دندان های ناصاف همیشه مشکلات زیادی را برای شخص ایجاد کرده اند. درد های متنوع و عدم زیبایی تنها بخشی از این دندان ها است و همین باعث می شود که شخص رضایت کافی را از دندان های خود نداشته باشد. به همین دلیل همیشه به دنبال یک راه درمان برای دندان های خود است که در نهایت به ارتودنسی دندان می رسد. ارتودنسی یک واژه خارجی است که از دو بخش تشکیل شده است.
ارتو در لغت معنای صاف بودن را می دهد و دنسی خود نیز به معنای دندان است که این دو واژه در کنار همدیگر ارتودنسی را تشکیل می دهند. ارتودنسی دندان اهمیت بسیار بالایی در دنیای پزشکی دارد به طوری که اولین و مهم ترین شاخه دندان پزشکی است و سپس در جایگاه دوم تخصص های دنیای پزشکی قرار دارد. به همین دلیل توجه های زیادی به آن می شود. ارتودنسی نا هماهنگی و نامرتب بودن دندان ها را برطرف می کند و آنها را در یک جایگاه منظم در کنار همدیگر قرار می دهد.
انواع ارتودنسی دندان
اگر بخواهید یک دسته بندی کلی از ارتودنسی دندان بدانید، باید گفت که ارتودنسی دندان به دو بخش ثابت و متحرک تقسیم می شود اما به صورت جزئی تر دارای نوع های بیشتری است که در بخش زیر بیشتر با آنها آشنا خواهید شد. بیشتر مردم هنوز ارتودنسی دندان نیز سیم کشی هم می گویند که چنین چیزی طبیعی است زیرا بیشتر ارتودنسی ها به وسیله سیم بر روی دندان انجام می شود و خود بیمار نمی تواند آن سیم را تغییر دهد. البته این تعریف تنها برای ارتودنسی ثابت است زیرا در ارتودنسی متحرک دیگر چنین چیزی وجود ندارد و خود بیمار می تواند آن را تغییر دهد.
نوع ثابت از ارتودنسی دندان
در پیشین ارتودنسی دندان ثابت نیز بسیار بزرگ بودند و با اینکه درمان بسیار خوبی برای دندان ها بودند اما زیبایی دندان ها را از بین می بردند. حال چنین چیزی برطرف شده است و اندازه براکت ها ارتودنسی ثابت کمتر شده است. معمول افراد بالای دوازده سال ارتودنسی ثابت را انجام می دهند. در این نوع ارتودنسی ها به وسیله یک چسب بسیار قوی به دندان ها چسبیده می شوند و در جای خود باقی می مانند. نوع این چسب معمولا کامپوزیت است و دارای مقاومت بسیار بالایی برای دندان می باشد.
نوع نامرئی
در ارتودنسی ثابت شما به راحتی می توانید براکت ها را بر روی دندان مشاهده کنید. البته شاید از دور نتوان چنین کاری را انجام داد اما در نهایت از نزدیک قابل مشاهده است. البته این ربطی به ارتودنسی ثابت ندارد و تنها دلخواه خود کاربر است. گاهی ارتودنسی ثابت هم وجود دارد که در نوع نامرئی جای دارد. ارتودنسی نامرئی به گونه ای است که براکت های ارتودنسی در بالای دندان قرار می گیرند یا به گونه ای هستند که کسی نمی تواند آنها را ببیند. ارتودنسی با براکت های سرامیکی هم بخشی از همین ارتودنسی نامرئی می باشد.
نوع لینگوال از ارتودنسی دندان
ارتودنسی لینگوال هنوز به محبوبیت بالایی نرسیده است. البته کاربرد بسیار بالایی دارد اما بسیاری از کاربر ها ترجیح می دهند که از این روش برای دندان های خود استفاده نکنند زیرا در این نوع پزشک براکت ها و سیم ها را در پشت دندان ها نصب می کند. به طوری که با زبان انسان به طور مداوم در ارتباط باشد و بیمار حس خوبی از این بابت نداشته باشد. به ارتودنسی لینگوال نیز ارتودنسی پشت دندانی هم می گویند و قدرت بسیاری بالایی در صاف نگه داشتن دندان های انسان دارد.
