در حالی که کودکان و نوجوانان بیشتر از افراد بالغ در معرض تروما می باشند، با کمک و حمایت های درست و به موقع سریع تر می تواند این مشکل را پشت سر بگذارند.
تاثیر تروما بر کودکان چیست؟
احساسات شدید، گیجی، احساس ترس که در فرد آسیب دیده مشاهده می شود می تواند در کودکان و نوجوانان بیشتر قابل توجه باشد. این احساسات می تواند حس امنیت را در آن ها تضعیف کند و این احساس را به آن ها القا کند که ناتوان و آسیب پذیر هستند به ویژه اگر ضربه ای که به آن ها وارد شده است با خشونت بسیار همراه بوده است از جمله خشونت بدنی، تیراندازی یا حمله تروریستی. حتی کودکان یا نوجوانانی که به طور مستقیم در معرض این گونه حملات قرار نگرفته اند اگر به صورت متناوب این تصاویر را ببینند یا اخبار اجتماعی را بشنوند از تاثیر منفی آن بی بهره نخواهند شد.
تاثیر تروما بر کودکان و نوجوانان
کودکان 5 ساله یا کوچکتر ممکن است:
- علائم ترس را نشان دهند.
- به والدین یا سرپرست خود بچسبند.
- گریه، جیغ و فریاد سر دهند.
- بی تحرک یا بی انگیزه شوند.
- به رفتارهای دوران گذشته خود باز گردند مانند مکیدن انگشت یا خیس کردن تشک.
کودکان 6 تا 11 ساله ممکن است:
- تمایلی به وقت گذراندن با دوستان، افراد خانواده و انجام فعالیت های سرگرم کننده نداشته باشند.
- کابوس ببینند یا دیگر مشکلات خواب را تجربه کنند.
- به فردی تحریک پذیر، عصبانی یا خشن تبدیل شوند.
- با مدرسه و تکالیف خود درگیر شوند.
- از مشکلات فیزیکی گلایه کنند.
- ترس بدون دلیل در آن ها گسترش یابد.
- احساس افسردگی، بی احساسی، یا گناه به دلیل اتفاق افتاده کنند.
نوجوانان بین 12 تا 17 سال:
- بازگویی اتفاقات، کابوس شبانه یا دیگر مشکلات خواب
- اجتناب از به یاد آوردن اتفاقات
- مصرف مواد مخدر، الکل یا تنباکو
- انجام اعمال بد، مخرب و بی احترامی به دیگران
- منزوی شدن، احساس گناه یا افسردگی
- از دست دادن تمایل به انجام سرگرمی ها
- فکر کردن به خودکشی
سن کودک در دریافت کمک و حمایت های درمانی بسیار مهم است. واکنش کودکان به تروما وابسته به نحوه واکنش والدین آن ها به این مسئله می باشد بنابراین بسیار مهم است که در این باره و استرس ناشی از آن اطلاعات لازم را دریافت کنید.
هرچه که بیشتر در باره علائم، تاثیرات و گزینه های درمان بدانید به طور موثر تری می توانید به کودک خود کمک کنید. با علاقه و حمایت خود افکار بد ناشی از تروما کم کم از بین خواهند رفت و زندگی کودک به حالت عادی خود باز خواهد گشت.
توصیه هایی در مورد تروما در کودکان و درمان آن
قرار گرفتن در معرض رسانه ها را کاهش دهید
کودکانی که تروما را تجربه کرده اند با دیدن صحنه ها و عکس های حوادث این چنین از طریق رسانه ها متاثرتر خواهند شد. قرار گرفتن در برابر عکس های حوادث ناگوار از جمله دیدن مداوم ویدئو یا کلیپ ها از طریق شبکه های اجتماعی و اخبار می تواند موجب استرس زیاد در کودکان یا نوجوانانی که به طور مستقیم این ضربه ها را تجربه کرده اند شود.
از قرار گرفتن کودک تان در برابر صحنه هایی که نشان دهنده هر نوع آسیب دیدگی است خودداری کنید: به کودک خود اجازه ندهید که اخبار یا شبکه های اجتماعی را قبل از خواب بررسی کند و مطمئن شوید که تلویزیون، کامپیوتر و تبلت او را تحت کنترل خود دارید و از دیدن صحنه های ناراحت کننده که در او شک ایجاد می کند جلوگیری کنید.
تا جایی که می توانید گزارش های در مورد تروما و ضربه های وارده به کودکان را همراه با فرزند خود ببینید تا به او نشان دهید که سعی در کمک به او دارید. اجازه ندهید که کودک ویدئو یا تصویری در این زمینه ببیند. خواندن روزنامه معمولا تاثیری کمتری نسبت به دیدن فیلم یا کلیپ دارد .
