فتق اینگوینال یا فتق کشاله ران زمانی رخ می دهد که بخشی از روده یا بافت چربی از قسمت ضعیف شده دیواره شکم به هر دو طرف کانال اینگوینال حرکت می کند. کانال اینگوینال گذرگاهی است که در هر دو طرف قسمت تحتانی شکم قرار دارد و به دستگاه تناسلی متصل می شود. زمانی که بخشی از روده به دیواره شکم می چسبد یک برآمدگی دردناک ایجاد می شود. این عارضه در مردان اغلب در نزدیکی کشاله ران یک یا هر دو سمت بدن رخ می دهد. در این مطلب ما به بررسی علائم، دلایل و روش های درمان فتق کشاله ران می پردازیم.
انواع فتق کشاله ران
فتق کشاله ران ممکن است مستقیم یا غیر مستقیم باشد. فتق مستقیم کشاله ران به دلیل ضعف دیواره شکم و به صورت تدریجی شکل می گیرد. این نوع فتق معمولا فقط در پسران بزرگسال اتفاق می افتد و دلیل آن هم اغلب افزایش سن و یا فشار بیش از حد روی عضلات شکم است. فتق اینگوینال غیرمستقیم به دلیل وجود مشکل مادرزادی در ناحیه شکم رخ می دهد. این نوع فتق در مردان شایع تر است اما ممکن است زنان هم به آن مبتلا شوند.
فتق کشاله ران چه علائمی دارد؟
فتق کشاله ران ممکن است در ابتدا بدون علامت باشد اما یکی از اولین و ابتدایی ترین علائم آن احساس سنگینی یا فشار در ناحیه کشاله ران است. سایر علائم نیز با بزرگتر شدن فتق بروز می کنند.
برخی از علائم این بیماری عبارتند از:
- برآمدگی کوچک در کشاله ران یک یا هر دو طرف بدن که ممکن است هنگام دراز کشیدن ناپدید شود
- بزرگ شدن کیسه بیضه در مردان
- احساس فشار یا سنگینی در کشاله ران
- احساس ضعف در کشاله ران
- احساس درد، سوزش یا گزگز کردن محل برآمدگی
- احساس درد و ناراحتی شدید که هنگام بلند شدن، سرفه کردن و یا ورزش کردن افزایش می یابد
فتق می تواند باعث شود قسمتی از روده به دیواره شکم بچسبد و همین مساله مانع از خون رسانی به این بخش از روده می شود. در چنین شرایطی فتق حاد اتفاق می افتد که معمولا باعث ایجاد درد شدید، تب و افزایش ضربان قلب می شود. اگر خونرسانی به روده دوباره از سر گرفته نشود ممکن است قسمت بیرون زده روده دچار مرگ شود. بنابراین فردی که فتق حاد مبتلا می شود به مراقبت های فوری پزشکی نیاز دارد.
چه دلایلی باعث ایجاد فتق کشاله ران می شود؟
چندین عامل خطر بالقوه وجود دارد که می توانند فرد را مستعد ابتلا به این بیماری کنند. یکی از دلایل ابتلا به این عارضه ضعف دیواره شکم است. وارد شدن فشار روی قسمت ضعیف دیواره شکم باعث بروز فتق اینگوینال یا همان فتق کشاله ران می شود.
سایر عوامل موثر در بروز این بیماری عبارتند از:
- تولد زودرس
- فیبروز کیستیک
- سابقه ابتلا به فتق کشاله ران در گذشته
- یبوست مزمن
- مذکر بودن
- چاقی یا اضافه وزن
- سرفه مزمن
- بارداری
فتق کشاله ران چطور تشخیص داده می شود؟
در صورت مشاهده هر نوع برآمدگی در ناحیه کشاله ران، به ویژه اگر این برآمدگی دردناک باشد حتما باید به پزشک مراجعه کنید. به طور معمول پزشک برای تشخیص فتق کشاله ران سوالاتی را از شما می پرسد. این سوالات شامل موارد زیر است:
- چند وقت است که این برآمدگی ظاهر شده؟
- آیا دردناک است؟
- آیا اندازه آن نسبت به قبل بزرگتر شده؟
علاوه بر این پزشک برای تشخیص بهتر از شما معاینه فیزیکی نیز به عمل می آورد و ممکن است از شما بخواهد سرفه کنید تا برآمدگی بهتر دیده و احساس شود. در جریان معاینه پزشک محل برآمدگی را با فشار ملایمی کاملا بررسی می کند.
