هموراژی که در زبان محاوره ای تحت عنوان خونریزی شناخته می شود، از دست دادن خون بدن به سبب آسیب است. هموراژی در دو دسته اصلی طبقه بندی می شود: خونریزی داخلی و خونریزی خارجی.
هموراژی داخلی هنگامی اتفاق می افتد که یک رگ خونی یا اندام در اثر صدمه یا ضعف نواحی داخلی بدن، آسیب دیده باشد (یعنی زخم معده، کیست های هموراژیک یا خونی کبد و غیره). خونریزی داخلی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست و ممکن است علامتی داشته باشد یا حتی نداشته باشد و معمولاً با استفاده از فناوری تصویربرداری پزشکی (مثلاً MRI یاX-ray ) تشخیص داده می شود.
هموراژی خارجی در صورت آسیب دیدن پوست رخ می دهد که در آن، خون قادر به نشت از بین پوست یا لایه های زیرین آن است. خونریزی خارجی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده است.
از دست دادن خون تقریبا در هر ناحیه ای از بدن اتفاق می افتد. خونریزی داخلی زمان نشت خون از رگ یا اندام آسیب دیده اشاره دارد. خونریزی خارجی به خروج خون از طریق پارگی در پوست گفته می شود. از دست دادن خون ناشی از خونریزی بافت نیز می تواند هنگام خروج خون از یک حفره طبیعی در بدن نمایان شود، مانند:
- دهان
- واژن
- راست روده
- بینی
چه عواملی باعث خونریزی می شود؟
هموراژی می تواند توسط شماری از شرایط پزشکی، داروها یا حوادث ایجاد شود. فرد بسته به شدت خونریزی، ممکن است نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد.
علل شایع خونریزی چیست؟
خونریزی یک علامت شایع است. حوادث یا شرایط مختلف می تواند باعث خونریزی شود. علل احتمالی عبارتند از:
خونریزی ناشی از ضایعه
آسیب می تواند باعث خونریزی ناشی از ضایعه شود و شدت صدمات ناشی از ضربه متفاوت است. انواع متداول آسیب های ناشی از ضایعه عبارتند از:
- سایش (خراش) که خیلی زیاد به زیر پوست نفوذ نمی کند
- هماتوم یا کبودی
- پارگی (بریدگی)
- سوراخ شدن با وسایلی مانند سوزن، ناخن یا چاقو
- آسیب های خرد کننده
- زخم های تیربار
بیشتر بخوانید:این غذاها باعث نازایی زنان می شوند!
شرایط پزشکی
برخی شرایط پزشکی نیز باعث خونریزی می شود. خونریزی ناشی از یک وضعیت پزشکی کمتر از خونریزی ضربه ای شایع است. شرایطی که باعث خونریزی می شود عبارتند از
- هموفیلی
- سرطان خون
- بیماری کبد
- منوراژی، خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی مانند آنچه برخی اوقات در آندومتریوز مشاهده می شود
- ترومبوسیتوپنی، تعداد کم پلاکت خون
- بیماری فون ویلبراند
- کمبود ویتامین K
- ضربه مغزی
- دیورتیکولوز روده بزرگ
- سرطان ریه
- برونشیت حاد
داروها
برخی از داروها و درمان های خاص خطر خونریزی را افزایش داده یا حتی باعث خونریزی می شود. پزشک در نخستین مورد درمان را به شما هشدار می دهد و می گویند در صورت بروز خونریزی چه باید بکنید. داروهایی که باعث خونریز می شوند عبارتند از:
- رقیق کننده های خون
- در صورت استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها
- پرتو درمانی
- آسپرین و سایر داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
داروهایی که باعث خونریزی می شوند، شامل:
- سالیسیلات (به عنوان مثال آسپیرین)
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (یا NSAID ها، به عنوان مثال ایبوپروفن، آدویل،Aleve ، موترین)
- ضد انعقادها یا رقیق کننده های خونی (به عنوان مثال وارفارین یا هپارین)
علل تصادفی خونریزی:
- زخم های گلوله
- پارگی
- کبودی
- خراش
- له شدگی
- زخم خلش
- باز شدن زخم (به طور تصادفی به محل زخم جراحی آسیبی برسد)
بیشتر بخوانید:منتول چیست و چه کاربردی دارد؟
دلایل پزشکی خونریزی:
- اپيستاكسي- معمولاً به عنوان خونریزی بینی شناخته می شود.
