تنفس مهم ترین عامل زنده ماندن برای انسان است. در حقیقت هر انسانی به وسیله اکسیژن زنده است و زندگی بدون اکسیژن امری غیر ممکن و سطحی است. به همین دلیل است که همه انسان ها سعی می کنند در محیطی سالم زندگی کنند و اکسیژن سالمی را به ریه های خود برسانند تا بدن سالم تری برای خود داشته باشند. ریه ها مهم ترین عامل برای دم و بازدم انسان است و اکسیژن وارد آنها می شود و سپس به بقیه بخش های بدن خواهد رسید. این اکسیژن از طریق لوله هایی که به مجرا های هوایی معروف هستند به ریه می رسد.
حال ممکن است مشکلات زیادی برای این لوله و راه های هوایی رخ بدهد که یکی از آنها برونشکتازی است. برونشکتازی اختلالی است که در را های هوایی رخ می دهد و باعث گشاد شدن آنها می شود. زمانی که راه های هوایی گشاد و باز تر می شوند، زخم شدن و نرمی آنها بیشتر می شود و صدمه های زیادی می بینند. همچنین از بین بردن خلط ها و غبار ها در آن بخش کار سختی خواهد شد و در نتیجه نفس کشیدن برای انسان کمی سخت تر خواهد بود. عوامل مختلفی برای رخ دادن برونشکتازی وجود دارد.
تعریف کاملی از برونشکتازی
همانطور که می دانید خلط برگرفته از غبار ها و باکتری های زیادی است که در گلو و ریه ایجاد می شود. زمانی که در ریه ایجاد می شود، راه های هوایی کمک می کنند که این خلط ها از بین بروند و باکتری های کمتری در جریان باشد.
حال زمانی که شخص دچار برونشکتازی می شود، پاک کردن خلط ها کار بسیار سختی خواهد بود و همین باعث می شود که عفونت های باکتریایی زیادی در راه های هوایی ریه رشد کند. همین خلط ها و عفونت ها باعث می شوند که دیگر نفس کشیدن برای انسان سخت تر شود. زمانی که اکسیژن کمی هم به بدن می رسد، فعالیت دیگر اعضای بدن کمتر خواهد شد و شخص انرژی کمتری در طول روز دارد.
تاثیر های مختلفی برای برونشکتازی وجود دارد. گاهی می تواند تنها بخشی از ریه را درگیر خود کند و گاهی در تمامی بخش های ریه رشد می کند و عفونت های مختلفی را ایجاد می کند. برونشکتازی اغلب در کودکان رخ می دهد اما نشانه ای از آن مشخص نیست.
یکی از بدی های این بیماری همین عدم نشانه است و شخص تا چندین ماه بعد هیچ نشانه ای در خود مشاهده نمی کند. بیماری هایی همچون سیاه سرفه در کودکی می تواند عاملی برای رشد برونشکتازی در شخص باشد. البته طبق آماری که به دست آمده است، در سال های اخیر برونشکتازی تاثیر کمتری بر روی افراد داشته است زیرا واکسیناسیون و آنتی بیوتیک های بیشتری در جامعه مصرف می شود که می توانند در برابر برونشکتازی ایستادگی کنند.
همچنین باید بدانید که اگر برونشکتازی را در همان ابتدای راه تشخیص داد، مقاومت در برابر آن کار بسیار راحت تری خواهد بود زیرا هنوز درمان مشخصی برای آن اعلام نشده است و پزشکان در حال بررسی هستند.
عوامل رخ دادن برونشکتازی در بدن
به طور کل، تنها عفونت های موجود در ریه می توانند برونشکتازی را در بدن ایجاد کنند. هر نوع بیماری که مربوط به ریه باشد و راه های هوایی را به خطر بیندازد، می تواند عاملی برای رشد برونشکتازی در بدن شخص باشد. البته عفونت ها و دلایل مختلف دیگری هم برای رشد برونشکتازی وجود دارند که در بخش زیر بیان شده است:
- اولین بیماری که می تواند به همراه خود برونشکتازی را هم به وجود بیاورد، ذات الریه است. البته ذات الریه باید در مرحله حاد خود قرار داشته باشد تا بتواند برونشکتازی را ایجاد کند.
- همانطور که گفته شد برخی بیماری ها در کودکی عاملی برای به وجود آمدن برونشکتازی هستند که می توان به سرخک و سیاه سرفه اشاره کرد. البته واکسیناسیون باعث شده است که دیگر اثری از این بیماری ها در جامعه نباشد.
