آبسه لوزه، شایع ترین نوع عفونت سر و گردن است که در بزرگسالان رخ می دهد و به طور معمول از هر دو نوع باکتری هوازی و بی هوازی ایجاد می شود. علائم این عفونت شامل تب، گلو درد و تریسموس است. سونوگرافی و اسکن توموگرافی کامپیوتری در تأیید تشخیص این بیماری مفید هستند. آسپیراسیون روشی استاندارد برای تشخیص و درمان آبسه لوزه است. پس از انجام آسپیراسیون، درمان آنتی بیوتیکی مناسب (از جمله پنی سیلین، کلیندامایسین، سفالوسپورین ها یا مترونیدازول) آغاز می شود.
آبسه لوزه و دیگر مشکلات لوزه
لوزه حاد
یک باکتری یا ویروس لوزه ها را آلوده می کند و باعث تورم و گلو درد می شود. ممکن است پوششی خاکستری یا سفید (اگزودات) روی سطح لوزه ها ایجاد شود.
لوزه مزمن
عفونت مداوم لوزه ها، که در لوزه حاد نیز پیش می آید، گاهاً باعث بروز لوزه مزمن می شود.
مونونوکلئوز حاد
معمولاً از ویروس اپستین بار ناشی می شود و باعث تورم شدید در لوزه ها، تب، گلودرد، خارش و خستگی می شود.
استرپ گلو
استرپتوکوکوس، نوعی باکتری است که لوزه ها و گلو را آلوده می کند. تب و گلودرد از علائم این نوع عفونت است.
تورم لوزه (هایپرتروفیک)
لوزه های بزرگ اندازه مجاری هوایی را کاهش می دهند و باعث خروپف و مشکلات تنفسی می شوند.
سنگ های لوزه
سنگ های لوزه هنگام سخت شدن بقایای به دام افتاده در محل لوزه ها بوجود می آیند.
آبسه لوزه
عفونتی که به واسطه تجمع چرک در کنار لوزه ها ایجاد می شود. آبسه های لوزه باید فوراً تخلیه شوند.
آبسه لوزه چیست؟
میان لوزه ها و دیواره ی گلو فضایی وجود دارد و عفونت می تواند باعث ایجاد تورم پر از چرک (آبسه) در این فضاها شود. آبسه لوزه که به آن quinsy نیز گفته می شود معمولاً در اثر وجود باکتری های “استرپ گلو” ایجاد می شود (گروه استرپتوکوکی بتا همولیتیک ب). اگر آبسه لوزه به موقع درمان نشود، عفونت به گردن، دهان، زبان کوچک و حتی ریه ها گسترش می یابد. در موارد شدید، این تورم باعث سختی تنفس می شود و می تواند راه های تنفسی شما را ببندد. آبسه لوزه، اگرچه به دلیل پیشرفت علم پزشکی و گسترش آنتی بیوتیک ها کمتر شایع است، اما اغلب در کودکان و نوجوانان مشاهده می شود.
اپیدمیولوژی
آبسه لوزه بیشتر در افراد 20 تا 40 سال رخ می دهد. كودكان به ندرت تحت تأثیر این بیماری قرار می گیرند مگر اینكه سیستم ایمنی آن ها ضعیف شده باشد. این عفونت می تواند باعث ایجاد انسداد در راه های تنفسی كودكان شود. آبسه لوزه، مردان و زنان را به یک اندازه تحت تأثیر قرار می دهد.
آناتومی
لوزه ها از دو ستون قدامی و خلفی تشکیل شده اند. عضلات گلوکوپالاتین و فارننگوپالاتین به ترتیب عضلات اصلی ستون های قدامی و خلفی هستند. لوزه در فرورفتگی بین قوس های پالاتوگلوکال و پالاتوفارنگال قرار دارد. در مرحله جنینی، لوزه ها از کیسه دوم حلق و از جوانه های سلول های آندودرمی بوجود می آیند، اندکی پس از تولد به طور نامنظم رشد می کنند و بسته به میزان بافت لنفاوی موجود، به اندازه و شکل نهایی خود می رسند.
هر لوزه تعداد مشخصی اپیتلیوم سطحی دارد که به آن ها حفره های لوزه می گویند. لوزه ها توسط یک کپسول که بخشی تخصصی است که قسمت داخلی لوزه ها را در بر می گیرد و مسیر عبور رگ های خونی و اعصاب را فراهم می کند احاطه شده اند. آبسه ها در ناحیه ای بین کام لوزه و کپسول آن تشکیل می شوند.