نوع سرامیکی
ارتودنسی سرامیکی محبوبیت بالایی دارد اما هنوز همگی آن را انجام نمی دهند و ممکن است که به فناوری آن دسترسی نداشته باشند. ارتودنسی سرامیکی ترکیبی از براکت های سرامیکی و سیم های بی رنگ هستند که بر روی دندان نصب می شوند. در چنین حالتی دیگر کسی نمی تواند ارتودنسی شخص را تشخیص دهد و تنها از نزدیک ممکن است که چنین چیزی قابل مشاهده باشد. براکت های سرامیکی در این نوع از مقاومت بسیار بالایی برخوردار هستند و ممکن است قیمت بیشتری هم نسبت به باقی نوع ها داشته باشند.
نوع دیمون از ارتودنسی دندان
ارتودنسی دیمون در براکت های خود کیپ شونده قرار دارند. این نوع می تواند هم از جنس مرئی باشد و هم به طور نامرئی بر روی دندان ها کار گذاشته شود. همچنین در کنار تمامی این ها ارتودنسی دیمون یکی از راحت ترین نوع هایی است که پزشک می تواند آن را بر روی بیمار انجام دهد زیرا دیگر نیازی به دقت زیاد بر روی براکت ها نیست و در این روش براکت ها خودشان به راحتی کیپ می شوند. همچنین ممکن است دیگر دشواری های کشیدن دندان را نداشته باشید و از طریق ارتودنسی دیمون از دست بسیاری از درد ها فراری شوید.
نوع متحرک
ارتودنسی متحرک یکی از محبوب ترین نوع های ارتودنسی دندان است. زیرا در این روش دیگر نیازی به ثبات و بررسی های پزشک نیست و خود بیماری می تواند به راحتی براکت ها را جای گذاری کند یا آنها را تغییر دهد. با وجود پلاک های متحرک و ارتودنسی خارج دهانی بیمار خود دسترسی کامل به ارتودنسی دندان هایش دارد و می تواند تغییرات لازم را در دندان های خود اعمال کند. البته همه این ها باید زیر نظر یک پزشک باشند و اگر خود خواسته انجام شود ممکن است به دندان ها آسیب وارد شود.
سن لازم برای انجام ارتودنسی دندان
ارتودنسی دندان را زمانی انجام می دهند که صورت و اجزای درون آن در حال رشد باشد زیرا تاثیرات بهتر و بیشتری بر روی دهان دارد. در دختران زیر دوازده سال و در پسرها زیر پانزده سال نیز می توان ارتودنسی دندان را انجام داد و بهترین سنین برای انجام ارتودنسی دندان است. البته در بزرگسالان هم ارتودنسی دندان صورت می گیرد اما هدفی که برای بزرگسالان وجود دارد با هدف خردسالان متفاوت است. زمانی که می خواهید ارتودنسی دندان را برای خردسالان انجام دهید صورت و فک تغییر پیدا می کند و در حالت عادی خود قرار خواهد گرفت اما در سنین بالا این درمان برای شکل گیری سالم دندان ها و فرم آنها است.
البته عوامل دیگری ام برای سن مطرح است. سن بیمار می تواند نشان دهد که پزشک از چه روش ها و چه دستگاه هایی می تواند بر روی آن بیماری انجام دهد. ارتودنسی دندان را در نهایت می توان در همه سنی انجام داد و ایرادی ندارد اما هر سن شرایط و محدودیت های خاص خود را دارد و بهترین سن برای انجام هم در جملات بالاتر بیان شد.
روش انجام آن
ارتودنسی دندان مراحل متفاوت و خاصی را دارد که کمی طولانی هستند. پزشک شما باید آگاهی کاملی نسبت به این مراحل داشته باشد و ترتیب آنها را به خوبی حفظ کند.
در اولین مرحله پزشک برای شما یک پرونده تشکیل می دهد که تمام موارد خاص شما در آنجا یادداشت شود. سپس به رادیوگرافی و گرفتن قالب از دندان شما نیاز دارد. در این مرحله پزشک عکس های کاملی از دندان ها و دهان شما خواهد گرفت. حتی ممکن است صورت شما هم بخش از این عکس ها باشد و پزشک آن را در پرونده شما قرار می دهد تا بعدا مجددا از آنها استفاده کند.
