اختلال عملکرد جنسی به مشکلات جنسی گفته می شود که مانع از احساس رضایت فرد یا زوج از فعالیت جنسی می شوند. حدود 43 درصد از زنان و 31 درصد از مردان به برخی از اختلالات جنسی دچار هستند.
اختلال عملکرد جنسی چیست؟
اختلال عملکرد جنسی به مشکلی گفته می شود که ممکن است در هر مرحله از چرخه پاسخ جنسی رخ دهد و مانع از آن شود که فرد یا زوج از فعالیت جنسی خود رضایت داشته باشند. چرخه پاسخ جنسی به طور معمول شامل مرحله هیجان، مرحله فلات، مرحله ارگاسم و مرحله ثبات است. هوس و برانگیختگی هر دو بخشی از مرحله هیجان پاسخ جنسی هستند. در حالی که تحقیقات نشان می دهند که اختلال عملکرد جنسی امری رایج است، اما این موضوعی است که بسیاری از مردم از بحث در مورد آن خودداری می کنند. از آنجا که گزینه های درمانی برای این مشکل در دسترس قرار دارند، مهم است که نگرانی های خود را با شریک زندگی خود و ارائه دهنده خدمات سلامتی در میان بگذارید.
چه زمانی یک رابطه جنسی بد به اختلال عملکرد جنسی تبدیل می شود؟
این طبیعی است که گاهی اوقات خلق و خوی شما در حالت طبیعی نباشد. بنابراین هیچ یک از موارد گاه به گاه تغییر در خلق و خو نباید به عنوان اختلال در نظر گرفته شوند، مگر اینکه به طور مرتب رخ دهند و زندگی جنسی شما را تحت تاثیر قرار دهند. اختلالات جنسی به چهار دسته تقسیم می شوند.
انواع اختلالات جنسی شامل موارد زیر هستند:
- اختلال در اشتیاق: این اختلال زمانی رخ می دهد که شما به طور مداوم به روابط جنسی علاقه مند باشید و یا برعکس هیچ علاقه ای به آن نداشته باشید.
- اختلال در برانگیختگی: این بدان معنی است که شما از نظر عاطفی تحریک می شوید اما بدن شما توانایی ورود به این مرحله را ندارد.
- اختلال در ارگاسم: این بدان معنی است که شما از نظر عاطفی در حالت مناسب قرار دارید اما ناتوانی در ارگاسم شما را ناامید می کند.
- اختلال درد: این اختلال شامل درد در حین مقاربت است.
کاهش میل جنسی
در مردان سطح پایین تستوسترون می تواند باعث از بین رفتن میل جنسی و یا شهوت جنسی شود. امّا در زنان موارد زیر می توانند تمایلات جنسی را تحت تاثیر قرار دهند:
- سطح استروژن پایین
- سطح تستوسترون پایین
- تغییرات هورمونی پس از زایمان
- شیردهی
- یائسگی
سایر عوامل کاهش میل جنسی عبارتند از:
- فشار خون بالا
- دیابت
- داروهای خاص
- مشکلات در روابط زناشویی
- بازدارنده های جنسی
- فشار
- خستگی
- ترس از بارداری
انواع اختلال عملکرد جنسی در مردان
اختلال نعوظ
اختلال نعوظ زمانی رخ می دهد که یک مرد توانایی رسیدن و یا حفظ نعوظ مناسب برای مقاربت را نداشته باشد. این می تواند به دلایل زیر رخ دهد:
- مشکل در جریان خون
- اختلال عصبی
- آسیب به آلت تناسلی
- مشکلات روانی مانند استرس و افسردگی
- مسائل مربوط به روابط زناشویی
- بیماری پیرونی
- برخی بیماری های مزمن
- مصرف برخی از داروها
اختلال نعوظ مداوم می تواند سبب ایجاد اضطراب شود.
اختلالات انزال
انزال زود هنگام انزالی است که قبل یا بلافاصله پس از نعوظ رخ می دهد. این معمولاً نتیجه اضطراب عملکرد است. همچنین این اختلال ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- سایر عوامل استرس زا
- بازدارنده های جنسی
- آسیب عصبی
- آسیب نخاعی
- مصرف داروهای خاص
اختلال در انزال زمانی رخ می دهد که شما به هیچ وجه توانایی انزال نداشته باشید. برخی از مردان به ویژه آنهایی که مبتلا به نوروپاتی دیابتی هستند، انزال رتروگراد را تجربه می کنند. در این نوع انزال در حین ارگاسم مایع منی به جای خارج شدن از آلت تناسلی، وارد مثانه می شود. اگرچه این مسئله باعث بروز مشکلات اساسی پزشکی نمی شود، اما می تواند باروری را مختل کند. در صورت وجود این مشکل لازم است به پزشک مراجعه کنید.
