وزوز گوش یا تینیتوس (احساس صدا يا زنگ در گوش) به خودی خود یک بیماری نیست بلکه نشانه ای از یک بیماری زمینه ای مانند عفونت یا آسیب گوش داخلی است. علائم برجسته تینیتوس، صدای زنگ یا وزوز مداوم در گوش است، بدون اینکه در محیط خارجی یک صدای واقعی وجود داشته باشد. وزوز گوش ممکن است به طور مداوم یا متناوب رخ دهد.
تعیین علت وزوز گوش، نقش مهمی در طراحی برنامه درمانی آن دارد. وزوز گوش یک بیماری وسیع است و بیشتر در مردان مشاهده می شود. شیوع این بیماری با بالارفتن سن افزایش می یابد.
علل وزوز گوش
وزوزگوش عمدتاً به سبب آسیب گوش داخلی ایجاد می شود. طوری که هرگونه آسیب در گوش داخلی ممکن است اعصاب موجود در گوش را- که سیگنال های صوتی تصادفی را به مغز منتقل می کنند- تحریک کند و باعث وزوزگوش شود.
برخی از شرایط دیگری که باعث وزوزگوش می شوند عبارت اند از:
- قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند
- ناتوانی شنوایی مرتبط با سن
- تجمع بیش از حد موم در گوش یا انسداد گوش
- رشد غیرطبیعی استخوان یا سفت شدن استخوان ها در گوش میانی
- صدمات سر و گردن و تومورها
- افزایش فشار گوش داخلی
- ایجاد مشکلات در مفاصلی که در قسمت جلویی گوش ها قرار دارند (مفصل گیجگاهی فکی)
- ایجاد تومورهای خوش خیم در گوش داخلی
- تغییرات هورمونی در زنان
- فشار خون بالا
- مصرف دوز بالای برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد افسردگی
- داروهایی همچون وین کریستین برای درمان سرطان
بیشتر بخوانید: خوراکی هایی برای مقابله با وزوز گوش
انواع وزوز وزوز در گوش‌ها
دو نوع وزوز در گوش وجود دارد:
- وزوز گوش ذهنی: صدای وزوز مداوم یا زنگ زدن گوش را فقط خود بیمار می شنود، نه دیگران (حتی پزشکان نیز نمی توانند آن را بشنوند). علت اصلی این وزوزگوش واکنش های مرتبط با مغز در از دست دادن شنوایی است. این شایع ترین نوع وزوزگوش است که تقریباً 99 درصد موارد گزارش شده با وزوز گوش از نوع ذهنی را شامل می شود.
- وزوز گوش عینی: صدای ثابت زنگ می تواند توسط پزشک- به هنگام معاینه فیزیکی بیمار- شنیده شود. این زنگ زدن گوش ممکن است به دلیل عفونت گوش میانی یا انقباضات غیر ارادی و مداوم ماهیچه های آن باشد. این نوع وزوزگوش بسیار نادر است و تقریباً در 1 درصد از موارد گزارش شده مشاهده می شود.
علائم وزوز در گوش
افراد مبتلا به وزوز گوش، علائم بالینی زیر را نشان می دهند:
- صدای زنگ در گوش
- وزوز گوش
- سوت زدن گوش
- غرش گوش
- سردرد
- درد گوش
- کاهش در ظرفیت شنوایی یا از دست دادن شنوایی
- تحریک پذیری یا عدم تمرکز در فعالیت های روزانه
- اختلالات خواب (آپنه خواب)
- افسردگی
بیشتر بخوانید: وقتی با مشکل وزوز گوش مواجه شدیم باید چه کار کنیم؟
عوامل خطر برای وزوز گوش
وجود یک یا همه عوامل زیر، خطر ابتلا به وزوزگوش را در بیشتر بیماران افزایش می دهد. عوامل خطر متداول وزوز گوش در ادامه ذکر شده است:
- افزایش سن
- جنسیت: (مرد بودن)
- بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا
- قرار گرفتن در معرض سر و صداهای بلند در محل کار یا خانه
- از دست دادن شنوایی
- عفونت گوش یا آسیب گوش داخلی
عوارض وزوز در گوش
افراد مبتلا به وزوزگوش ممکن است در زندگی روزمره خود مشکلات بسیاری را تجربه کنند که برخی از آن ها در زیر ذکر شده است:
- فشار
- تحریک پذیری
- اضطراب
- عدم تمرکز در محل کار
- اختلالات خواب
- افسردگی روانی
- انزوای اجتماعی
تشخیص وزوز در گوش
تشخیص زودهنگام، به مدیریت مناسب و به موقع وزوزگوش کمک می کند. تشخیص وزوزگوش شامل موارد زیر است:
- معاینه فیزیکی: شامل اطلاعاتی در مورد وضعیت پزشکی فعلی، علائم آن و تجزیه و تحلیل فیزیکی ناحیه سر، گردن و گوش برای یافتن هرگونه ناهنجاری -که منجر به وزوزگوش می شود- می باشد.
