هر انسانی در طول روز نیاز به هشت ساعت خواب طبیعی دارد. تقریبا همه فرایند خواب را می شناسند و با نیاز آن در بدن آشنایی دارند. خواب خود دسته های مختلفی دارد و ممکن است مشکلات زیادی در آن وجود داشته باشد. در گذشته دور تقریبا هرکس که اختلال در خواب داشت و دچار خواب پریشی می شد را دیوانه یا بیمار روانی می دانستند اما امروزه همه چیز تغییر کرده است و انسان ها به خوبی می دانند که ممکن است روزی دچار خواب پریشی شوند.
خواب پریشی تعریف ساده ای از اختلالاتی است که ممکن است در خواب برای شما رخ دهد. خوردن و راه رفتن در خواب، صحبت کردن و … همگی بخشی از خواب پریشی هستند و بسیاری از افراد در سطح جهان آن را تجربه کرده اند یا دچار آن شده اند. خواب پریشی اگر هفته ای یک بار رخ بدهد طبیعی است و نیازی به درمان ندارد اما اگر مدام رخ بدهد تبدیل به یک اختلال می شود که خواب شما را خراب خواهد کرد.
خواب پریشی چیست؟
نام دیگر خواب پریشی نیز پاراسومنیا می باشد. خواب پریشی بیشتر در بزرگسالان دیده شده است اما برخلاف باور ها چنین چیزی در کودکان شایع تر است. هرگونه حرکتی که در خواب رخ بدهد مربوط به خواب پریشی است و شخص بخشی از این اختلال را در خواب خود تجربه می کند. البته باید گفت که تقریبا تمامی انسان ها بخشی از خواب پریشی را تجربه کرده اند. حال خود خواب پریشی نیز اختلال جدی تری است که مربوط به عملکرد های درون مغز می شود. حرکاتی که در خواب پریشی رخ می دهد مدام تکرار می شود و شخص ممکن است که هر شب آنها را تجربه کند.
شاید برای تان جالب باشد که بدانید بسیاری از خواب پریشی ها در خواب عمیق شخص رخ می دهد و کنترل هیچکدام از کار ها دست خود شخص نیست. به همین دلیل درمان سخت تری را به همراه خواهد داشت. برخی از پزشکان معتقدند که خواب پریشی نیز می تواند نشانه ای از وجود یک بیماری دیگر در بدن باشد و باید بدن شخص را به طور کامل بررسی کرد.
علایم
بزرگترین مشکلی که برای تشخیص خواب پریشی وجود دارد، نشانه های خواب پریشی می باشد زیرا چندین مشکل را به همراه دارد. مشکل اول این است که خود شخص ممکن است هیچموقع متوجه بیماری خود نشود و نداند که کیفیت خواب او پایین تر آمده است. به همین علت نیاز به شخصی دارد تا خواب او را مشاهده کند.
مشکل بعدی این است که نشانه های بسیار متفاوتی برای هر شخص ممکن است وجود داشته باشد. به همین دلیل اتکا بر نشانه ها کار سختی است و نمی توان به همین راحتی نشانه ها را در شخص مشاهده کرد. البته نشانه های مشترکی وجود دارد که در بخش زیر بیان شده است:
- شخص هنگامی که بیدار می شود احساس گیجی در خود دارد و کمی سردرگم است. در حقیقت ممکن است که دقایقی نداند که در کجا حضور دارد و به فکر فرو می رود.
- شخص به طور عجیبی بیدار می شود. یعنی اگر از خود شخص بخواهند که بیدار شدنش را توضیح بدهد کمی گیج خواهد بود و نمی داند که چگونه بیدار شده است.
- تمام رفتار های عجیب در خواب مانند صحبت کردن در خواب، راه رفتن در خواب، خوردن در خواب و … بخشی از نشانه های خواب پریشی هستند که اگر وجود داشته باشند، خواب پریشی در شخص قطعی است.
- شخص احساس فلجی در طول خواب دارد. یعنی نمی تواند هیچ حرکتی به دستان و پاهای خود بدهد و ممکن است که چنین چیزی را هم در خواب خود احساس کند.
- شخص دچار توهم های مختلف می شود. همین توهم ها باعث می شوند که شخص در طول خواب دندان های خود را به هم بچسباند و فرایند ساییدن را انجام بدهد.