علل بروز آبسه لوزه
آبسه از عوارض لوزوی است و باکتری های عامل آن شبیه به آنهایی هستند که باعث گلودرد می شوند. باکتری های استرپتوکوکس معمولاً باعث ایجاد عفونت در بافت نرم اطراف لوزه ها (معمولاً فقط از یک طرف) می شوند. سپس بافت لوزه ها توسط باکتری های بی هوازی (باکتری هایی که می توانند بدون اکسیژن زندگی کنند) مورد حمله قرار می گیرد. عفونت های دندانی (مانند عفونت لثه یا پریودنتیت) می توانند از عوامل خطرزا باشند.
سایر عوامل خطرزا عبارتند از:
- لوزه مزمن
- مونونوکلئوز عفونی
- سیگار کشیدن
- لوسمی لنفوسیتی مزمن (CLL)
- سنگ یا رسوب کلسیم در لوزه ها (سنگ لوزه)
علائم آبسه لوزه
علائم آبسه لوزه شبیه به گلودرد یا استرپ گلو می باشد. تاول، تورم، سفیدی یا جوش می توانند از علائم آن باشند. همچنین ممکن است بتوانید آبسه را در پشت گلو خود مشاهده کنید.
علائم آبسه لوزه شامل موارد زیر است:
- عفونت در یک یا هر دو لوزه
- تب یا لرز
- مشکل در باز کردن کامل دهان
- مشکل در بلع
- مشکل در بلع بزاق
- تورم صورت یا گردن
- سردرد
- گرفتگی صدا
- گلودرد
- غدد لنفاوی متورم در گلو و فک (حساس به لمس) و درد گوش همراه با گلو درد
- بوی بد دهان
آبسه های لوزه می توانند علائم یا عوارض شدیدتری نیز ایجاد کنند.
علائم نادر و جدی تر شامل موارد زیر است:
- آلودگی و عفونت ریوی
- انسداد راه های تنفسی
- گسترش عفونت به گلو، دهان، زبان کوچک، گردن و قفسه سینه
- پارگی آبسه و انتقال عفونت به دیگران
اگر برای درمان آبسه اقدام نکنید، ممکن است منجر به گسترش عفونت در کل بدن شود.
چه موقع باید برای درمان آبسه لوزه به پزشک مراجعه کرد؟
در مورد هرگونه گلودرد همراه با تب یا علائم دیگر، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. اگر گلو درد، مشکلات بلع، مشکل در تنفس، مشکل در صحبت کردن و یا هر علامت دیگری از انسداد احتمالی راه های تنفسی دارید، باید هرچه زودتر به بیمارستان مراجعه کنید.
امتحانات و تست های مربوط به آبسه پریتونسیلار
آبسه لوزه معمولاً براساس سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص داده می شود. تشخیص آبسه لوزه (در صورت مشاهده) آسان است. تورم و قرمزی یک طرف گلو در نزدیکی لوزه حاکی از وجود آبسه است. پزشک همچنین ممکن است به آرامی منطقه را فشار دهد تا ببیند چرک ناشی از عفونت در داخل آبسه وجود دارد یا خیر. تست های آزمایشگاهی و اشعه X اغلب استفاده نمی شود. بعضی اوقات، به منظور اطمینان از سلامت سایر بخش های دستگاه تنفسی از اشعه ایکس، سی تی اسکن یا سونوگرافی استفاده می شود.
این شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اپیگلوتیت، التهاب اپیگلوت (فلپ بافتی است که از ورود مواد غذایی به نای جلوگیری می کند)
- آبسه رتروفارنژیال، یک توده چرک که در قسمت پشت گلو شکل می گیرد (مانند آبسه لوزه اما در مکان دیگر)
- سلولیت پریتونسیلار، نوعی از عفونت در بافت های نرم
پزشک ممکن است آزمایشاتی برای سنجش و اندازه گیری ویروس ها یا باکتری ها انجام دهد. ممکن است پزشک شما چربی و چرک استخراج شده از آبسه را به آزمایشگاه ارسال کند تا باکتری های موجود در آن دقیقا شناسایی شوند. با این وجود، شناسایی باکتری ها به ندرت در روش درمان تغییر ایجاد می کند.
تشخیص آبسه لوزه
بهترین روش برای تشخیص آبسه لوزه، نمونه گیری چرک های آبسه از طریق آسپیراسیون است. برای به دست آوردن این نمونه، محل آبسه با بنزالکونیوم ۵/۵ درصد (اسپری ستاکائین) بی حس می شود و به دنبال آن، گلو با لیدوکائین ۲ درصد (Xylocaine) همراه با اپی نفرین شستشو داده می شود.