اختلالات عملکرد جنسی در زنان
مقاربت دردناک
بسیاری از موارد ممکن است سبب درد در حین فعالیت جنسی شوند. روانکاری نامناسب و فشار عضلات واژن موجب ایجاد این درد می شوند. اسپاسم عضلانی واژینال نیز می تواند باعث مقاربت دردناک شود. همه این موارد می توانند علائم بیماری های عصبی، مجاری ادراری یا روده باشند.
تغییرات هورمونی یائسگی می توانند مقاربت را ناراحت کننده کنند. افت سطح استروژن می تواند منجر به نازک شدن پوست در ناحیه دستگاه تناسلی شود. همچنین این می تواند لبه واژن را نازک کرده و روانکاری را کاهش دهد.
مشکل در داشتن ارگاسم
استرس و خستگی دشمنان ارگاسم هستند. زنان ممکن است در هنگام کمبود تحریک جنسی و یا کاهش هورمون ها، نتوانند به ارگاسم برسند.
چه زمانی لازم است که به پزشک مراجعه شود؟
در صورت ادامه یافتن مشکلات جنسی، هر دو شریک زندگی می توانند دچار اضطراب شوند. اگر این شرایط بهبود نیابند یا به دلایل جسمی روی دهند، لازم است به پزشک مراجعه کنید. پزشک معاینه بدنی کامل از شما انجام می دهد. بسته به نتیجه این معاینه، ممکن است نیاز به انجام آزمایش تشخیصی باشد. اگر علت جسمی عامل این مشکل نباشد، پزشک شما را به یک درمانگر ارجاع می دهد.
چه افرادی ممکن است به اختلال عملکرد جنسی دچار شوند؟
اختلال عملکرد جنسی می تواند در هر سنی رخ دهد. اگرچه این مشکل در افراد بالای 40 سال شایع تر است. زیرا اختلال عملکرد جنسی اغلب مربوط به کاهش سطح سلامت درنتیجه بالا رفتن سن است.
علائم اختلال عملکرد جنسی
علائم اختلال عملکرد جنسی در مردان
- عدم توانایی در دستیابی یا حفظ نعوظ مناسب برای مقاربت
- عدم انزال و یا دیر انزالی با وجود تحریک جنسی کافی
- عدم توانایی در کنترل زمان انزال زود انزالی یا دیر انزالی
علائم اختلال عملکرد جنسی در زنان
- عدم توانایی در رسیدن به ارگاسم
- روانکاری نامناسب واژن قبل و در حین مقاربت
- عدم توانایی در آرامش عضلات واژن به اندازه کافی برای مقاربت
انواع درمان های اختلال عملکرد جنسی
در مرحله اول، درمان های اختلال عملکرد جنسی به دو دسته ی روانشناختی و جسمی دسته بندی می شوند.
درمان علل جسمی اختلالات عملکرد جنسی
درمان اختلال عملکرد جنسی به علت خاص آن بستگی دارد. گاهی اوقات درمان یک بیماری اساسی پزشکی می تواند این وضعیت را برطرف کند. در برخی موارد داروها ممکن است کارآمد باشند. درمان اختلال در نعوظ در سالهای اخیر پیشرفت های فراوانی داشته است. بسیاری از مردان با استفاده از داروهای بدون نسخه مانند ویاگرا به نتایج مثبتی دست یافته اند. سایر روش های درمانی شامل درمان های مکانیکی، کاشت آلت تناسلی و یا جراحی است. استفاده از روغن، ژل، کرم یا هورمون درمانی ممکن است مشکل خشکی واژن را برطرف کنند.
درمان علل روانشناختی اختلال عملکرد جنسی
مشاوره روانشناختی ممکن است به این مشکل کمک کند. یک درمانگر می تواند نحوه مقابله با استرس و اضطراب را به شما بیاموزد. مشاوره مشترک با شریک جنسی شما می تواند به بهبود ارتباط و افزایش صمیمیت کمک کند. گاهی اوقات پشتیبانی و آموزش در مورد رفتارهای جنسی همه آن چیزهایی هستند که شما به آن نیاز دارید. برای اختلال عملکرد جنسی عمیق ممکن است روان درمانی لازم باشد.
