شوک سپتیک چیست و چه عواملی سبب بروز آن می شوند؟

• شوک سپتیک یک وضعیت خطرناک است که در این وضعیت، عفونت باعث از بین رفتن سیستم ایمنی بدن می شود و به طور بالقوه ای باعث ناتوانی اندام ها و مرگ می شود.
• در این وضعیت، فشار خون پایین است و اعضایی مانند قلب ، ریه ها ، کلیه ها و کبد به درستی کار نمی کنند و داروهایی برای کمک و حفظ فشار خون در یک محدوده طبیعی لازم است.
• عفونت هایی که باعث بروز سپسیس و شوک می شوند معمولا از ریه (ذات الریه) ، شکم و یا مجاری ادراری به وجود می آیند.
• بیماران مبتلا به شوک سپتیک به درمان در بخش مراقبت های ویژه نیاز دارند.
• اصلی ترین درمان، تجویز اولیه آنتی بیوتیک  های داخل وریدی می باشد.
• میزان مرگ و میر در افرادی که مبتلا به شوک سپتیک هستند، به میزان 50٪ است.

شوک سپتیک چیست؟

تعریفی که از شوک سپتیک ارائه می شود، همواره در حال تغییر است زیرا جامعه پزشکی در مورد نحوه ناتوانی بدن در مواجهه با این عفونت شدید، اطلاعات بیشتری به دست می آورد. انجمن پزشکی مراقبت  های بحرانی و جامعه پزشکی مراقبت  های متمرکز اروپا، در مورد آخرین و جدید ترین تعاریف در سال ۲۰۱۷ توافق کردند.

سپسیس( گندیدگی) یک نوع عفونت باکتریایی خطرناک و تهدید کننده زندگی است که منجر به ایجاد واکنش التهابی کلی در بدن می شود و سیستم ایمنی بدن را تحت  تاثیر قرار می دهد و باعث می شود که بدن به درستی به عفونت پاسخ ندهد که همین امر ممکن است منجر به ناتوانی بدن شود.

تعریف رسمی سپسیس عبارت است از اختلال عملکرد بد و نامناسب اندام های بدن که ناشی از واکنش نامنظم میزبان به عفونت است .امتیاز SOFA (ارزیابی نارسایی اندام مربوط به سپسیس متوالی)  باید ۲ یا بیشتر باشد .

شوک سپتیک یعنی بدتر شدن سپسیس و فشار خون خیلی پایین که به داروهایی (وازوپرسورها) نیاز دارد تا فشار خون را در محدوده نرمال افزایش دهد و سطح لاکتات بالا در خون را مشخص کند (لاکتات معیاری برای تولید محصولات زائد بر روی خون است). وازوپرسورها داروهای تزریقی و داخل وریدی هستند که به طور مداوم تزریق می شوند تا بتوانند فشار خون را به دلیل باریک شدن شریان ها و افزایش قابلیت پمپاژ قلب افزایش دهند.

تعریف رسمی شوک سپتیک

تعریف رسمی شوک سپتیک عبارت است از وجود ناهنجاری هایی در گردش خون، بافت سلولی و متابولیک که در ارتباط با خطر مرگ و میر بیشتری نسبت به سپسیس است. این دسته از بیماران برای نگه داشتن MAP ≥ 65mmHgو لاکتات سرم> 2mmol / L ، در صورت عدم وجود هیپوولمی (کاهش حجم گردش خون در بدن) می توانند از نظر بالینی شناسایی شوند.

معیارهای SOFA برای فشار خون ، تعداد پلاکت ها ، عملکرد ریه ها (میزان سطح اکسیژن در خون) ، عملکرد مغز (مقیاس کمای گلاسکو) و عملکرد کبد و کلیه ها امتیازاتی را اختصاص می دهد.

امتیاز SOFA سریع ( qSOFA ) فشار خون، تعداد تنفس و مقیاس کمای گلاسگو را اندازه گیری می کند .

پزشکان، مکانیزم دقیق اینکه چرا سپسیس و شوک سپتیک اتفاق می افتند را درک نمی کنند.

علل و عوامل خطر شوک سپتیک

عفونت های باکتریایی که به بدن حمله می کنند و سیستم ایمنی بدن را از بین می برند، باعث بروز سپسیس و شوک سپتیک می شوند .

عفونت اولیه در ریه ( ذات الریه )، در کلیه  ها ( عفونت مجاری ادراری ) و یا در شکم ( دستگاه گوارش) بیشتر رواج دارد.

بروز عفونت در پوست (سلولیت یا آبسه)، در سیستم عصبی مرکزی ( مننژیت ) و در استخوان (استئومیلیت، التهاب موضعی استخوان)، کمتر رواج دارد.

عوامل خطر در بروز شوک سپتیک، شامل موارد زیر است:

• افراد خیلی مسن و افراد بسیار جوان
• افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای مثل دیابت ، بیماری کبد ، بیماری کلیه و یا سرطان
• بیماران ایمن سازی شده که ممکن است شامل بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند و یا مصرف سایر داروهایی باشد که بر توانایی بدن برای مبارزه با عفونت تاثیر می گذارند.
• مصرف کنندگان مواد مخدر تزریقی
• به تاخیر انداختن تشخیص عفونت
• به تاخیر انداختن شروع درمان با آنتی بیوتیک می تواند خطر پیشرفت سپسیس را افزایش دهد.