می توان از سوزن نخاعی ۱۸ گرمی متصل به یک سرنگ ۱۰ میلی لیتری، برای به دست آوردن نمونه ای از آبسه مشکوک استفاده کرد. مایعات به دست آمده باید برای تعیین و کشت به آزمایشگاه فرستاده می شود تا روش درمانی مناسب مشخص شود. نمونه گیری آسپیراسیون از آبسه فقط باید توسط پزشکان متخصص انجام شود. عوارض انجام آسپیراسیون می تواند شامل گسترش چرک و عفونت و خونریزی باشد.
درمان آبسه لوزه
درمان آبسه لوزه، هم به انتخاب آنتی بیوتیک های مناسب و هم انتخاب بهترین روش برای از بین بردن مواد و چرک های آبسه نیاز دارد. انتخاب آنتی بیوتیک ها به نتایج به دست آمده از نمونه آسپیراسیون وابسته است. در گذشته از پنی سیلین به عنوان آنتی بیوتیک مورد نظر برای درمان آبسه لوزه استفاده می شد، اما در سال های اخیر به جای پنی سیلین از سفالوسپورین نسل دوم یا سوم استفاده می شود.
مطالعات دیگر استفاده از پنی سیلین را به عنوان درمان اولیه توصیه می کند و در صورت عدم بهبود در ۲۴ ساعت اول، اضافه کردن ۵۰۰ میلی گرم مترونیدازول به رژیم درمانی تجویز می شود. سه عمل جراحی اصلی برای درمان آبسه وجود دارد: آسپیراسیون، برش و زهکشی و برداشتن لوزه. در ادامه روش های آسپیراسیون با برش و زهکشی مقایسه شده است.
در یک مطالعه، ۵۲ بیمار که نتیجه نمونه گیری آسپیراسیون آن ها مثبت بود، به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول تنها تحت درمان آسپیراسیون قرار گرفتند و گروه دوم، علاوه بر آسپیراسیون، تحت درمان برش و زهکشی نیز قرار گرفتند. نتایج نشان داد که برای درمان آبسه لوزه، علاوه بر آسپیراسیون، به جراحی های دیگر نیازی نیست و مطالعات سال ۱۹۹۱ نیز این فرضیه را تایید کردند.
با این حال، اکثر متخصصین گوش، حلق و بینی، برش و زهکشی را روشی استاندارد برای درمان آبسه می دانند. برای انجام این روش معمولاً باید با پزشک متخصص گوش و حلق و بینی مشورت کرد، مگر اینکه پزشک معالج از تجربه و آموزش مناسب برخوردار باشد. توضیحات مربوط به تکنیک برش و زهکشی فراتر از محدوده این مقاله است. اکثر متخصصان معتقدند که برداشتن لوزه ها برای درمان آبسه لازم و ضروری نیست.
عمل برش و زهکشی آبسه چیست؟
قبل از تخلیه آبسه، ممکن است برای درمان و جلوگیری از بروز عفونت در قسمت های دیگر بدن، یک دوره درمانی با آنتی بیوتیک توصیه شود. این روش معمولاً نیازی به بیهوشی ندارد. اگر عفونت شما شدید است، بهتر است برای مداوا و بررسی بیشتر در بیمارستان بستری شوید. معمولاً یک بی حسی موضعی در نزدیکی آبسه تزریق می شود. از مواد بی حس کننده می توان لیدوکائین و بوپیواکائین را نام برد.
روش تخلیه آبسه نسبتاً ساده است:
- پزشک برشی بر روی آبسه ایجاد می کند.
- چرک از آبسه خارج می شود.
- بعد از تخلیه چرک، پزشک محل آبسه را با محلول نمکی استریل پاک می کند.
- زخم آبسه باز می ماند اما با پانسمان پوشانده می شود تا هر چرک دیگری را که در ابتدا وجود داشته یا بعد از عمل بوجود آمده را جذب کند.
ممکن است پزشک نمونه ای از چرک را برای کشت به آزمایشگاه ارسال کند تا علت عفونت باکتریایی را مشخص کند.
اگر استفاده از بی حسی موضعی امکان پذیر نباشد، ممکن است بیمار تحت بی حسی یا حتی بیهوشی عمومی قرار گیرد و در اتاق عمل معالجه شود.
شرایط بهبودی چگونه خواهد بود؟
مدت زمان بهبودی بستگی به محل و شدت عفونت دارد. پانسمان نیز، بسته به عمق و اندازه زخم می تواند از دو روز تا دو هفته بر روی زخم باقی بماند. اگر پانسمان خیس شود، نیاز به تعویض دارد. انتظار می رود تا یک یا دوروز اول بعد از عمل، از محل آبسه چرک خارج شود. ممکن است پزشک برای کمک به بدن در مقابله با عفونت اولیه و برای جلوگیری از عفونت های بعدی، آنتی بیوتیک های درمانی را تجویز کند.