- ترک مالوری- ویس- هنگامی که وریدهای واریس مری دچار پارگی شوند، ایجاد می شود. بیشتر آن ها ناشی از الکلی بودن فرد است.
- زخم پپتیک (معده)- معمولاً در اثر بیماری ریفلاکس معده (GERD) و اضطراب یا اختلال عملکرد گیرنده H2 ایجاد می شود.
- دیسکسیون آئورت- می تواند در اثر فشار خون بالای کنترل نشده مزمن یا سندرم مارفان ایجاد شود.
- خونریزی ملتحمه- ممکن است در اثر استفراغ یا سرفه بیش از حد ایجاد شود.
- سکته هموراژیک- ممکن است در اثر پارگی آنوریسم در مغز یا فشار خون بالای مزمن ایجاد شود.
- خونریزی شبکیه- ناشی از دیابت یا فشار خون بالا.
- سرطان های مختلف- ریه، معده، روده، مقعد و خون.
- سوراخ شدن غشای تمپانیک- ناشی از عفونت گوش.
- خونریزی دستگاه گوارش تحتانی- ناشی از سرطان، بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو.
- بواسیر- ناشی از رژیم غذایی کم فیبر که بر روی دفع مدفوع و تولد کودک فشار می آورد.
- هموتوراکس یا خونریزی ریه ها یا حفره قفسه سینه- ناشی از سرطان ریه ها یا زخم خلش به قفسه سینه.
- توبرکلوزیس (عامل سل)- ناشی از عفونت باکتریایی ریه ها.
- اندومتریوزیس- ناشی از بافت رحم است که در مناطقی از بدن- به غیر از رحم- تشکیل می شود.
- منوراژی- معمولاً به عنوان خونریزی شدید قاعدگی شناخته می شود.
- بارداری خارج از رحمی- هنگامی اتفاق می افتد که سلول تخم به درستی در رحم جایگزین نشود.
- دکولمان جفت یا کندگی جفت- جفت قبل از تولد از رحم جدا شود.
- ترومبوسیتوپنی- شمار پلاکت خون کم باشد.
- کمبود ویتامین K
چه موقع خونریزی خطرناک است؟
در صورت خونریزی شدید بلافاصله به دنبال کمک باشید. در صورت مشکوک بودن به خونریزی داخلی با اورژانس تماس بگیرید زیرا می تواند تهدید کننده زندگی باشد. افراد دارای اختلالات خونریزی یا مصرف کنندگان داروهای رقیق کننده خون نیز باید برای جلوگیری از خونریزی به دنبال کمک فوری باشند. در موارد زیر به دنبال کمک پزشکی باشید:
- فرد دچار شوک شده یا تب دارد
- خونریزی را نمی توان با فشار کنترل کرد
- زخم نیاز به یک بند دارد
- خونریزی ناشی از آسیب جدی است
- زخم به بخیه برای توقف نیاز دارد
- اجسام خارجی در داخل زخم گیر کرده اند
- به نظر می رسد زخم عفونی است مانند تورم یا نشت چرک سفید مایل به زرد، قهوه ای یا قرمزی رنگ
- آسیب در اثر گازگرفتگی حیوان یا انسان رخ داده است
هنگام تماس برای کمک خدمات اضطراری می گویند چه کاری انجام دهید و چه زمانی به آنجا می رسند. در بیشتر موارد اورژانس می گوید فشار را روی زخم ادامه دهید و به فرد خونریزی دهنده اطمینان دهید، همچنین ممکن است گفته شود فرد را روی زمین یا تخت برای کاهش خطر غش کردن بخوابانید.
درمان خونریزی چیست؟
درمان ها، بسته به میزان هموراژی که فرد آن را تجربه می کند، بسیار متفاوت خواهد بود. بریدگی ها و خراش های کوچک معمولاً در خانه و با استفاده از تکنیک های اساسی کمک های اولیه، قابل درمان است، در حالی که زخم های بزرگ تر و خونریزی داخلی نیاز به مداخله یک پزشک متخصص دارد.
