ازوفاژیت اصطلاحیست که برای توصیف التهاب، سوزش و یا تورم مخاط مری استفاده می شود. مری لوله ای است که حلق را به معده متصل می کند. مخاط مری بسیار حساس است و بنابراین در مقابل تحریک و تورم آسیب پذیری زیادی دارد. در این مقاله به بررسی علل، عوامل و همچنین روش های درمان ازوفاژیت فرسایشی می پردازیم.
ازوفاژیت فرسایشی چه علائم و نشانه هایی دارد؟
بر اساس تحقیقات انجام شده، شایع ترین علامت و نشانه التهاب مری سوزش سر دل، درد قفسه سینه و اختلال در بلع (دیسفاژی) می باشد.
علائم دیگر وفاژیت فرسایشی شامل موارد زیر می شود:
- احساس مشکل در هنگام بلع
- احساس اینکه چیزی در گلو گیر کرده است
- احساس سوزش در مری
- خونریزی که به صورت استفراغ یا مدفوع خونی و یا تیره بروز می کند
علل و عوامل خطر ساز این عارضه کدامند؟
عوامل مختلفی می توانند خطر ابتلا به ازوفاژیت فرسایشی را افزایش بدهند.
این عوامل عبارتند از:
ریفلاکس یا برگشت اسید از معده به مری
شایع ترین علت التهاب مری برگشت مکرر اسید از معده به مری است که اغلب اوقات به دلیل ابتلا به بیماری ریفلاکس معده (GERD) اتفاق می افتد. عوامل دیگری مثل بارداری، چاقی، سیگار کشیدن، مصرف مشروبات الکلی، نوشیدنی های کافئین دار و غذاهای چرب و تند نیز می تواند باعث این اتفاق شود.
استفراغ مکرر و بیش از حد
وقتی استفراغ می کنیم اسید موجود در آن مری را تحریک می کند و اگر این اتفاق به دفعات زیاد و به طور مکرر رخ بدهد می تواند مری را ملتهب کند.
گیر کردن قرص در گلو
گیر کردن قرص باعث سوزش مخاط مری می شود. این اتفاق معمولا زمانی رخ می دهد که همراه با قرص آب کافی نوشیده نشود. با این حال در برخی موارد هم تنگی مری یا زخم های موجود در آن باعث می شوند که مری به درستی منقبض نشود و نتواند محتویات خورده شده را به سمت دستگاه گوارش بفرستد.
عفونت ها
ابتلا به عفونت های مختلف ویروسی مثل تبخال و سیتومگالوویروس، عفونت های قارچی مثل عفونت کاندیدا و باکتری ها نیز می تواند یکی از دلایل التهاب مری باشد. این عفونت ها اغلب در افرادی که سیستم ایمنی بدنشان در اثر ابتلا به بیماری هایی مثل ایدز ضعیف شده است گسترش پیدا می کنند.
آسیب ناشی از مواد شیمیایی
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی قوی مثل پاک کننده ها می تواند باعث آسیب دیدگی شدید مری شود و حتی ممکن است زندگی فرد را هم تهدید کند.
آسیب ناشی از تشعشعات
انجام پرتو درمانی در ناحیه قفسه سینه یا گردن برای درمان سرطان نیز می تواند یکی از عوامل ایجاد کننده بیماری ازوفاژیت فرسایشی باشد.
ازوفاژیت فرسایشی چطور تشخیص داده می شود؟
قبل از انجام تست ها و آزمایشات تشخیصی، پزشک از شما معاینه کامل جسمی به عمل می آورد و سابقه پزشکی شما را بررسی می کند. پآزمایشات تشخیصی ازوفاژیت فرسایشی عبارتند از:
- آندوسکوپی: این روش با استفاده از اندوسکوپ که یک لوله انعطاف پذیر مجهز به دوربین و چراغ است برای ارزیابی و مشاهده مری انجام می شود.