بعد از گرفتن عکس ها پزشک به سراغ قالب گیری از دندان های شما می رود. به وسیله یک ماده کل دهان شما پر می شود و در کمتر از یک دقیقه قالب شما آماده می شود شما دردی را احساس نخواهید کرد و به راحتی می توانید با بینی خود نفس بکشید.
در مرحله بعد پزشک باید کارهای اولیه را برای آماده سازی دندان ها برای ارتودنسی دندان انجام دهد. در این مرحله پزشک عکس هایی که از شما گرفته است را بررسی می کند تا مشکلات دندان های شما را پیدا کند و سپس یک برنامه ریزی مناسب برای شما انجام می دهد. سپس اگر احساس شود که فاصله دندان های شما کم است پزشک از یک جدا کننده برای شما استفاده می کند که جنس آن پلاستیکی است و به دندان های شما اسیبی وارد نمی کند.
سپس پزشک بررسی می کند که کدام یک از دندان های شما نیاز به کشیدن دارند. برخی از دندان ها در انجام ارتودنسی دندان دخالت ایجاد می کنند و باید کشیده شوند. در نهایت پزشک دندان های شما را به خوبی تمیز می کند که آمادگی کامل را برای براکت ها داشته باشید.
اگر احساس می کنید که برخی از دندان های شما حساسیت دارند، باید قبل از انجام ارتودنسی دندان از خمیر دندان ضد حساسیت استفاده کنید و اگر نیاز باشد که فک تان جراحی شود باید آن را قبل از ارتودنسی انجام دهید. تمام این موارد باید قبل از انجام ارتودنسی دندان صورت بگیرند.
در مرحله بعد پزشک قرار است که بریس و براکت ها را به خوبی بر روی دندان ها قرار دهد. در این مرحله پزشک ابتدا سعی می کند که دندان های شما را به طور کامل خشک کند و سپس اسیدی که قرار است براکت ها را به دندان وصل کند را بر روی دندان های شما قرار می دهد. این اسید کمی حساسیت به وجود می آورد به همین علت بهتر است که آن را با زبان خود لمس نکنید.
بعد از آماده شدن اسید بر روی دندان، پزشک با سرعت بالایی براکت ها را بر روی دندان قرار می دهد و نور پلاسمایی که از قبل آماده شده است را روی آن می تاباند. این نور پلاسما به اسید کمک می کند تا فرایند اتصال میان اسید و براکت صورت بگیرد. بعد از آن باید یک سیم از براکت ها رد کند و به همه دندان ها برسد. گاهی این سیم ممکن است وارد گونه های شما شود که در چنین حالتی پزشک ان سیم را تغییر می دهد.
در این مرحله دیگر کار ارتودنسی دندان تمام شده است و بیماری می تواند از جراحی خارج شود. حال در چنین مرحله ای تنها بررسی براکت ها وجود دارد که باید بین یک الی یک و نیم ماه یک بار انجام شود. این بررسی نزد همان پزشک قبلی انجام می شود و ممکن است کمی طولانی باشد زیرا پزشک باید فرایند های دیگری هم بر روی دندان شما انجام دهد. همچنین ممکن است شما در چند ساعت اول احساس درد درون دهان خود داشته باشید که طبیعی است و در چنین حالتی از غذاهای نرم استفاده کنید تا فشاری به دندان های تان وارد نشود.
در مرحله های پایانی پزشک سعی می کند بریس هایی که در دهان شما وجود دارد را خارج کند. عده ای فکر می کنند که این مرحله سخت است و درد زیادی دارد که هر دو تفکر اشتباه است. زیرا هم به طور آسانی این جدایی انجام می شود و هم درد کمی را به همراه دارد.
البته صدای زیادی بعد از جدا کردن بریس ها تولید می شود اما دردی به همراه خود نخواهد داشت و همه چیز طبیعی است. بعد از اینکه بریس ها خارج شدند پزشک سعی می کند یک پلاستیک پیوندی بر روی جای آنها قرار دهد تا اثری از براکت ها نماند و سپس با سرعت بالایی آن پلاستیک را جدا می کند و عملیات پولیش را بر روی دندان ها آغاز خواهد کرد.