- خلط هایی که در راه های هوایی ریه وجود دارند، باکتری های زیادی درون شان وجود دارد و اگر این خلط ها برطرف نشوند می توانند عفونت های قارچی را ایجاد کنند. عفونت قارچی عاملی برای رشد برونشکتازی می باشد.
- شاید باور این قضیه سخت باشد اما دو عامل در کنار همدیگر می توانند برونشکتازی را ایجاد کنند. عامل اول ایدز می باشد که باید در کنار سیستم ایمنی ضعیف بدن قرار داشته باشد تا بتواند برونشکتازی را در بدن ایجاد کند.
البته باید بدانید که بیماری های زیاد دیگری هم وجود دارند که می توانند برونشکتازی را ایجاد کنند. در حقیقت برونشکتازی می تواند نشانه ای از وجود یک بیماری دیگر هم باشد که اغلب به خود ریه مرتبط است. به همین دلیل است که پزشک با تشخیص دادن برونشکتازی، تمام بدن را بررسی می کند تا بتواند بیماری های دیگر را هم پیدا کند و درمان را از ریشه برای شخص آغاز کند.
این بیماری در چه اشخاصی رخ می دهد؟
بخش خوب در مورد برونشکتازی این است که هنوز این بیماری رایج نشده است و برخلاف باور ها در حال کم شدن است. بیشترین کسانی که دچار برونشکتازی شده اند جزو بزرگسالان هستند و کمتر در افراد کم سن رخ می دهد. البته اینکه نشانه های برونشکتازی در میانسالی رخ می دهد هم در این قضیه بی تاثیر نیست و باید توجه به چنین بخشی هم کرد. طبق میانگین هایی که انجام شده است از هر هزار نفر ممکن است یک شخص دچار برونشکتازی شود. همچنین بسیاری از کسانی که به پزشک مراجعه می کنند افرادی هستند که بالای پنجاه سال سن دارند. پس نمی توان ترس و خطری را بابت فراگیری برونشکتازی احساس کرد.
نشانه های برونشکتازی در بدن
تمام بیماری هایی که در مورد ریه ها و راه های هوایی وجود دارند دارای نشانه های مشترکی هستند که می توان به راحتی آنها را تشخیص داد. تنها مشکلی که در این باره وجود دارد، عدم تشخیص بیماری در روز های اول است زیرا نشانه ها چندین ماه بعد حضور پیدا می کنند و قبل از آن شخص مشکلی را در بدن خود احساس نمی کند. برخی از مهم ترین نشانه ها در بخش زیر بیان شده اند:
- شخص در طول روز سرفه های ممتدی خواهد داشت. این سرفه ها بی دلیل هستند و قطع نمی شوند و مدام در شخص تکرار خواهند شد.
- همانطور که گفته شد خلط بخش مهمی در برونشکتازی است. زمانی که خلط های بدن شخص زیاد می شود و بدن مدام در حال تولید کردن خلط است، می توان احتمال وجود برونشکتازی را بالا برد.
- ریه ها در پشت قفسه سینه وجود دارند. به همین دلیل هر نوع عفونت و دردی که در ریه ایجاد شود به قفسه سینه هم می رسد و می توان درد را احساس کرد. به همین دلیل هر نوع دردی در قفسه سینه نشانه ای از وجود برونشکتازی می باشد.
- در بخش های قبلی هم گفته شد که برونشکتازی باعث می شود که نفس کشیدن برای شخص سخت تر شود. به همین علت زمانی که تنفس سخت می شود و صدای خس خس به گوش می رسد، باید احتمال وجود برونشکتازی را داد.
- نشانه عجیب دیگری در مورد برونشکتازی وجود دارد که ربطی به تنفس ندارند. اگر پوست هایی که در زیر ناخن دست و پای تان وجود دارد، ضخیم شده اند و کاملا بی دلیل است، باید آنها را نشانه ای از وجود برونشکتازی دانست.
- برونشکتازی باعث می شود که اکسیژن کمتری به بدن شما برسد. در نتیجه اعضای بدن شما نمی توانند اکسیژن کافی را دریافت کنند و همین باعث می شود که فعالیت قدیم را نداشته باشند. هر گونه خستگی و فعالیت کمتر را می توان به برونشکتازی ربط داد.
عوارض های این بیماری
اولین عارضه ای که برونشکتازی در بدن ایجاد می کند، مشکلات تنفسی است. این مشکلات به نارسایی تنفسی معروف هستند که برای خود درمان های خاص و سختی دارند. زمانی که اکسیژن کافی به بدن نمی رسد و در عین حال کربن دی اکسید کافی هم از بدن خارج نمی شود، نارسایی تنفسی رخ می دهد که کمی زندگی را برای انسان در فعالیت های مختلف سخت تر خواهد کرد.
