عضلات، رباط ها و بافت های کف لگن از مثانه، رکتوم ( ناحیه ای در انتهای روده بزرگ است که بدن در آن مدفوع جامد ذخیره می کند) و اندام های جنسی پشتیبانی می کنند.هنگامی که ساختارهای حمایتی ضعیف یا در بعضی مواقع تنگ می شوند، پزشکان آن را اختلال در عملکرد لگن توصیف می کنند. اختلال در عملکرد لگن یک مشکل بهداشتی متداول است. هنگامی که فردی مبتلا به اختلال در عملکرد لگن می شود، ممکن است اندام موجود در لگن افت پیدا کند. این افت لگن معمولا روی مثانه یا روده فشار وارد می کند و باعث نشت ادرار یا مدفوع شوند، همچنین ممکن است فرد مبتلا در ادرار کردن یا دفع مدفوع دچار مشکل شود. در این مقاله همراه ما باشید تا بیشتر با اختلال عملکرد لگن، علائم و درمان ها و برخی از تمرینات لازم برای بهبود این اختلال آشنا شوید.
عملکرد اختلال عضلات کف لگن به چه صورت است؟
کف لگن از ماهیچه ها، رباط ها و بافت هایی تشکیل شده است که استخوان لگن را احاطه کرده اند. عضلات به قسمت جلویی، پشت و قسمت هایی از استخوان و همچنین به پایین ترین قسمت ستون فقرات وصل می شوند که به آن ساکروم می گویند. عملکرد کف لگن پشتیبانی از اندام های موجود در لگن است که می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مثانه
- رکتوم
- مجرای ادرار
- رحم
- واژن
- پروستات
افراد دارای اختلال در عملکرد لگن ممکن است دارای ضعف یا سفتی عضلات کف لگن باشند. وقتی عضلات سفت می شوند یا اسپاسم می شوند، ممکن است افراد در ادرار کردن یا دفع مدفوع دچار مشکل شوند. زمانی که ضعیف می شوند، اندام های داخل لگن به سمت پایین کشیده می شوند و روی روده و مثانه فشار وارد می کنند. در جدول زیر انواع مختلفی از اختلال عملکرد کف لگن آورده شده است.
| توضیحات | نوع اختلال عملکرد لگن |
| این اتفاق زمانی رخ می دهد که مدفوع وارد روده شود اما بدن نمی تواند روده را به طور کامل تخلیه کند. | اختلال در دفع مدفوع |
| این شامل بافتی از بیرون روده بیرون زده به داخل مهبل است. ممکن است مدفوع در این قسمت گرفتار شود و برآمدگی در مهبل ایجاد کند. | رکتوسل (افتادگی روده بزرگ) |
| این اختلال به کشش کف لگن و افتادن اعضای لگن در نتیجه سن، زایمان یا اختلال در کلاژن اشاره دارد. | پرولاپس اندام لگن (افتادگی ارگان های کف لگن) |
| این اختلال شامل عضله کف لگن به نام انقباض puborectalis است. هنگامی که این اتفاق می افتد، تلاش برای عبور از مدفوع ممکن است مثل هل دادن به درب بسته احساس شود. | انقباض پارادوکسیکال puborectalis |
| این اختلال شامل عضلات کف لگن پس از حرکات روده می شود. این اختلال می تواند باعث ماندگاری درد یا فشار زیاد در روده شود. | سندرم لواتور |
| این اختلال مربوط به درد در ستون فقرات است که در حین و بعد از حرکات روده بدتر می شود. دنبالچه (کوکسیکس) استخوان کوچک انتهایی ستون فقرات است. درد دنبالچه یا همان کوکسالژیا درد این استخوان است. درد معمولا با حرکت و نشستن طولانی بدتر می شود و در برخی از موارد هنگام دفع بیمار درد دارد. | درد دنبالچه (Coccygodynia) |
علائم موجود اختلال عضلات کف لگن
اختلال در عملکرد لگن می تواند علائم مختلفی ایجاد کند و برخی از آنها می توانند در زندگی روزمره اختلال ایجاد کنند. بسته به نوع اختلال کف لگن فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
- درد لگن
- فشار
- برآمدگی در جایی در ناحیه تحتانی لگن
- بی اختیاری در ادرار استرسی که به دلیل فعالیتی مانند سرفه مقدار کمی از نشت ادرار از بدن را شامل می شود
- نشت غیر ارادی مدفوع
- ادرار ناقص
- اختلال عملکرد روده
- درد هنگام نزدیکی
همچنین پزشکان بعضی اوقات کم کاری بیش از حد مثانه را اختلال در عملکرد لگن می دانند
علل مبتلا شدن به این اختلال
بسیاری از مسائل می توانند باعث ضعف ساختارهای لگن شوند، از جمله:
- سن
- بیماری های سیستمیک
- مشکلات بهداشتی پایدار که باعث افزایش فشار در شکم و لگن می شود مانند سرفه مزمن
- بارداری
- تروما در هنگام زایمان
- نوزادان بزرگ
تحقیقات نشان می دهد بی اختیاری در ادرار استرسی، پرولاپس اندام لگن یا هر دو در تقریبا در نیمی از زنانی که زایمان را تجربه کرده اند، رخ می دهد. این مشکلات ارتباط نزدیکی با آسیب های ناشی از زایمان در عضلات کف لگن دارد. ناگفته نماند که بی اختیاری ادرار می تواند دلایل زیادی داشته باشد که پزشک قادر به تشخیص علت اصلی آن می باشد.