در موارد دیگر پزشک برای تشخیص فتق کشاله ران آزمایشاتی را تجویز می کند. این آزمایشات شامل سونوگرافی، عکس برداری با اشعه ایکس و یا سی تی اسکن از ناحیه مورد نظر است تا نشان بدهد که آیا برآمدگی ناشی از فتق کشاله ران است یا خیر.
این بیماری چطور درمان می شود؟
درمان این بیماری اغلب شامل استفاده از روش های جراحی است. به طور کلی می توان گفت جراحی ترمیم فتق کشاله ران یکی از رایج ترین روش های جراحی محسوب می شود. در واقع عمل جراحی گزینه اصلی درمان فتق کشاله ران است اما در برخی موارد ممکن است پزشک جراحی را توصیه نکند و فتق را فشار به محل اصلی خودش برگرداند. به طور کلی دو گزینه برای جراحی فتق وجود دارد:
- جراحی باز: در این روش جراح برش بزرگی روی شکم ایجاد می کند و سپس روده را به سمت محل مناسبش هل می دهد و دیواره شکم را بخیه می زند.
- جراحی لاپاروسکوپی: در این نوع جراحی پزشک جراح برای تزریق گاز در حفره شکمی از برش های متعددی استفاده می کند. سپس با استفاده از ابزاری به نام لاپاروسكوپ به بررسی ناحیه آسیب دیده و جاگذاری روده به محل اصلی اش می پردازد. لاپاروسكوپ لوله ای کوچک و منعطف است که در انتهای آن یک چراغ و یک دوربین قرار دارد. در انتهای جراحی نیز پزشک با استفاده از بخیه قسمت های برش خورده را به هم می دوزد.
هر دو روش جراحی ترمیم فتق کشاله ران در بیمارستان و توسط جراح انجام می شوند. هر دو روش نیاز به بی حسی موضعی یا عمومی و صرف زمان لازم برای بهبودی کامل دارند. معمولا دوره ریکاوری جراحی لاپاروسکوپی نسبت به جراحی باز کمتر است اما احتمال عود مجدد فتق بعد از این جراحی بیشتر است. می توانید با پزشکتان درباره اینکه کدام روش برای شما مناسب تر است صحبت کنید.
سایر گزینه های درمان فتق کشاله ران
با اینکه این بیماری خود به خود بهبود پیدا نمی کند اما همه فتق های کشاله ران به جراحی نیاز ندارند. در برخی موارد پزشک می تواند با فشار فتق را سر جایش برگرداند. اگر دچار فتق حاد شده باشید و قسمتی از روده در دیواره شکم گیر کرده باشد و خونرسانی به آن متوقف شده باشد به جراحی فوری نیاز دارید. علاوه بر این اگر فتق با گذشت زمان بزرگتر شود یا علائمی بروز بدهد برای درمان آن به جراحی نیاز است.
چطور می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از بروز این عارضه نکاتی وجود دارد که با رعایت کردن آنها می توانید خطر ابتلا به فتق کشاله ران را کاهش بدهید. این نکات شامل موارد زیر است:
- اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین
- حفظ وزن در محدوده سالم
- خودداری از سیگار کشیدن
- مصرف فیبر زیاد
افرادی که قبلا تحت جراحی درمان فتق کشاله ران قرار گرفته اند باید بیشتر احتیاط کنند چون برای این دسته افراد احتمال بیشتری وجود دارد که در آینده دوباره به این عارضه مبتلا شوند.
چه زمانی برای فتق کشاله ران باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر حتما به پزشک مراجعه کنید:
- برجستگی ها و برآمدگی هایی که بزرگتر می شوند
- برآمدگی های دردناک در کشاله ران
- احساس فشار و سنگینی مداوم در ناحیه برآمدگی
- بروز علائم گفته شده در کودک یا نوزادتان
مبتلایان به فتق کشاله ران که تحت عمل جراحی قرار می گیرند از شانس بهبودی کامل برخوردارند اما باید این نکته را هم در نظر داشته باشند که ممکن است در آینده دوباره دچار این عارضه شوند.