نارسایی تنفسی می تواند سه حالت مختلف را برای شخص ایجاد کند. حالت اول این است که نفس های شخص سریع قطع می شود و نمی تواند یک نفس عمیق را به راحتی تجربه کند. حالت دوم این است که نفس های شخص تند تر خواهد شد.
یعنی مدام می خواهد نفس بکشد تا بتواند احساس راحت تری داشته باشد و در نهایت حالت سوم این است که گرفتگی های بینی رخ می دهد. نارسایی تنفسی در بسیاری از مواقع باعث گرفتگی بینی می شود و تنفس از راه بینی کار سختی خواهد شد.
عارضه بعدی این است که شخص در اثر برونشکتازی دچار آتلکتازی خواهد شد. این عارضه مشکلات خاصی را در ریه ایجاد می کند که باعث می شود دریافت اکسیژن از سوی ریه کار سختی بشود. همچنین تنگی نفس های زیادی را در بدن به وجود می آورد و ضربان قلب بالا تر می رود. همه این ها به این دلیل هستند که ریه نمی تواند اکسیژن کافی را دریافت کند.
در حقیقت اکسیژن زیادی به ریه می رسد اما ریه تنها بخشی از آن را به دیگر اعضای بدن می رساند. این عارضه باعث تغییر رنگ پوست و لب می شود که به سمت آبی شدن خواهند رفت و تغییر رنگ کمی در پوست به وجود می آید. همچنین اگر برونشکتازی رشد زیادی کرده باشد، نارسایی قلبی را در شخص ایجاد می کند.
تشخیص وجود بیماری برونشکتازی
در ابتدایی ترین حرکت شما باید میزان سرفه و خلط خودتان را بررسی کنید. اگر احساس کردید که میزان خلط های شما بسیار زیاد است و سرفه های تان حد و اندازه ای ندارد، باید به پزشک مراجعه کنید. پزشک سرفه و خلط های شما را بررسی می کند و شکی برای برونشکتازی درونش ایجاد می شود.
به همین دلیل باید آزمایش های مختلفی را بر روی شما انجام دهد تا بتواند برخی سوال های خود را برطرف کند. این آزمایش ها برای سه دلیل انجام می شوند. دلیل اول این است که پزشک بداند که نحوه درمان شما باید چگونه انجام شود.
در دلیل دوم پزشک به دنبال دلایل رخ دادن این نشانه ها در بدن شما خواهد بود و در نهایت پزشک میزان آسیب به راه های هوایی تان را بررسی می کند تا بتواند در مورد برونشکتازی نظر قطعی بدهد.
راه های زیادی برای تشخیص دقیق برونشکتازی وجود دارد اما محبوب ترین راه ها سی تی اسکن و اشعه ایکس هستند. سی تی اسکن می تواند عکس های دقیقی را از ریه شما ایجاد کند که هیچگونه دردی برای شما نخواهد داشت. همچنین در آن عکس ها راه های هوایی شما هم موجود خواهد بود و پزشک میزان آسیب درون آنها را بررسی می کند.
برتری سی تی اسکن این است که عکس های دقیق تری از شخص ایجاد می کند که اشعه ایکس نمی تواند چنین کاری را انجام بدهد اما تشخیص با اشعه ایکس هم کار سختی نیست و در مواقعی کاربردی خواهد بود.
راه درمان این بیماری
راه درمان مشخصی برای برونشکتازی وجود ندارد. در بخش قبلی هم گفته شد که برونشکتازی درمان نمی شود بلکه تنها می توان آن را کنترل کرد. بهترین روش برای کنترل و درمان جزئی برونشکتازی استفاده از دارو ها و آنتی بیوتیک ها است.
پزشک آنتی بیوتیک های دقیقی را برای شما تجویز می کند که باید تحت نظر دقیق پزشک آنها را مصرف کنید زیرا خود آنتی بیوتیک ها نیز می توانند عوارض بدی بر روی بدن شما داشته باشند.
همچنین در کنار آنتی بیوتیک های مصرفی تان، باید رقیق کننده خلط مصرف کنید که پزشک آن را تجویز می کند. رقیق کننده خلط باعث نرم شدن خلط می شود و می توان آن را از بدن دفع کرد. دفع خلط کمک بزرگی به درمان برونشکتازی می کند.