فرد می تواند در 5 دقیقه خونریزی کند و بمیرد، اما ممکن است قبل از رسیدن پرسنل اورژانس بتوان جان افراد را نجات داد. یک کمپین ملی به نام توقف خونریزی برای آموزش شیوه های جلوگیری از خونریزی وجود دارد. افراد آسیب دیده در حوادث و تلفات دسته جمعی در اثر از دست دادن خون جان خود را از دست می دهند حتی زمانی که زخم های آنها کشنده نیستند.
کمک های اولیه برای خونریزی ناشی از ضربه
درمان خونریزی های تروماتیک خارجی ممکن است. در صورت داشتن علائم اضطراری ذکر شده در بالا و نیاز به کمک برای متوقف کردن خونریزی به دنبال کمک فوری باشید. فردی که خونریزی دارد باید سعی کند آرامش خود را برای کنترل ضربان قلب و فشارخون حفظ کند. بالا بودن ضربان قلب یا فشار خون باعث افزایش سرعت خونریزی می شود.
فرد باید در اسرع وقت برای کاهش خطر غش کردن دراز بکشد و سعی کنید ناحیه ای که خونریزی دارد را بالا نگهدارید. بقایای شل و ذرات خارجی را از روی زخم بردارید. وسایل بزرگ مانند چاقو، تیر یا سلاح را دست نزنید زیرا برداشتن این اجسام صدمات بیشتری به همراه دارد و به احتمال زیاد خونریزی را افزایش می دهد. در این حالت از بانداژ و پد برای نگه داشتن جسم در جای خود و قطع خونریزی استفاده کنید. از موارد زیر برای فشار آوردن روی زخم استفاده کنید:
- پارچه تمیز
- بانداژ
- تن پوش
- دستان (پس از استفاده از دستکش محافظ)
- فشار متوسط را تا زمان کاهش و توقف خونریزی حفظ کنید.
کارهایی که نباید انجام دهید:
هنگام توقف خونریزی پارچه را بردارید. از نوار چسب یا لباس برای پوشاندن دور پانسمان و نگه داشتن آن در محل استفاده کنید سپس کمپرس سرد روی زخم قرار دهید.
به زخم نگاه کنید تا ببینید آیا خونریزی متوقف شده است یا خیر. این کار می تواند زخم را مختل کرده و باعث شروع دوباره خونریزی شود.
پارچه را از زخم بردارید، حتی اگر خون به داخل مواد نفوذ کند. مواد بیشتری را در بالا اضافه کنید و فشار را ادامه دهید.
هر فردی را که دچار آسیب به سر، گردن، کمر یا پا شده است را حرکت دهید.
به یک چشم آسیب وارد کنید.
از تورنیکت یا رگ بند به عنوان آخرین راه حل استفاده کنید. یک فرد با تجربه باید تورنیکت را ببندد. برای اعمال تورنیکت مراحل زیر را دنبال کنید:
محل قرار دادن تورنیکت را مشخص کنید.
در صورت امکان تورنیکت را با استفاده از بانداژ درست کنید. آن را دور اندام بپیچید و یک نیم گره بزنید. اطمینان حاصل کنید فضای کافی برای بستن یک گره دیگر با انتهای شل وجود دارد.
یک چوب یا میله را بین دو گره قرار دهید.
چوب را بچرخانید تا بانداژ محکم شود.
تورنیکت را با نوار یا پارچه در محل خود محکم کنید.
تورنیکت را حداقل هر 10 دقیقه چک کنید. اگر خونریزی به حدی کند شد که با فشار کنترل شود تورنیکت را رها کرده و به جای آن فشار مستقیم وارد کنید.
چگونه هموراژی ناشی از برش را متوقف کنیم؟
در شرایط اضطراری، با استفاده از دستان تمیز یا دستکش، به مدت 10 تا 15 دقیقه با گاز، حوله کاغذی، پارچه تمیز یا هر ماده ی دیگر موجود، روی زخم فشار وارد کنید. بسته به اندازه زخم، ممکن است نیاز داشته باشید که بیش از 15 دقیقه روی زخم فشار آورید.
بیشتر بدانید: در صورت خونریزی از بینی یا خون دماغ چه باید کرد؟
اگر خونریزی تان همچنان ادامه داشته باشد، گاز اضافی یا مواد دیگری را بر روی زخم بمالید. گاز اصلی را جدا نکنید. برای بند آمدن هموراژی باید همچنان فشار وارد کنید.