کودک خود را درگیر کنید:
نمی توانید کودک را مجبور کنید که به این مسئله فکر نکند و استرس خود را از بین ببرد اما می توانید نقش مهمی در کمک به او کنید از جمله با او وقت بگذرانید، رو در رو صحبت کنید، با او تلویزیون ببینید، بازی کنید و هر کار دیگری که می تواند حواس او را پرت کند انجام دهید. می توانید محیطی برای کودک ایجاد کنید که در آن احساس آرامش و امنیت کند. می توانید از او بپرسد که کجا احساس آرام و امنیت می کند.
شرایطی را فراهم کنید که کودک در مورد آن چه که به آن فکر می کند یا در محیط های اجتماعی و رسانه ها می بیند صحبت کند. او را تشویق کنید که سوال بپرسد و نگرانی خود را بیان کند. اما او را مجبور به صحبت نکنید.
نگرانی کودک تان را بشناسید و آن ها را تایید کنید. تروما ممکن است که ترس ها مشکلات بی ربطی را در کودک شما ایجاد کند. با پذیرش کودک و مشکلات آن با شما احساس راحتی خواهد کرد بنابراین ترس های او را تایید کنید حتی اگر به نظر بی ربط می رسند.
به کودک خود اطمینان دهید. اتفاق رخ داده اشتباه او نبوده است، شما کودکتان را دوست دارید، و این بسیار عادی است که احساس ناراحتی، عصبانیت و ترس داشته باشند.
کودک خود را تحت فشار قرار ندهید که حتما صحبت کند. برای برخی از کودکان بسیار مشکل است که درمورد تجربه تروما صحبت کند. برای کودکان بزرگ تر راحت تر است که با کشیدن تصویری احساس خود را بیان کنند تا این که در مورد آن صحبت کنند. سپس می توانید با او درمورد تصویری که نقاشی کرده است صحبت کنید.
صادق باشید. اطلاعاتی که با کودک خود درمیان می گذارید باید متناسب با سن کودک و صادقانه باشد. اگر چیزی اشتباه است آن را با کودک در میان نگذارید.
فعالیت های عادی با کودک انجام دهید که هیچ ربطی با تروما نداشته باشد. کودک را تشویق کنید که دوستان خود را بیرون از منزل ملاقات کند و او را ترغیب کنید که بازی، ورزش و سرگرمی هایی که قبلا از انجامآن احساس لذت می کرد انجام دهد. با خانواده به پارک بروید روی نیکمت بنشینید از بازی های شبانه لذت ببرید یا یک فیلم با هم ببینید.
او را تشویق به فعالیت فیزیکی کنید
فعالیت فیزیکی موجب ترشح آدرنالین و اندورفین می گردد در نتیجه کودک خواب شبانه بهتری خواهد داشت.
ورزشی را انتخاب کنید که کودک از آن لذت می برد. فعالیت هایی نظیر بسکتبال، فوتبال، دو، کارهای هنری، شنا که موجب تحرک دست ها و پاها به همراه هم می شوند به او کمک می کنند سیستم عصبی خود را بهتر کنترل کند و از احساس شک ناشی از تروما جلوگیری خواهد شد.
به او پیشنهاد دهید که در ورزش ها، بازی ها، فعالیت های فیزیکی با او همراه شوید. اگر تمایلی به داشتن مربی ندارند موسیقی که دوست دارد را بگذارید و با برقصید. به محض حرکت کردن انرژی زیادی به سراغ او خواهد آمد.
کودک خود را تشویق کنید که بیرون برود و با دوستان یا حیوان خانگی خود بازی کند.
برنامه ریزی کنید که خانوادگی به پارک، استخر یا کوه بروید.
رژیم غذایی سالمی برای کودک خود در نظر بگیرید
غذایی که کودک مصرف می کند می تواند بر روحیه و توانایی مقابله با استرس ناشی از تروما تاثیر بسیاری بگذارد. غذاهای فرآوری شده و آماده ای، کربوهیدرات ها و نوشیدنی های قندی و اسنک های می توانند به بدتر شدن حال علائم تروما کمک کنند. در عوض خوردن میوه های تازه و سبزیجات، پروتئین های با کیفیت بالا، چربی های سالم به ویژه اسید چرب امگا تری به کودک کمک خواهد کرد که بهتر با پریشانی ذهن و احساسات بد خود کنار بیاید.
بر روی کل رژیم غذایی کودک تمرکز کنید تا این که تنها به غذایی خاصی توجه شود. کودکان باید تمام مواد غذایی را در رژیم خود داشته باشند و غذاهای فرآوری شده به صورت محدود مورد استفاده قرار بگیرد و بیشتر از غذاهای طبیعی مصرف کنید.
