فشار زیادی روی زانوها وارد می کنند خودداری کنید.
البته این مساله به این معنی نیست که نباید ورزش کنید بلکه توصیه می کنیم حرکات ورزشی مربوط به پا را به آرامی انجام بدهید تا مفاصل پا نیرو و فشار زیادی را متحمل نشوند.