در واقع بیشتر انواع اختلالات جنسی با درمان مشکلات اساسی جسمی یا روانی قابل اصلاح هستند.
درمان های پزشکی برای اختلالات عملکرد جنسی در زنان
درمان اختلال عملکرد جنسی زنان که ناشی از علت هورمونی است، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- استروژن درمانی: استروژن درمانی موضعی به صورت حلقه واژینال، کرم یا قرص است. این روش درمانی از طریق بهبود تنش و خاصیت ارتجاعی واژن، افزایش جریان خون واژن و تقویت روانکاری، عملکرد جنسی را بهبود می بخشد.
- خطرات هورمون درمانی ممکن است بسته به سن شما و خطر ابتلا به سایر موارد سلامتی مانند بیماری قلبی، عروق خونی و سرطان، همچنین دوز و نوع هورمون و اینکه آیا استروژن به تنهایی به کار می رود و یا با پروژستین تجویز می شود، متفاوت باشد.
- اوسپمفن: این دارو یک تعدیل کننده گیرنده استروژن انتخابی است. این امر به کاهش درد در هنگام رابطه جنسی به خانم های مبتلا به آتروفی واژینال کمک می کند.
- آندروژن درمانی: آندروژن ها شامل تستسترون هستند. تستوسترون در عملکرد جنسی سالم در زنان و مردان نقش دارد. اگرچه خانم ها از سطح تستوسترون پایین تری برخوردار هستند.
- فلیبانسین: مصرف روزانه این دارو ممکن است باعث افزایش انگیزه جنسی در زنانی شود که میل جنسی پایینی دارد و احساس ناراحتی می کنند. عوارض جانبی بالقوه جدی این دارو شامل فشار خون پایین، خواب آلودگی، حالت تهوع، خستگی، سرگیجه و غش می باشد. متخصصان توصیه می کنند اگر پس از 8 هفته بهبود نیافتید، مصرف دارو را قطع کنید.
درمان های بالقوه ای که نیاز به تحقیقات بیشتری دارند
قبل از این که این عوامل برای درمان اختلال عملکرد جنسی در زنان تجویز شوند، تحقیقات بیشتری در مورد آنها لازم است.
- تیبولون: تیبولون یک داروی استروئیدی مصنوعی است که برای درمان پوکی استخوان در یائسگی مورد استفاده قرار می گیرد.
- مهار کننده های فسفودی استراز: این گروه از داروها در درمان اختلال نعوظ در مردان موفق بوده اند اما این داروها در درمان اختلال عملکرد جنسی زنان معمولاً خوب عمل نمی کنند.
درمان های پزشکی برای اختلال عملکرد جنسی در مردان
درمان اختلال عملکرد نعوظ:
درمان اختلال عملکرد نعوظ با مراقبت از سلامتی قلب و عروق شما شروع می شود. ممکن است پزشک از شما بخواهد عادت غذایی خاصی را تغییر دهید، سیگارکشیدن را متوقف کنید، ورزش کردن را افزایش دهید و یا استفاده از دارو و یا الکل را قطع کنید. همچنین ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است درمان مشکلات عاطفی را پیشنهاد دهد. این مشکل می تواند ناشی از درگیری در رابطه، فشارهای زندگی، افسردگی و یا اضطراب ناشی از مشکلات گذشته باشد. درمان های غیر تهاجمی اغلب اولین مرحله از درمان هستند. پیشتر روش های درمانی شناخته شده برای اختلال عملکرد نعوظ، کارآمد و بی خطر هستند. روش های درمانی زیر ممکن است برای اختلال عملکرد نعوظ مورد استفاده قرار گیرند:
- تستوسترون درمانی: این روش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که میزان تستوسترون در خون شما پایین باشد.
- داروهای خوراکی یا قرص های خوراکی معروف به مهارکننده های فسفودی استراز که شامل ویاگرا سیالیس لویترا استندرا است.
- تزریق به آلت تناسلی
- داروهای داخل رحمی
- کاشت آلت تناسلی
- جراحی برای دور زدن آسیب عروق تناسلی: این آسیب ها در برخی از مردان جوان با تروما شدید لگن ایجاد می شود. جراحی عروق آلت تناسلی برای مردان مسن که شریان های آنها سخت شده است، توصیه نمی شود.