غذاهای سرخ شده، شیرین، سریال ها و میان وعده های شیرین آرد تصفیه شده را محدود کنید. این نوع مواد غذایی می توانند موجب بدتر شدن علائم استرس تروما گردند.
یک الگو باشید. کودکان در تقلید کردن بسیار قوی هستند بنابراین توقع نداشته باشید در صورتی که شما نوشابه و غذای سرخ شده می خورید کودکان میوه و سبزیجات مصرف کند.
وعده های غذایی بیشتری در خانه غذا درست کنید. غذاهای تهیه شده در بیرون یا رستوران ها دارای مقدار زیادی شکر و چربی های ناسالم می باشند که تاثیر بسیار زیادی بر سلامت کودک خواهند گذاشت. با درست کردن غذا کمی بیشتر از حد نرمال می توانید برای کل هفته غذای خانگی داشته باشید.
وقت غذا خوردن را به زمانی برای جمع شدن همه افراد خانواده دور هم تبدیل کنید. جمع شدن خانواده دور هم برای صرف غذا یک موقعیت مناسب برای گفت وگو و شنیدین حرف های کودک می باشد بدون این که توسط تلویزیون، عکس ها یا کامپیوتر تحت تاثیر قرار بگیرد.
اعتماد و امنیت دوباره ایجاد کنید
تروما نوع دید کودک به دنیا را تغییر خواهد داد و ناگهان به نظر او همه چیز بسیار خطرناک خواهد آمد و تبدیل به یک محیط ترسناک خواهد شد. ممکن است کودک از این که به محیط خود و انسان ها دوباره اعتماد کند هراس داشته باشد. با ایجاد حس دوباره اعتماد و امنیت در کودک می توانید بسیار به او کمک کنید.
یک برنامه جدید برای او تهیه کنید. ساختار و برنامه جدید پایه گذاری کنید تا کودک یا نوجوان احساس کند که دنیا بر یک پایه ی ثابت و پایدار بنا شده است. زمان منظمی برای غذا، تکالیف درسی و فعالیت های خانوادگی مشخص کنید.
استرس در خانه را کاهش دهید. مطمئن شوید که کودک شما زمان لازم برای استراحت، بازی و سرگرمی در منزل دارد. استرس خود را کنترل کنید. هرچه بیشتر آرام، ریلکس و متمرکز بر رفتار خود باشید بهتر می توانید به کودک خود کمک کنید.
درمورد آینده صحبت کنید و برای آن برنامه بریزید. این کار به کودکانی که از آینده هراس دارند و فکر می کنند سیاه و غیر قابل پیش بینی می باشد، بسیار کمک خواهد کرد.
به قول خود عمل کنید. با خوش قولی می توانید اعتماد را دوباره در کودک خود بسازید. در مورد آنچه که گفته اید محتاط باشید و به گفته خود عمل کنید. اگر جواب سوالی را نمی دانید از این که به آن اعتراف کنید نترسید. با یک گفته اشتباه اعتماد کودک را به خطر نیندازید.
به یاد داشته باشید که کودکان بعضی از موقعیت های شخصی می کنند. آن ها ممکن است که نگران امنیت خود باشند حتی اگر ضربه های که به آن ها وارد شده است مربوط به سال های دور می باشد. به کودک خود در مورد مکانی که در آن قرار دارند اطمینان کامل بدهید.
چه زمانی باید به دنبال درمان تروما بود؟
معمولا کودک احساس اضطراب، بی حسی، گیجی، گناه، در پی تجربه تروما خواهد کرد اما این احساس ها برای یک دوره کوتاه هستند که به مرور زمان کمرنگ خواهند شد. با این وجود، اگر این احساس ها به قدری قوی هستند که کودک را از انجام فعالیت های عادی مانند مدرسه رفتن باز می دارد ممکن است که به کمک یک متخصص سلامت ذهن نیاز داشته باشد به ویژه متخصص تروما.
علائم نگران کننده عبارتند از:
- 6 هفته از وقوع واقعه گذشته و هنوز کودک حال خوبی ندارد.
- کودک رفتار خوبی در مدرسه ندارد.
- کودک دچار کابوس شبانه، به یاد آوردن صحنه های حادثه می گردد.
- علائم استرس تروما به صورت مشکلات فیزیکی خود را نشان می دهد مانند سردرد، شکم درد، یا خواب پریشان.
- ممکن است که کودک لحظات خوبی با خانواده و دوستان خود ندارد.
- کودک یا نوجوان به خودکشی فکر می کنند.
- کودک از هر کاری که او را به یاد تروما می اندازد دوری می کند.