هنگامی که خونریزی شما متوقف شد، باید زخم را با استفاده از صابون ضد عفونی کننده، پراکسید هیدروژن،hibiclens یا هر راه حل دیگر موجود در کمک های اولیه، تمیز کنید. اگر خونریزی تان عمیق به نظر می رسد و خون تان بند نمی شود، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
برای بستن زخم ممکن است به بخیه یا روش دیگری نیاز داشته باشید. عدم دریافت مراقبت های پزشکی- در صورت لزوم- می تواند منجر به عفونت یا بسته شدن نادرست زخم شود.
چگونه هموراژی شدید را متوقف کنیم؟
در صورت خونریزی شدید، بلافاصله با هر ماده موجود، روی زخم فشار وارد کنید. اگر توسط یک شیء محکمی زخمی شده اید، سعی نکنید که آن را حرکت دهید. انجام این کار می تواند خونریزی تان را شدیدتر کند.
بیشتر بدانید: آیا مواد ضدعفونی‌کننده دست بی‌خطرند؟
پس از اعمال فشار، روی زمین دراز بکشید تا به خودتان آسیبی نرسانید، قسمت آسیب دیده بدنتان را بالاتر از سر خود نگه دارید تا میزان خونریزی تان کم شود. در صورت آسیب دیدگی اندام شما، ممکن است استفاده از تورنیکت لازم باشد. در صورت نداشتن تسمه، طناب و مواد دیگر می توانید از تورنیکت استفاده کنید.
چگونه می توان به طور صحیح از یک تورنیکت استفاده کرد؟
تورنیکت ها باید بالای زخم قرار گرفته و محکم شوند. به تدریج آن را سفت کنید تا خونریزی تان کند یا متوقف گردد.
علائم اورژانس پزشکی چیست؟
در موارد زیر به مراقبت های فوری پزشکی احتیاج خواهید داشت:
- خونریزی ناشی از آسیب جدی است
- خونریزی قابل کنترل نیست
- خونریزی داخلی است
امدادگران قبل از اینکه شما را به بیمارستان منتقل کنند برای کنترل خونریزی تلاش می کنند. در برخی موارد، مراقبت ممکن است در خانه یا هنگام حمل با برانکارد انجام شود. درمان مورد نیاز بستگی به علت خونریزی دارد. در موارد نادر نیز برای توقف خونریزی به جراحی نیاز است.
خونریزی درمان نشده چه عواقبی دارد؟
هر فرد دچار خونریزی غیرقابل کنترل یا کنترل نشده باید به پزشک متخصص مراجعه کند.
خونریزی ناشی از ضربه
اگر جراحت یا حادثه باعث خونریزی شود ممکن است با کمک های اولیه محلی متوقف شود. اگر فقط یک زخم جزئی باشد بدون مراقبت بیشتر نیز بهبود می یابد. زخم های مهم تر به بخیه، پانسمان دارویی یا جراحی اصلاحی نیاز دارند.
خونریزی پزشکی
در صورتی که وضعیت پزشکی باعث خونریزی شود و این بیماری شناسایی یا تشخیص داده نشود احتمال عود خونریزی وجود دارد. هرگونه خونریزی که بدون درمان پزشکی ادامه یابد کشنده است. به عنوان مثال، اگر فردی در مدت زمان کوتاهی دچار خونریزی حاد شود و 30 درصد یا بیشتر از حجم خون خود را از دست بدهد خیلی سریع خونریزی کرده و برای احیا به مایع IV و تزریق گلبول های قرمز بسته بندی شده نیاز دارد.
حتی شرایط پزشکی که باعث از دست دادن تدریجی خون در طول زمان می شود نیز می تواند جمع شود و باعث صدمه به اندام های اصلی شود که به احتمال زیاد باعث مرگ فرد می شود. خونریزی شدید یا خونریزی تا حد مرگ نیز می تواند بدون هیچ گونه خونریزی خارجی قابل مشاهده رخ دهد. خونریزی های فاجعه آمیز داخلی مانند پارگی آنوریسم عروق خونی می تواند باعث از دست دادن خون زیادی شود.
مترجم: الهه زارعی