فتق دیسک کمر یکی از شایع ترین بیماری های ستون فقرات در افرادی است که به طور جسمانی خود را تحت فشار قرار می دهند. فتق دیسک کمر تاثیری منفی بر روی کیفیت زندگی و کار فرد می گذارد. این بیماری اغلب سبب درد شدید می گردد و اگر درمان شود می تواند سبب عوارض جدی موثر بر حرکت فرد شود مثل آتروفی عضلانی، بی اختیاری ادراری، بی حرکتی و فلج اندام ها. خوشبختانه چندین درمان خانگی طبیعی برای تسکین و مقابله با مشکل فتق دیسک کمر وجود دارد که به تدریج در ادامه مقاله با آن آشنا خواهید شد.
فتق دیسک کمر در ستون فقرات چیست؟
ستون فقرات ۲۴ مهره دارد که از گردن تا کمر امتداد دارد. در بین هر یک از مهره ها دیسک هایی حلقوی مثل فیبرهای جامد قرار دارد. این دیسک های محتوی ژل های موکو پروتینی است. دیسک نقش نگهدارنده مهره را بر عهده دارد که مانند مفاصلی اجازه انعطاف به ستون فقرات می دهند و مانند ضربه گیری برای جلوگیری از آسیب به نخاع عمل می کند. همه دیسک ها در طول ستون فقرات قرار گرفته است بنابراین فتق دیسک کمر ممکن است در هر نقطه ای از ستون فقرات ایجاد شود، با این حال گردن و کمر دو نقطه بسیار شایع برای بروز آن می باشد.
هنگامی که ستون فقرات به دنبال نیروی شدید دچار آسیب می شود، دیسک تضعیف می شود و ممکن است دچار پارگی گردد. موکوپروتئین داخل دیسک خارج خواهد شد و سبب ایجاد درد شدیدی از طریق ورود به کانال نخاعی و فشار روی ریشه های عصبی می شود. اگر این وضعیت مداوم باشد ممکن است سبب عوارض موثر بر سلامتی فرد گردد.
علل رایج فتق دیسک کمر در ستون فقرات چیست؟
سن
دیسک های بین مهره ای افراد 35 ساله و بالاتر معمولا انعطاف پذیری خود را از دست می دهد. به تدریج خشک و فیبروزه شده و به راحتی دچار آسیب می گردد. به هنگام آسیب دیسک، محتوی موکوپروتئینی دیسک از طریق پارگی ایجاد شده در بافت فیبروزی بیرونی، خارج می شود و می تواند از طریق تحت فشار قرار دادن طناب نخاعی یا ریشه های عصبی سبب بروز درد گردد. با افزایش سن، افراد بیشتر در معرض نابودی دیسک قرار می گیرند.
آسیب
به هنگام کار ممکن است ستون فقرات در معرض آسیب هایی قرار گیرد که سبب فتق دیسک کمر می شود. حمل مداوم بارهای سنگین می تواند به ستون فقرات آسیب زده و عاملی برای فتق دیسک کمر شود.
نشستن یا ایستادن در یک حالت
نشستن یا ایستادن در وضعیت مشابه برای مدتی طولانی سبب خونرسانی ضعیف به ستون فقرات و دیسک ها متعاقب آسیب دیسک و فیبروزه شدن آن می گردد.
وزن و قد
طبق مطالعه ای که انجام شده است، افراد با وزن بالا فشار زیادی به ستون فقرات خود وارد می کنند که نتیجه آن آسیب به دیسک ها و اعصاب قسمت پشتی می باشد. همچنین زنان با قد بیشتر از 170 سانتی متر و مردان با قد بیشتر از 180 سانتی متر نیز در معرض بیماری های فتق دیسک کمر می باشند.
استعمال سیگار
استعمال سیگار نه تنها عامل ایجاد بیماری های جدی بسیاری از ارگان های داخلی است بلکه استخوان ها و مفاصل را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. استعمال سیگار سبب کاهش سطوح اکسیژن در خون و در نتیجه عدم دستیابی بافت های بدن به مواد مغذی می شود و خطر فتق دیسک کمر را افزایش می دهد.
عوامل ژنتیکی
افراد با ساختار دیسک ضعیف ممکن است نسبت به فتق دیسک کمر استعداد ژنتیکی داشته باشند.
علائم شایع فتق دیسک کمر چیست؟
فتق دیسک کمر اغلب عامل درد در ستون فقرات و ریشه های عصبی می گردد. درد اغلب عود می کند. افراد مبتلا ممکن است درد شدید یا خفیفی را تجربه کنند. دیسک های هرنی شده در نواحی مختلف ستون فقرات سبب انواع مختلفی از دردها می گردد. برای مثال فتق دیسک کمر در گردن سبب بروز علایم دردناک در ناحیه گردن می شود.