علائم و نشانه های شوک سپتیک

بیماران مبتلا به شوک سپتیک، به شدت بیمار هستند . علاوه بر علائم و نشانه های اساسی عفونت ، آنها ممکن است علائم زیر را نیز داشته باشند:

• فشار خون پایین
• ضربان قلب سریع
• افزایش سرعت تنفس
• تب
• لرزیدن
• سرما ( برخی افرادی که بسیار بیمار هستند ممکن است دچار سرماخوردگی شوند و به دلیل تب کردن، دیگر قادر نباشند که به عفونت، واکنشی نشان دهند)
• گیجی
• رخوت و بی حالی
• اضطراب
• تهوع
• استفراغ.

پزشکان چگونه شوک سپتیکی را تشخیص می دهند؟

تشخیص اولیه توسط مراقب بهداشت انجام می شود و برای پیدا کردن منبع عفونت، از بیمار تاریخچه بیماری گرفته می شود و یک معاینه فیزیکی شروع می شود. از آنجایی که این بیماران به شدت بیمار و بی ثبات هستند ، تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی اغلب به طور همزمان انجام می شوند و متخصصان پزشکی، آزمایشات خون و تصویربرداری با اشعه ایکس را از بیمار می گیرند و تزریق مایعات داخل وریدی را برای بیمار آغاز می کنند.

آزمایشات اولیه خون ممکن است شامل آزمایش شمارش کامل خون(CBC)، بررسی سطوح الکترولیت از نظر شیمیایی، عملکرد کلیه و کبد ، آزمایشات انعقاد خون و سطوح لاکتات خون باشند.

جستجو و یافتن منبع عفونت ممکن است شامل گرفتن نمونه ادرار و عکسبرداری از قفسه سینه توسط اشعه ایکس باشد . دیگر عکس برداری ها به وسیله اشعه ایکس و سی تی اسکن، بستگی به این دارد که در کجا به دنبال منبع عفونت باشیم.

پزشکان متخصص برای تعیین و شناسایی نوع باکتری هایی که عامل بروز عفونت هستند، کشت خون و کشت ادرار را انجام می دهند.

در صورت وجود نگرانی در رابطه با وجود بیماری مننژیت یا انسفالیت(ورم مغز)، پزشک شما ممکن است یک سوراخی را در کمر ایجاد کند تا  یک نمونه از مایع نخاعی مغزی را به دست بیاورد و سپس این مایع نخاعی مغزی را کشت می دهد.

 روند درمان در افراد مبتلا به شوک سپتیک

درمان اولیه برای شوک سپتیک شامل احیاء راه های هوایی ، تنفس و گردش خون است( ABCs ). بیماران مبتلا به شوک سپتیک برای درمان نیاز به مراقبت های ویژه ای دارند. این مراقبت های ویژه ممکن است شامل کار گذاشتن یک لوله در داخل بدن فرد، به خصوص در نای برای تهویه و استفاده از یک دستگاه تهویه برای کمک به تنفس فرد است.

مایعات داخل وریدی به فشار خون کمک می کنند. با این تعریف ارائه شده برای شوک سپتیک، یک داروی وازوپرسور (برای مثال ، دوپامین ، دوبوتامین، اپی نفرین ، نوراپی نفرین) نیز باید برای کمک به بالا بردن فشار خون، مورد نیاز باشد.

استفاده زودهنگام از آنتی  بیوتیک های داخل وریدی برای مبارزه با عفونت اساسی مهم است و درمان با آنتی  بیوتیک توصیه می شود. با این حال، حتی اگر منبع عفونت تشخیص داده شود، نوع باکتری و این که چقدر مستعد پذیرش آنتی بیوتیک خاصی می باشد، مشخص نیست. به همین دلیل، پزشک شما با استفاده از آنتی  بیوتیک های گوناگون، درمان شما را شروع خواهد کرد و پس از گرفتن نتایج آزمایش ، تنها مصرف آن دسته از آنتی بیوتیک هایی ادامه پیدا خواهد کرد که بر علیه یک عفونت خاص و ویژه عمل کنند.

علت ابتلا به عفونت اصلی و نیز اینکه کدام ارگان های بدن در حال تخریب هستند،  می توانند دیگر گزینه های درمانی را تعیین کنند.

عوارض شوک سپتیک

طبق تعریف ارائه شده، در شوک سپتیک، اندام  های مختلف بدن قادر به ادامه کار و فعالیت نیستند. این اندام ها شامل قلب ، ریه  ها ، کبد و کلیه ها می باشند . اگر عفونت را نتوان تحت کنترل و درمان قرار داد ، همان طور که علائم حیاتی بازیابی می شوند ( گردش خون و تنفس )، بیمار ممکن است بمیرد.

پیش آگهی و میزان مرگ و میر ناشی از شوک سپتیکی

شوک سپتیک، نوع فاجعه بار و بدتر شدن وضعیت سپسیس است. پیش آگهی در رابطه با این بیماری، حتی با مراقبت  های ویژه، بسیار مهیب و ترسناک است و میزان مرگ و میر ناشی از این بیماری، نزدیک به ۵۰ درصد می باشد. با تشخیص زود هنگام و درمان تهاجمی ، میزان مرگ و میر ممکن است به ۱۰ درصد نزدیک شود.