داروهای تسکین دهنده درد نیز ممکن است برای چند روز توصیه شود. درصورت بهبود، پانسمان زخم، پس از یک هفته باز می شود. برای چند روز اول بعد از عمل، استفاده روزانه سه یا چهار باره از کمپرس (یا پد گرمایشی) بر روی محل زخم توصیه می شود که می تواند به روند بهبودی سرعت بخشد.
از دیگر نکات حائز اهمیت می توان به شستن و تمیز کردن زخم با آب گرم اشاره کرد. با این وجود، بهتر است در مورد مراقبت های پزشکی در خانه با پزشک یا پرستار مشورت کنید. بسته به اندازه آبسه، بهبود آن می تواند یک یا دو هفته طول بکشد. در طول این مدت، پوست جدیدی از انتهای آبسه و از لبه های زخم رشد خواهد کرد.
درمان و مراقبت از آبسه لوزه در خانه
هیچ درمان خانگی ای برای آبسه وجود ندارد. بنابراین درصورت مشاهده علائم با پزشک خود تماس بگیرید. برای پیگیری وضعیت آبسه به طور منظم به پزشک مراجعه کنید. همچنین در صورت بازگشت آبسه، ممکن است به آنتی بیوتیک دیگری نیاز داشته باشید. اگر دچار خونریزی بیش از حد شده اید یا در تنفس یا بلع مشکل دارید، فوراً برای انجام مراقبت های پزشکی به بیمارستان مراجعه کنید.
پیشگیری از آبسه لوزه
هیچ روش معتبری، غیر از پیشگیری از عوامل خطرزا مثل سیگار نکشیدن، رعایت بهداشت و درمان به موقع عفونت های دهانی برای جلوگیری از آبسه وجود ندارد. اگر دچار آبسه لوزوی هستید، بهتر است با مصرف آنتی بیوتیک از گسترس عفونت جلوگیری کنید. اگر احتمال ایجاد آبسه لوزه در شما بالاست، برای برداشتن لوزه هایتان با پزشک مشورت کنید. مانند هر نسخه دیگری، دوره های مصرف آنتی بیوتیک نیز پس گذشت چند روز و پس از احساس بهبودی، باید به پایان برسند.
آیا آبسه لوزه برمی گردد؟
آبسه پوستی، که گاهاً به آن جوش نیز گفته می شود، ممکن است تقریباً در هر جایی از بدن تشکیل شود. غدد چربی مسدود شده، زخم ها، نیش حشرات و یا جوش ها ممکن است به آبسه تبدیل شوند. اگر منطقه آلوده به آبسه، به طور کامل درمان شود، معمولا دلیلی وجود ندارد که در آن محل دوباره آبسه تشکیل شود اما اگر عفونت به طور کامل از بین نرفت، همچنان احتمال تشکیل دوباره آبسه در همان محل و یا هر جای دیگر وجود دارد.
اگر عفونت شما از نوع ابتلا به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (MRSA) مقاوم به متی سیلین و یا سایر عفونت های باکتریایی باشد، آبسه حتی بعد از درمان نیز می تواند تشکیل شود. این عفونت ها (عفونت های باکتریایی) مسری هستند و می توانند در بیمارستان ها و یا از طریق تماس مستقیم با شخص دیگری که مبتلا به عفونت است، حاصل شوند. پزشک شما با تخلیه چرک، بررسی آن و تجویز آنتی بیوتیک مناسب، آبسه MRSA را مشابه سایر عفونت های آبسه معالجه می کند.
چشم اندازی کلی آبسه لوزه
افراد مبتلا به آبسه، معمولا بدون عارضه و به خوبی درمان شده و کاملا بهبود می یابند. اگر لوزه مزمن ندارید (نوعی عفونت که در آن لوزه ها ملتهب می شوند) احتمال بازگشت آبسه تنها 10٪ است و برداشتن لوزه ها معمولاً لازم نیست. بیشترین عوارض معمولا در افرادی رخ می دهد که مبتلا به دیابت هستند یا سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف است (مانند بیماران مبتلا به ایدز، افرادی که عمل پیوند عضو داشتند و تحت درمان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند، یا بیماران سرطانی).
عوارض عمده آبسه لوزه شامل موارد زیر است:
- انسداد راه های تنفسی
- کمبود آب هنگام بلع
- خون ریزی
- عفونت در بافت های سینه و ریه
- مننژیت
- ذات الریه
- سپسیس (انتقال عفونت باکتریایی در خون)