این درد ممکن است به شانه هاو بازو ها گسترش یابد و سبب کرختی و در برخی مواقع بی حسی دست ها می گردد. علایمی مثل سرگیجه، چشم درد و سر درد نیز امکان بروز دارد. در صورت وجود فتق دیسک کمر در ستون فقرات کمری، احتمال درد ناحیه تحتانی کمر و بین دنده ای وجود دارد. گاهی درد ناحیه کمری به باسن ها و پاها گسترش یافته و سبب بی حسی می گردد، درنتیجه فرد قادر به راه رفتن نمی باشد.
کرختی با بی حسی
همزمان با درد در ناحیه موردنظر، کرختی یا بی حسی نیز وجود دارد. این علامت به دنبال تحت فشار قرار گرفتن ریشه عصبی ایجاد می شود.
آتروفی عضلانی
در موارد پیشرفته این بیماری، ممکن است عضلات بازو ها و پاهای بیمار دچار آتروفی گردد که امکان حرکت یا کار را برای فرد سخت می کند.
سایر علایم درد فتق دیسک کمر
فتق دیسک کمر می تواند سبب بر انحراف ستون فقرات و محدودیت انجام حرکات خاصی مثل چرخش گردن، سر و زانوها شود. برخی افراد نیز ممکن است از بی اختیاری ادراری و مدفوع رنج ببرند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر شما دارای هر کدام از علایم و نشانه های ذکر شده هستید، به پزشک مراجعه کنید چون معاینه وضعیت موجود توسط پزشک معالج تان بسیار با اهمیت می باشد. اگر دچار آتروفی عضلانی یا کرختی دست و پا شدید، سریعا با پزشک خود ملاقات کنید چون این علایم نشانگر مرحله پیشرفته فتق دیسک کمر می باشد.
6 درمان خانگی طبیعی برای درد فتق دیسک کمر
1- ورزش دراز نشست
دراز نشست ورزش جسمانی ساده ای است که دارای فواید زیادی برای ستون فقرات، گردن و کمر می باشد. همچنین راهی موثر برای جلوگیری از اختلالات ستون فقرات، به ویژه درد معمول پشت ناشی از کار، می باشد. تمرین های دراز نشست مهره های ستون فقرات را در حال کشش نگه می دارد، فشار روی ریشه های عصبی را آزاد می کند و خونرسانی مفاصل را افزایش می دهد که نتیجه آن کاهش احتمال پیشرفت فتق دیسک کمر یا تخریب مهره ها می باشد.
انجام دراز نشست سبب بهبود سلامتی، رشد ماهیچه بازوها و شانه می گردد. همچنین احتمال ابتلا به بیماری های ناشی از کم تحرکی مانند کلسترول بالا، دیابت و نقرس را کاهش می دهد. برای افراد مبتلا به بیماری های فتق دیسک کمر، انجام ورزش دراز نشست کمکی برای درمان و بهبود سلامتی می باشد. این ورزش ساده را می توان در خانه انجام داد. روزانه دوبار صبح و عصر به تعداد 5 بار دراز نشست را انجام دهید. هر دراز نشت حدود 15 ثانیه طول می کشد. شما نباید بیش از این مقدار ورزش کنید چون ممکن است وضعیت شما را بدتر کند.
2- روند تخریبی فتق دیسک کمر را آهسته کنید.
ستون فقرات اساسا از دو قسمت تشکیل شده است: مهره و دیسک. با تخریب ستون مهره و فقدان استحکام کافی در آن،فشاری که بر روی مهره ها وارد می شد به طور کامل بر روی دیسک اعمال می شود. بنابراین کاهش سرعت تخریب مهره ها درمانی مناسب برای فتق دیسک کمر می باشد. امروزه جهت کاهش درد و کاهش سرعت روند تخریبی، گرایشی عمومی به مصرف غذاهایی ویژه برای غضروف سازی در مفاصل وجود دارد.
تعدادی از غذاهایی که می تواند کمکی جهت حمایت از مفاصل باشد، عبارتند از :
گوشت، ماهی و استخوان لوله مانند
گوشت، ماهی و استخوان به عنوان غذاهایی مفید برای غضروف سالم دسته بندی می شوند. این مواد غذایی غنی از سطوح بالای پروتئین می باشد. مواد مغذی زیادی را می توان از این نوع غذاها به دست آورد، موادی که می توانند سبب تقویت مفاصل می شود.
گوجه فرنگی
مطالعات دانشمندان نشان داده است که گوجه فرنگی محتوی مواد مغذی ضروری برای بدن می باشد. این مواد مانع پیری و تخریب می گردد و عامل تقویت مفاصل می شود. دانه های گوجه فرنگی دارای نقشی معادل با آسپرین و ویژگی های ضد التهابی و ضد درد می باشد.