درمان زود انزالی:
داروها، فیزیوتراپی و روان درمانی ابزاری برای درمان زود انزالی هستند. هدف از درمان زود انزالی کاهش حساسیت آلت تناسلی و افزایش کنترل بیمار بر پاسخ های رفتاری خود است. داروهای خوراکی می توانند انزال را در بسیاری از مردان به تاخیر اندازند. اورولوژیست ها ممکن است یکی از چندین داروی خوراکی را بسته به زود انزالی اولیه یا ثانویه برای بیمار تجویز کنند. داروهای دیگر شامل کرم موضعی لیدوکائین/پریلوکائین است که قبل از مقاربت برای کاهش حساسیت و به تاخیر انداختن انزال برای مردان تجویز می شود.
در حالی که داروها ممکن است زود انزالی را به صورت موقتی درمان کنند، رفتار درمانی تنها راه درمان این مشکل است. این می تواند شامل آموزش جنسی برای اصلاح رفتار و مشاوره روانشناختی برای پرداختن به موضوعاتی مانند اضطراب ناشی از زود انزالی باشد. آموزش می تواند شامل تکنیک های آرامش بخش و روش های افزایش هیجان بدون نعوظ یا انزال باشد. اصلاح رفتاری شامل روش های زیر است:
- با نزدیک شدن به انزال تحریک متوقف می شود
- تحریک قبل از انزال
- حواس پرتی ذهنی از تحریک
- راه های دیگر برای کاهش تحریک و تاخیر در انزال
درمان اختلال دیر انزالی:
روان درمانی می تواند با زمینه های اساسی سلامت روانی و روانشناختی مقابله کند. برخی از مشاوران بهداشت روان به طور ویژه برای مقابله با مسائل جنسی آموزش دیده اند. همچنین داروهای مختلفی نیز برای درمان دیر انزالی مورد استفاده قرار می گیرد. این موارد به طور خاص برای درمان دیر انزالی تایید نشده اند بلکه برای درمان سایر شرایط مرتبط با آن به اثبات رسیده اند.
سایر راهکارهای درمانی شامل موارد زیر هستند:
- تغییر یا تعویض داروها: زمانی که یک دارو عامل اختلال عملکرد جنسی است، ممکن است تغییر در دارو به رفع این مشکل کمک کند. همچنین برای زن و مرد مبتلا به کمبود هورمون، ممکن است انواع داروهای هورمونی، قرص ها یا کرم ها تجویز شوند. برای آقایان، داروهایی از جمله سیلدنافیل، تادالافیل، ورد نافیل و آوانافیل با افزایش جریان خون به آلت ممکن است در بهبود عملکرد جنسی کمک کننده باشند.
- کمک های مکانیکی: وسایلی مانند دستگاه های خلاء و کاشت آلت تناسلی ممکن است به مردان مبتلا به اختلال نعوظ کمک کند. دستگاه خلال همچنین برای خانم ها نیز کاربرد دارد. دستگاه های گشاد کننده ممکن است به زنانی که تنگ کردن واژن را تجربه می کنند، کمک کنند.
- سکستراپی: متخصصین رابطه جنسی می توانند برای زوجینی که مشکل جنسی را تجربه می کنند، بسیار مفید باشند. درمانگران غالبا مشاوران خوبی در زمینه ازدواج هستند.
- آموزش و ارتباط: اموزش در مورد رابطه جنسی و رفتارها و پاسخ های جنسی ممکن است به فرد کمک کند تا بر اضطراب خود در مورد عملکرد جنسی غلبه کند. گفتگوی آزاد با شریک زندگی در مورد نیازها و نگرانی های شما همچنین به غلبه بر موانع برای بهره مندی از زندگی جنسی سالم کمک می کند.