- یکی از بدترین نشانه های خواب پریشی، وجود کابوس های شبانه و خواب های ترسناک است. به طوری که شخص با وحشت از خواب بیدار می شود و زمانی که می فهمد خواب بوده است احساس خوشحالی زیادی می کند.
البته در کنار تمامی این ها، هزاران نشانه دیگر هم می تواند وجود داشته باشد که در هر شخص متفاوت است.
عواملی که باعث خواب پریشی می شوند
دو مسئله در مورد خواب پریشی مطرح شده است.
مسئله اول این است که هنوز دلیل و علتی برای خواب پریشی وجود ندارد.
از آنجا که بسیاری از خواب پریشی ها در کودکان رخ می دهد، نمی توان هنوز دلیل مشخصی برای آن مطرح کرد.
جالب است بدانید که بسیاری از خواب پریشی هایی که در کودکان رخ می دهد، در بزرگسالی برطرف می شود و تنها عده کمی هستند که در بزرگسالی هم چنین مشکلی را به همراه دارند.
مسئله بعدی که باید بدانید این است که برخی خواب پریشی را به دلیل مصرف دارو ها و اختلالات پزشکی می دانند. یعنی عوارض برخی از دارو ها این است که خواب پریشی را برای شخص ایجاد می کند. در کنار آن ها عوامل دیگری هم هستند. این عوامل در بخش زیر بیان شده اند:
- شخص ممکن است در طول زندگی خود حوادث زیادی را تجربه کند. یک استرس و اضطراب بعد از رخ دادن سانحه در شخص ایجاد می شود که همان می تواند خواب پریشی را به وجود بیاورد.
- کم خوابی خود نیز عاملی برای خواب پریشی است. برخی به دلیل شغل خود یا مسئله هایی که در زندگی خود دارند نمی توانند یک خواب کامل را تجربه کنند. به همین دلیل محدودیت در خواب نیز می تواند خواب پریشی را ایجاد کند.
- نوشیدنی های الکل دار نیز عاملی برای رخ دادن خواب پریشی هستند. الکل تاثیر بسیار زیادی بر روی مغز دارد و ممکن است همین تاثیر را بر روی خواب شخص هم ایجاد کند.
- درد های ادامه دار و مزمن نیز می توانند باعث خواب پریشی شوند. به طور کل فرایند درد در بدن تاثیر زیادی دارد و حتی خواب شخص را هم به هم میریزد.
- هرگونه دارویی که مانند محرک در بدن عمل می کند می تواند تاثیر بدی بر روی شخص داشته باشد.
چه افرادی بیشتر در معرض این نوع از اختلال خواب هستند؟
همانطور که در بخش های قبلی هم اشاره شد هر شخصی ممکن است روزی خواب پریشی را تجربه کند یا در کودکی خود تجربه کرده باشد. البته همانطور که در بخش های قبلی هم گفته شد کودکان بیشترین افرادی هستند که این نوع از اختلال در خواب را تجربه می کنند و در بیشتر آنها این مشکل در بزرگسالی برطرف می شود.
چند دسته خواب پریشی وجود دارد که در کودکان رخ می دهد. دسته اول شب ادراری است که در بسیاری از کودکان وجود دارد و به طور طبیعی برطرف می شود. بعد از آن آنها دچار صحبت در خواب و راه رفتن می شوند که چنین مشکلی معمولا در نوجوانی برطرف می شود.
حال باید به بزرگسالان اشاره کرد. در بزرگسالان دو دسته وجود دارد که دچار این مشکل می شوند. عده اول کسانی هستند که از کودکی همین مشکل را داشتند و هنوز برای آنها برطرف نشده است و عده دوم کسانی هستند که در همان سن دچار خواب پریشی می شوند. دلیل دچار شدن در عده دوم، استرس بیش از حد است. گاهی کار و مسائل شخصی باعث می شود که فرد استرس زیادی را در خود ایجاد کند و استرس هم بزرگ ترین عامل برای ایجاد اختلالات خواب است.