سویا
مطالعات دانشمندان نشان داده است که پروتئین موجود در سویا توانایی بالقوه ای جهت تحریک رشد سلول های غضروفی، به ویژه در مردان، دارد.
شیر
طبق یک مطالعه با افزایش مصرف شیر، پیشرفت استئوآرتریت در زنان کاهش می یابد.
میوه ها و سبزیجات سبز
سبزیجات سبز مثل کلم دارای ویتامین k1 می باشد که باعث افزایش حجم استخوانی می گردد. این ویژگی برای افراد مبتلا به استئوآرتریت مفید می باشد. میوه هایی مانند آووکادو، عنبه هندی، لیمو و گریپ فروت که غنی از ویتامین C می باشند، سبب تحریک رشد غضروف می گردد.
3- کاهش استرس
استرس بالا می تواند سبب بدتر شدن درد گردد.
برای اینکه آرامش ذهنی داشته باشید، می توانید از پیشنهادات زیر استفاده کنید:
نوشیدن چای سبز
چای سبز غنی از آنتی اکسیدان EGCG و مقدار کمی کافئین می باشد. چای سبز می تواند مانع ابتلا به بیماری های قلبی عروقی گردد و عاملی برای نشاط ذهنی گردد.
حمام آفتاب
گرفتن حمام آفتاب حدودا 10 دقیقه ای به طور روزانه سبب افزایش میزان ویتامین D در بدن می شود . افزایش میزان این ویتامین می تواند سبب بهبود حالات خلقی و کیفیت خواب گردد و نشاط ذهنی برای فرد به ارمغان آورد.
تنفس عمیق
تنفس عمیق سبب کاهش استرس می شود. به طور عمودی بنشینید و برای چهار ثانیه از راه بینی هوا را به داخل ریه ها بکشید سپس به مدت سه ثانیه نفس خود را نگه دارید و سپس برای یک ثانیه بازدم داشته باشید. این روند را به مدت ده دقیقه ادامه دهید.
یادداشت نویسی
روزانه ده دقیقه برای یادداشت نویسی وقت بگذارید تا نگاهی به آنچه در طول روز انجام دادیده اید، داشته باشید. این کار سبب طراوت روحی شما می گردد.
گوش دادن به موسیقی
گوش دادن به موسیقی تاثیری مثبت بر حالات فرد دارد. هنگام خستگی به موسیقی های مورد علاقه خود گوش کنید.
استفاده از عطر
عطر های نعنایی، پرتقالی و گریپ فروتی سبب تسکین استرس می گردند. همچنین می توان از آنها جهت اسپری به فضای خانه جهت کاهش استرس استفاده کرد.
4- ورزش
بسیاری از افراد تصور می کنند که به محض وجود درد ناشی از فتق دیسک کمر یا درد کمر، جهت بهبودی باید استراحت کافی داشته باشند. با این حال استراحت تنها راه درمانی برای درمان اینگونه درد نمی باشد. کارشناسان توصیه می کنند که فرد برای چند روز اول شروع درد باید استراحت کرد ولی بعد از آن، انجام ورزش سبب بهبودی سریع تر می گردد. سی دقیقه ورزش هوازی روزانه ( پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا) سبب بهبود گردش خون و تغذیه ستون فقرات جهت حفظ سلامتی می گردد. ورزش یوگا نه تنها برای سلامتی بلکه به طور ویژه برای افراد مبتلا به فتق دیسک کمر مفید می باشد.
5- خواب کافی
خواب نقش مهمی برای سلامتی ما دارد. خواب کافی سبب کاهش فشار وارده بر روی ستون فقرات و ریشه های عصبی متاثر از درد می گردد. افراد مبتلا باید بالش یا حوله ای را روی قسمت تحتانی کمر یا گردن ( بستگی به محل فتق دیسک کمر دارد) بگذارد.
6- کاهش وزن
افزایش وزن سبب مستعد شدن افراد به آسیب های ستون فقرات از جمله فتق دیسک کمر می گردد. بنابراین در افراد چاق، به کار بردن روش های کاهش وزن ایمن جهت حمایت از روند درمانی بسیار با اهمیت می باشد. مصرف غذاهای پروتئینی، نشاسته دار و چربی را محدود کنید. مصرف میوه ها و سبزیجات را افزایش دهید.
همچنین مقادیر زیادی آب بنوشید و مصرف الکل را محدود کنید. جهت داشتن روند کاهش وزن ایمن، با پزشک خود مشورت کنید. موارد ذکر شده درمان های خانگی آزموده شده و موثر توسط اغلب افراد جهت کاهش درد ناشی از فتق دیسک کمر می باشد. تعدادی از آنها را انتخاب کنید و جایگزین روش های درمانی کنید تا تاثیر آنها را بسنجید.