در مرحله آخر پزشک پلاک قرار می دهد. عملیات ارتودنسی دندان خود ممکن است سالها طول بکشد و اگر دوباره بعد از این همه زحمت و هزینه دندان ها بخواهند که به شکل قبلی خودشان برگردند، رنج زیادی به بیمار وارد می شود و یک ظلم کامل است. به همین علت پزشک بعد از جدایی کامل ارتودنسی ها بر روی دندان ها پلاک قرار می دهد تا دندان ها در همین حالت فعلی خود قرار گیرند.
رباط هایی که در اطراف دندان وجود دارد نیز بعد از یک سال به شکل فعلی دندان ها عادت می کنند به همین دلیل این پلاک ها معمولا به مدت یک سال بر روی دندان ها قرار دارند. بهتر است که به طور مداوم از این پلاک ها استفاده کنید زیرا عدم استفاده از آنها باعث می شود که دندان ها به حالت قبلی خودشان برگردند.
فواید و ضرر های ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت و متحرک هرکدام برای خود فواید و ضررهایی دارند که شخص بیمار باید قبل از انجام ارتودنسی با آنها آشنا شود و بداند که چه چیزی منتظر آن است. در بخش زیر شما می توانید با این فواید و ضرر ها آشنا شوید:
- بزرگ ترین مزیت ارتودنسی ثابت این است که می تواند به دندان های شما کمک کند تا ظاهر صاف و آراسته ای داشته باشند. در حقیقت بسیاری از افراد به دلیل همین مزیت به سراغ انجام ارتودنسی دندان می آیند.
- ارتودنسی دندان تنها به صاف شدن دندان ها کمک نمی کند. ارتودنسی دندان فواید بهداشتی زیادی دارد که می توان به جلوگیری از بیماری های لثه اشاره کرد. همچنین ارتودنسی ثابت می تواند ظاهر دندان ها را زیبا تر کند.
- ارتودنسی ثابت معمولا در شرایط بیهوشی یا عملکرد دقیقی انجام می شود. به طوری که اگر بیمار هم به دلیل استرس یا چیزهای دیگر نتواند به خوبی پزشک را همراهی کند، مشکلی در انجام ارتودنسی ایجاد نمی شود و می توان آن را به خوبی بر روی فرد انجام داد.
- ارتودنسی ثابت همیشه یک جایگاه ویژه بر روی دندان ها دارد و نیازی به جا به جایی زیاد آن نیست. بر خلاف ارتودنسی متحرک، در ارتودنسی ثابت بیمار مرتبا نیاز ندارد که براکت ها را برای خود جا به جا کند زیرا کاملا به دندان چسبیده شده اند.
- ارتودنسی ثابت دندان ها را برای همیشه در حالت دقیق خود قرار می دهد. شخص بیمار همیشه استرس این را دارد که ممکن است دندان ها بعد از درمان هم دوباره در حالت نامرتب خود قرار بگیرند که چنین تفکری با انجام ارتودنسی ثابت از بین می رود.
- هر نوع درمانی می تواند آسیب های خاص خود را بر روی شخص ایجاد کند. در انجام ارتودنسی ثابت این آسیب ها کمتر است و دندان های شخص دچار ضرر های کمتری می شوند که این خود یک مزیت بزرگ حساب می شود.
- یکی از معایب های ارتودنسی ثابت این است که یک دوره درمان بسیار طولانی مدت را به همراه دارد. به همین دلیل شخص در این دوره مرتبا باید بهداشت دندان های خود را رعایت کند تا تغییر رنگی در آنها ایجاد نشود یا براکت ها دچار آسیب نشوند.
- میل کردن غذا ها برای افرادی که دارای ارتودنسی ثابت هستند کمی سخت تر از دیگر افراد است. زیرا ممکن است دردی در دهان خود احساس کنند. البته چنین چیزی بیشتر در همان دوره های اولیه رخ می دهد و بعد از آن عادی خواهد شد.