تشخیص دادن وجود خواب پریشی
خود شخص تقریبا کار راحتی برای تشخیص خواب پریشی خود دارد زیرا کارهایی در خواب انجام می دهد که می تواند آنها را متوجه شود. مگر آنکه فعالیت هایی همچون صحبت در خواب وجود داشته باشد که شخص نتواند متوجه آنها در خود شود. در نهایت فرد بیمار خود را به پزشک می رساند و پزشک تشخیص را آغاز می کند. اولین کاری که باید او انجام بدهد بررسی سابقه های بیماری شخص است. به چنین چیزی بررسی بالینی می گویند و پزشک در این بررسی تمام بیماری ها و سابقه پزشکی شخص را بررسی می کند. بعد از آن پزشک نیاز به انجام کار های دیگری برای تشخیص دارد.
اگر پزشک به وسیله بررسی بالینی نتواند وجود خواب پریشی را در شخص تایید کند، نیاز دارد که فعالیت دیگری همچون آزمایش را بر روی شخص انجام بدهد. یک نوع آزمایش وجود دارد که به آنالیز خواب معروف است. در این آزمایش شخص باید یک شب کامل را در آزمایشگاه استراحت کند تا پزشک بتواند بررسی دقیقی بر روی خواب شبانه شخص داشته باشد و همچنین رفتار های وی را در هنگام خواب بررسی کند. از همین طریق می تواند یقین پیدا کند که چه نوع اختلالی در شخص وجود دارد.
روش های درمانی
خواب پریشی درمان سختی دارد و نمی توان به سادگی آن را درمان کرد. در حقیقت بسیاری از اختلال هایی که به خواب مربوط هستند درمان های سختی دارند زیرا ریشه آنها روانی است و تنها می توان آنها را کنترل کرد. به همین دلیل روش هایی وجود دارد که می توان خواب پریشی را کنترل کرد.
برای اشخاصی که در خواب راه می روند، بهترین درمان کنترل خواب است. بعد از آن باید از روان درمانی و هیپنوتیزم استفاده کنند. این روش های درمانی باعث می شود که آنها کنترل بهتری بر روی خواب شان داشته باشند.
بعد از آن افراد زیادی وجود دارند که به دلیل خواب پریشی دچار ترس های شبانه می شوند. یعنی ممکن است کابوس ببینند یا دائما احساس ترس داشته باشند. جالب است که بدانید بسیاری از این افراد به دلایلی که به افسردگی ربط دارند دچار چنین مشکلی می شوند. به همین علت می توان چنین افرادی را به وسیله قرص های ضد افسردگی درمان کرد و میزان ترس های شبانه را کاهش داد. البته باید دقت کنید که نباید میزان قرص ها زیاد باشد و تحت نظر پزشک باید مصرف شود زیرا قرص های ضد افسردگی می توانند عوارض بسیار بدی را به همراه داشته باشند.
برای انواع اختلالات دیگر هم دارو ها و روش های درمانی زیادی وجود دارد که عمدتا از روان درمانی استفاده می شود و پزشک ها سعی می کنند که دارو های کمتری را تجویز کنند زیرا دارو های مربوط به خواب می توانند اعتیاد به همراه داشته باشند.
جلوگیری از رخ دادن خواب پریشی
سه روش مناسب وجود دارد که با استفاده از آنها می توان در برابر خواب پریشی ایستادگی کرد و دچار آن نشد.
روش اول این است که شما برنامه خواب منظمی برای خود داشته باشید. یک الگوی مناسب خواب می تواند شما را از تمام اختلال های خواب دور کند و باعث خواهد شد دیگر مشکلی در خواب خود نداشته باشید. به همین دلیل سعی کنید بر اساس شغل و روند زندگی که دارید، الگوی مناسبی برای خواب تان داشته باشید.
راه دوم ترک کردن تمام نوشیدنی های الکلی و دخانیات است. تاثیر دخانیات و الکل مستقیما بر روی مغز است و خواب هم تحت نظر مغز ایجاد می شود. این دو مورد می توانند تاثیر بدی بر روی خواب شما داشته باشند. به همین دلیل ترک آنها کمک بسیار زیادی به شما می کند و خواب تان را بهبود می بخشد. در نهایت راه آخر استراحت در مکان های آرام است.
بسیاری از افراد عادت کرده اند که در مکان های شلوغ یا پر سر و صدا استراحت کنند. چنین روش خوابی باعث به وجود آمدن اختلال های زیادی می شود. به همین دلیل سعی کنید که در مکان های ارامی برای خود استراحت کنید.