- تست های شنوایی یا شنوایی سنجی: این تست، برای بررسی حس شنوایی بیمار با استفاده از یک شنوایی سنج و با ارسال صداهای با فرکانس های مختلف در یک گوش واحد انجام می شود. این آزمایش با هدف ارزیابی ادراک صداهای مختلف توسط بیماران انجام می شود.
- اتوسکوپی: این آزمایش با استفاده از یک اتوسکوپ و برای بررسی ساختارهای موجود در گوش میانی و گوش داخلی به خصوص پرده گوش انجام می شود.
- رینوسکوپی: این آزمایش برای بررسی بینی و ساختارهای داخلی آن مانند سپتوم بینی و سینوس ها انجام می شود. این آزمایش شامل عبور آندوسکوپ از طریق بینی، برای تجسم معابر بینی است.
- بررسی اعصاب کرانیال: این تست به پزشک در تشخیص هرگونه اختلال در عملکرد اعصاب دهلیزی- حلزونی کمک می کند.
- تست ویژه حرکات: این تست به رد هرگونه اختلالات اساسی ایجاد کننده وزوزگوش کمک می کند. در طی این آزمایش از بیمار خواسته می شود که دندان های خود را محکم به هم بفشارد یا بازوها، پاها و گردن خود را حرکت دهد تا وضعیت بدتر شدن علائم وزوزگوش را ارزیابی کنند.
- آزمایش خون: این آزمایش ها به ارزیابی بیماری های اولیه مانند تیروئید یا سایر مشکلات هورمونی که منجر به وزوزگوش می شود، کمک می کند.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) و تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI): این اسکن مغزی هرگونه رشد غیر طبیعی بافت ها یا تومورهای مغزی را بررسی می کند.
درمان وزوز گوش‌ها
درمان وزوزگوش عمدتاً سمپتوماتیک است. درمان شامل موارد زیر است:
دستگاه های ماسکینگ: این دستگاه ها با ایجاد صدایی ضعیف در گوش بیماران، صدای وزوزگوش را کاهش یا ماسکه می کنند. این کار مؤثر است زیرا صدای زنگ ثابت نسبت به صدای آهسته و مداوم آزار دهنده تر است. بیماران حتی بعد از برداشتن ماسک، کاهش اثر وزوز گوش را برای مدت زمان کوتاهی تجربه می کنند.
سمعک یا کاشت حلزون نیز در درمان وزوز گوش، مفید است.
بازآرایی درمانی وزوز گوش: این یک روش درمانی برای مغز برای جلوگیری از تفکر در مورد وزوزگوش است. دستگاه های مشاوره روانی و ماسکینگ برای منحرف کردن فکر بیمار از وزوزگوش با هم یکی شده اند. هدف از این درمان، جلب توجه فرد به سمت سایر صداها و کاهش ترس از وزوزگوش است.
بیوفیدبک و نوروفیدبک در شناسایی وزوز گوش از طریق بازخوردهای منظم بصری مفید است. پس از آن بیمار آماده می شود تا از انجام فعالیت ها یا عملکردهای بدنی که باعث ایجاد علائم وزوز گوش می شوند، اجتناب کند.
داروها: داروها فقط به کاهش علائم وزوزگوش کمک می کنند، اما درمانی برای این علائم محسوب نمی شوند. برخی از داروهایی مانند آلپرازولام تا حدی مفید هستند.
روش های دیگر درمانی شامل پاکسازی هرگونه موم موجود در گوش، معالجه بیماری های زمینه ای یا با دارو یا از طریق جراحی است. تحریک طب سوزنی و آکوستیک (عصب شنوایی) نیز در درمان وزوز در گوش مفید است.
بیشتر بخوانید: صوت درمانی در مدیریت وزوز گوش چه کاربردی دارد؟
پیشگیری از وزوز در گوش
تنها راه پیشگیری از وزوزگوش، جلوگیری از آسیب دیدن گوش داخلی است. اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از وزوز در گوش شامل موارد زیر است:
- با استفاده از گوش گیر یا ماسک در برابر سر و صدای بلند در محل کار از گوش تان محافظت کنید.
- از گوش خود در برابر صداهای روزمره در خانه مانند سر و صدای سشوار یا کولر محافظت کنید.
- محافظت از کاهش شنوایی در طی روند پیری.
- کاهش اضطراب و فشار خون.
- تمرین تکنیک های کاهش استرس مانند یوگا.
- پرهیز از مصرف داروهای خاص مانند آسپرین در مقادیر زیاد.
وزوزگوش زندگی فرد را تهدید نمی کند، اما تشخیص و درمان به موقع آن برای جلوگیری از عوارض روانی شدید ناشی از این شرایط، مانند اضطراب یا افسردگی ضروری است.