بعد از جراحی فتق کشاله ران باید از بلند کردن اجسام سنگین و یا انجام ورزش های شدید خودداری کرد تا احتمال بازگشت مجدد فتق کاهش پیدا کند. در اکثر موارد پزشکان به راحتی می توانند فتق کشاله ران را درمان کنند. اگر فتق دارید و دچار درد شدید، حالت تهوع و تب شدید حتما باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
روش های درمان این بیماری بدون جراحی
شما نمی توانید جلوی اثرات مادرزادی که می توانند منجر به بروز فتق کشاله ران شوند را بگیرید اما مطمئنا می توانید فشار روی ماهیچه های شکمی را کاهش بدهید و به این ترتیب شانس درمان فتق بدون نیاز به جراحی یا هر روش پیچیده دیگری را بالا ببرید. با استفاده از نکات زیر می توانید تا حد زیادی فتق کشاله ران را درمان کنید:
از تمرینات یوگا استفاده کنید
مجموعه تمرینات یوگا می تواند به تقویت عضلات ضعیف شکم کمک کند و خون و اکسیژن لازم را به همه قسمت های بدن برساند. این مساله مانع از جابجایی اعضای بدن می شود. اما باید به خاطر داشته باشید که تمرینات سخت و شدید مثل وزنه برداری باعث تشدید فتق می شوند و باید از انجام دادن آنها خودداری کنید. تمرینات منظم و سبک یوگا می توانند هر نوع فشار اضافی را روی شکم بردارند و فتق را بدون جراحی سر جایش برگردانند.
مواد غذایی پر فیبر مصرف کنید
وقتی صحبت از رژیم غذایی می شود، کمیت و کیفیت دو روی یک سکه هستند. اگر از فتق رنج می برید باید مواد غذایی غنی و با کیفیت را در وعده های کوچکتر و بیشتر مصرف کنید. اگر دچار یبوست هستید باید رژیم غذایی تان را تغییر بدهید و از مواد غذایی مغذی و سرشار از فیبر مثل هویج، سبزیجات برگ سبز، لوبیا سبز، نخود فرنگی و سیب زمینی شیرین و همینطور انواع میوه ها (به جز مرکبات) مثل سیب، گلابی، خربزه استفاده کنید.
مصرف آجیل و مغزهایی مثل مغز بادام، دانه چیا، ماست و پروتئین های بدون چربی نیز روش خوبی برای درمان فتق بدون جراحی است. علاوه بر این سعی کنید هر روز مقدار زیادی آب و آب میوه تازه مثل آب آلوئه ورا، هویج و کلم بنوشید تا از بروز ریفلاکس و سوزش معده جلوگیری شود.
کمپرس سرد را هم امتحان کنید
التهاب، تورم، قرمزی، درد شکم و یا کشاله ران جزو علائم شایع فتق کشاله ران است. در چنین حالتی می توان برای تسکین فوری درد و التهاب، کاهش انقباضات و نفخ از یک بسته یخ استفاده کنید و آن را در محل آسیب دیده بگذارید.
از فتق بند استفاده کنید
کمربندها و فتق بندهای مخصوصی در بازار وجود دارند که مانع از پیشرفت و حرکت فتق می شوند. این محصولات می توانند به برگشتن فتق کمک کنند اما باید یادتان باشد که این روش به عنوان روش درمانی طولانی مدت توصیه نمی شود. اگر با وجود استفاده از فتق بند باز هم مشکلتان ادامه داشت حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
ریشه زنجبیل مصرف کنید
زنحبیل یکی از داروهای طبیعی و موثر برای کاهش درد شکم و جلوگیری از تجمع روده ها در دیواره شکم است. می توانید کمی ریشه زنجبیل را به چایتان اضافه کنید یا آن را با استفاده از آب جوش به شکل دمنوش دربیاورید و در طول روز چندین بار از آن میل کنید.