- تصویر برداری با اشعه ایکس: در این روش از اشعه ایکس و محلول باریم بلعیدنی استفاده می شود. این رنگ مخصوص خوراکی بافت مری را می پوشاند و به این ترتیب با استفاده از اشعه ایکس تصویر واضحی از مری ایجاد می شود.
- بیوپسی بافت ملتهب
- کشت میکروب ازوفاژیت در آزمایشگاه
این بیماری چطور درمان می شود؟
درمان این بیماری به علت آن بستگی دارد و شامل موارد زیر می شود:
- استفاده از داروهای کاهش دهنده اسید مثل مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) یا مسدود کننده H2 در صورتی که بیمار به ریفلاکس معده (GERD) دچار باشد.
- استفاده از آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت
- داروهای استروئیدی برای درمان التهاب
- داروهای مسکن و ضد درد
اگر به ازوفاژیت فرسایشی دچار شده اید احتمالا پزشک در مورد تغییر سبک زندگی تان برای کاهش درد و ناراحتی مری نیز توصیه هایی به شما خواهد کرد.
بایدها و نبایدها در مورد ازوفاژیت فرسایشی
چه کارهایی باید انجام بدهیم؟
- به جای سه وعده غذایی بزرگ در طول روز، پنج یا شش وعده غذایی کوچکتر داشته باشید.
- از غذاهای نرم مثل پودینگ، پوره و سوپ استفاده کنید.
- لقمه های کوچک بردارید و حتما قبل از بلعیدن آن را خوب بجوید.
- نوشیدنی ها را با نی بنوشید.
- موقع خواب سرتان را 10 تا 12 سانتیمتر بالاتر از سطح بدنتان قرار بدهید تا مانع از برگشت محتویات معده به مری شود.
چه کارهایی نباید انجام بدهیم؟
- از مصرف غذاهای تند و پر ادویه خودداری کنید.
- نوشیدنی های اسیدی مثل آب مرکبات، نوشابه و محصولات حاوی گوجه فرنگی مصرف نکنید.
- از خوردن خوراکی های سفت و سخت مثل آجیل و یا سبزیجات خام که موقع بلعیدن باعث ایجاد درد و ناراحتی در مری می شوند خودداری کنید.
- دخانیات مصرف نکنید.
پیش بینی های مربوط به ازوفاژیت فرسایشی
فرقی نمی کند که التهاب مری ناشی از بیماری ریفلاکس باشد یا عفونت؛ به هر حال معمولا هر دو مورد به درمان پاسخ خوبی می دهند ولی به طور کلی اگر دلیل اصلی بیماری ریفلاکس باشد ممکن است دوره درمان طولانی تر شود.
این بیماری چه عوارضی دارد؟
در صورت بروز هر یک از عوارض زیر حتما باید به پزشک مراجعه کنید:
- اگر متوجه شده اید که علائم بیماری با معالجات اولیه پزشکی از بین نمی روند باید به پزشک مراجعه کنید. زخم شدن مری می تواند منجر به تنگی یا باریک شدن آن شود و همین مساله باعث ادامه پیدا کردن مشکلات بلع می شود و ممکن است به درمان های بیشتری نیاز داشته باشید.
- اگر به خاطر درد مری قادر به غذا خوردن و یا نوشیدن مایعات نیستید باید پزشکتان را مطلع کنید. اگر نتوانید مایعات کافی بنوشید بدنتان در معرض کم آبی قرار می گیرد.
- اگر درد قفسه سینه، تب و یا تنگی نفستان با گذشت زمان وخیم تر می شود بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. این علائم می توانند نشان دهنده سوراخ شدن مری باشند و در این حالت باید فورا به پزشک مراجعه کنید. سوراخ شدن مری به باکتری های دستگاه گوارش اجازه ورود به حفره سینه را می دهند و در نتیجه باعث بروز یک عفونت جدی و خطرناک می شوند که می تواند زندگی تان را تهدید کند.