تشخیص اختلال عملکرد جنسی
در بیشتر موارد خود فرد تشخیص می دهد که مشکلی در لذت بردن وی از رابطه جنسی با شریک زندگی خود وجود دارد. پزشک ممکن است ازمایش های تشخیصی را برای شما تجویز کند تا در صورت لزوم انواع مشکلات پزشکی که ممکن است در ایجاد اختلال عملکرد جنسی نقش داشته باشند، بررسی شوند. به طور معمول تست های آزمایشگاهی نقش بسیار محدودی در تشخیص اختلال عملکرد جنسی دارند. ارزیابی نگرش فرد در مورد رابطه جنسی و همچنین سایر عوامل موثر در بروز آن مانند ترس، اضطراب، تروما، سوء استفاده جنسی در گذشته، نگرانی در رابطه، داروها و مصرف الکل به پزشک کمک می کنند تا علت اصلی بروز آن را تشخیص دهد.
چگونه هورمون ها بر اختلالات عملکرد جنسی در زنان تاثیرگذار هستند؟
هورمون ها نقش مهمی در تنظیم عملکرد جنسی در زنان دارند. با کاهش هورمون زنانه استروژن که مربوط به پیری و یائسگی است، بسیاری از زنان با افزایش سن، برخی از تغییرات عملکرد جنسی را مانند روانکاری ضعیف واژن و کاهش احساس دستگاه تناسلی تجربه می کنند. تحقیقات نشان می دهند که سطح پایین هورمون مردانه تستوسترون نیز در کاهش برانگیختگی جنسی و ارگاسم نقش دارد.
هیسترکتومی چه تاثیری بر اختلال عملکرد جنسی در زنان دارد؟
بسیاری از خانم ها پس از عمل هیسترکتومی تغییراتی را در عملکرد جنسی تجربه می کنند. این تغییرات ممکن است شامل از بین رفتن میل جنسی، کاهش روانکاری واژن و احساس تناسلی باشد. این مشکلات ممکن است با تغییرات هورمونی که با از بین رفتن رحم رخ می دهد، همراه باشد. علاوه بر این، عصب ها و رگ های خونی که برای عملکرد جنسی بسیار مهم هستند، می توانند در حین عمل آسیب ببیند.
چگونه یائسگی بر اختلالات عملکرد جنسی در زنان تاثیر می گذارد؟
آیا یائسگی باعث تغییر میل جنسی در زنان می شود؟ از بین رفتن استروژن به دنبال یائسگی می تواند منجر به تغییراتی در عملکرد جنسی زن شود. تغییرات عاطفی که غالباً با یائسگی همراه است، می تواند باعث از بین رفتن علاقه زن به رابطه جنسی و یا توانایی برانگیختگی او شود. درمان جایگزینی هورمون و یا روان کننده های واژن ممکن است شرایط خاصی از جمله از بین رفتن روانکاری واژن و احساس تناسلی را بهبود بخشد. زیرا این عوامل می توانند در عملکرد جنسی خانم ها مشکل ایجاد کنند.
چگونه افسردگی و اضطراب بر اختلال عملکرد جنسی تاثیر گذار هستند؟
افسردگی یکی از اختلالات روانشناختی است که اغلب در افراد مبتلا به MS مشاهده می شود. این عامل معمولاً بر عملکرد جنسی تاثیر گذار می باشد. افراد مبتلا به MS معمولا افرادی افسرده هستند که این می تواند باعث کاهش میل جنسی، مشکل در موقعیت های خاص جنسی و ترس از توسعه روابط شود. همچنین مردان ممکن است اختلال نعوظ را تجربه کنند. بهترین درمان افسردگی معمولاً روان درمانی در کنار دارو و ورزش است. علاوه بر این، اضطراب نیز می تواند بر عملکرد جنسی تاثیرگذار باشد و هر دو شریک جنسی را در معرض خطر قرار دهد. زمانی که اضطراب بر عملکرد جنسی تاثیر می گذارد، علائم می توانند بدتر شوند.
آیا می توان از ایجاد مشکلات جنسی جلوگیری کرد؟
در حالی که نمی توان از ایجاد مشکلات جنسی جلوگیری کرد، مقابله با دلایل اساسی این اختلال می تواند به شما در درک بهتر و مقابله با آن در هنگام بروز کمک کند. مواردی وجود دارد که می توانید برای حفظ عملکرد جنسی خوب انجام دهید. اینها شامل موارد زیر هستند:
- برنامه درمانی خود را برای هر شرایط بهداشتی دنبال کنید
- مصرف الکل را محدود کنید
- سیگار کشیدن را ترک کنید
- هر گونه مسائل عاطفی یا روانی مانند استرس، افسردگی و اضطراب را درمان کنید
- ارتباط و صمیمیت خود را با شریک جنسی خود افزایش دهد