- براکت و سیم هایی که بر روی دندان های شما قرار می گیرند نمی توانند مقاومت بسیار زیادی از خود نشان دهند. به همین دلیل باید به خوبی از آنها مراقبت کرد زیرا ممکن است غذاهای سفت به آنها آسیب وارد کند و باعث جدایی شان از دندان شود.
- در ابتدای دوره درمان، فرد نیز هنوز به ارتودنسی ثابت عادت نکرده است و نمی تواند به خوبی صحبت کند. همین باعث می شود که استرس داشته باشد و احساس کند که برای همیشه قرار است چنین تکلمی را داشته باشد.
- با اینکه گفته شد ارتودنسی ثابت می تواند ظاهر شخص را زیبا کند، با این حال برخی از افراد هنوز نتوانسته اند با ارتودنسی ثابت خود ارتباط برقرار کنند و احساس می کنند که زیبایی شان کمتر شده است.
فواید و ضرر های ارتودنسی متحرک
ارتودنسی متحرک هم مانند ارتودنسی ثابت دارای فواید و ضرر های خاص خود برای بیمار است که باید با آنها آشنا شوید تا بتوانید تصمیم بگیرید که کدام ارتودنسی را می خواهید بر روی دندان های خود انجام دهید. در بخش زیر به این فواید و ضرر ها اشاره شده است:
- ارتودنسی متحرک دوره درمان کوتاه مدتی دارد. یعنی فرد بعد از مدت کوتاهی می تواند به درمان کافی خود برسد و نیازی به مراقبت های طولانی مدت نیست. همچنین فرد می تواند آزادی بیشتری در استفاده از براکت ها برای خود داشته باشد و یا می تواند آنها را به راحتی تعویض کند.
- درد چیزی است که فشار روانی زیادی به همه انسان ها وارد می کند. برخی از افراد به دلیل حساسیت های خود نمی توانند با ارتودنسی به راحتی غذای خود را میل کنند. حال چنین افرادی با استفاده از ارتودنسی متحرک می توانند در هنگام خوردن غذا آنها را از دهان خود بیرون بیاورند.
- زمانی که پزشک عملیات نصب ارتودنسی متحرک را برای بیمار انجام می دهد، بهداشت بیشتری رعایت می شود که این خود می تواند نشان دهد بیماری های کمتری وارد لثه می شود و دندان ها در سلامت بیشتری خواهند بود.
- برخی از افراد نمی توانند همیشه یک وسیله را در کنار خود یا در بدن خود تحمل کنند. این افراد قطعا با ارتودنسی ثابت مشکل پیدا می کنند و دچار عصبانیت می شوند. با استفاده از ارتودنسی متحرک می توان در هر زمانی که شخص می خواهد ارتودنسی ها را جدا کرد.
- یکی از نوع های ارتودنسی متحرک به طور نامرئی است. یعنی بسیاری از مردم نمی توانند وجود ارتودنسی را در دهان تشخیص دهند. به همین دلیل این نوع طرفداران زیادی دارد و خود دارای مزیت های زیادی برای دندان ها است.
- بزرگ ترین مشکل ارتودنسی متحرک این است که موادی که برای ارتودنسی تهیه شده است در مدت کوتاهی از بین خواهد رفت و شخص باید هر بار مجددا آنها را برای خود تهیه کند تا دندان هایش دچار آسیب نشوند.
- دردی که در ابتدای درمان برای ارتودنسی متحرک وجود دارد نسبت به ارتودنسی ثابت بیشتر است که ممکن است بیمار بیشتر دچار اذیت شود. البته می توان به وسیله یک مسکن یا آرامش بخش شدت این درد را کمتر کرد.
- ارتودنسی متحرک محدودیت بیشتری در فرم دهی دهان و دندان ها دارد. نمی توان از ارتودنسی متحرک جا به جایی های زیادی خواست زیرا نمی تواند چنین کاری را برای دندان ها انجام دهد.
- ارتودنسی متحرک نمی تواند کمک زیادی به ریشه های دندان کند. به همین دلیل ممکن است که ریشه های دندان ها با ارتودنسی متحرک مشکل پیدا کنند.