ماهیچه های کف لگن همچنین با افزایش سن می توانند به طور طبیعی کشیده شوند. به عنوان مثال بی اختیاری ادراری استرس و پرولاپس اندام لگن با افزایش سن در زنان شایعتر می شود. اختلالات کلاژنی همچنین می تواند بر توانایی عضلات در حمایت از اعضای لگن تاثیر بگذارد. درد دنبالچه نیز یکی دیگر از اختلالات است که علت اصلی آن هنوز کشف نشده است. این درد باعث می شود حرکات روده با مشکل روبرو شوند.
ورزش و تمرینات لازم برای درمان اختلال عضلات کف لگن
پزشکان تمرینات کف لگن را در شرایط مختلف توصیه می کنند. پزشکان خصوصا به زنان باردار این ورزش ها را توصیه می کنند به دلیل اینکه عضلات کف لگن میتواند در حین زایمان کشیده و ضعیف شوند. تقویت این عضلات به جلوگیری از بی اختیاری های بعدی کمک می کند.
برخی از پزشکان توصیه میکنند زنانی که مایل به بارداری هستندُ قبل از بارداری تمرینات خود را شروع کنند. همچنین مردان می توانند از تمرینات کف لگن بهره مند شوند، اگرچه این اختلال در زنان بیشتر دیده می شود. در مردان این تمرینات می تواند به جلوگیری از طولانی شدن اندام لگن و بی اختیاری ادرار و بهبود روابط جنسی کمک شایانی کند.
برای ورزش دادن این عضلات، فرد باید راحت نشسته باشد. سپس باید سعی کنید بدون اینکه نفس خود را نگه دارید، عضلات لگن خود را منقبض کنید. انجام دادن این تمرین بسیار مهم است. جدا کردن و سفت کردن عضلات در معده، باسن و ران ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
همچنین پزشکان توصیه می کنند خانم ها 10 فشار طولانی همر کدام به مدت 10 ثانیه انجام دهند. ممکن است در اوایل تمرین بهتر باشد که در بازه زمانی کمتر از 10 ثانیه ورزش را انجام دهند. با تمرینات مکرر فرد باید هفته به هفته تعداد انقباضات بیشتری را به در برنامه روزانه خود بگنجاند.
انجام این کار به تدریج و جلوگیری از کار بیش از حد عضلات بسیار مهم است. طی چند ماه ممکن است فرد شاهد کاهش علائم در خود باشد اما در نظر داشته باشید حتی اگر علائم کاملا برطرف شد، همچنان به تقویت عضلات خود ادامه دهید. متخصصین فیزیوتراپی در درمان اختلال عملکرد لگن تخصص دارند، در صورت تمایل می توانید با این افراد مشورت داشته باشید.
درمان و معالجه این بیماری
پزشکان قبل از توصیه درمانی برای اختلال عملکرد لگن، علت را تعیین می کنند زیرا انواع مختلفی از اختلال عملکرد نیاز به رویکردهای مختلف دارد. هدف از درمان، تسکین یا کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی فرد است. برای برخی افراد ترکیبی از روش های درمانی به بهترین وجه کار می کند.
پزشکان ممکن است توصیه های زیر را به بیمار خود داشته باشند:
تغییرات رژیم غذایی: به عنوان مثال خوردن فیبر بیشتر، نوشیدن مایعات بیشتر و مصرف برخی داروهای خاص می تواند حرکات روده را آسانتر کند.
ملین ها: مصرف یک مسهل روزانه ممکن است به افراد مبتلا به اختلال عملکرد لگن کمک کند که مدفوع را راحت تر دفع کنند اما مهم است که ابتدا با یک پزشک معالج مشورت کنید زیرا همه ملین ها به یک اندازه موثر نیستند.
داروهای مسکن: برخی از افراد برای تسکین علائم نیاز به تزریق مسکن یا مصرف داروهای ضد التهابی دارند.
بیوفیدبک: این درمان شامل تحریک الکتریکی، سونوگرافی درمانی یا ماساژ عضلات کف لگن است که به بهبود احساس رکتوم و انقباض عضلات کمک می کند.
پساری واژن Vaginal pessary:این وسیله پلاستیکی برای درمان بعضی از انواع افتادگی و بهبود کنترل مثانه مورد استفاده قرار می گیرد. این وسیله برای حمایت از ارگان های لگنی در واژن زن قرار می گیرد. پزشک زنان شکل راحت و اندازه مناسب برای هر نفر را انتخاب کرده و دستورالعمل استفاده و نحوه مراقبت از آن را به بیمار آموزش می دهد.
جراحی: هنگامی که پرولاپس در فعالیت های روزانه تداخل دارد، پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند. اگر فرد علائم را تجربه کند، رکتوسل بزرگ نیز به عمل جراحی نیاز دارد.
روش های درمانی سلول های بنیادی: محققان در پشت یک مطالعه در سال 2016 بررسی کردند که آیا درمان مبتنی بر سلول های بنیادی می تواند اختلال عملکرد لگن در موش ها را برطرف کند. محققان سلول های بنیادی را برای تولید و رهاسازی الاستین و کلاژن به داخل لگن ساخته و به موش هایی با اختلال عملکرد لگن تزریق کردند.
الاستین و کلاژن ترمیم سازه های لگن را افزایش داده و علائم بی اختیاری ادرار را کاهش می دهد. محققان همچنین سلول های بنیادی ایجاد کردند که عامل توقف تولید الاستین را نابود و متوقف می کند. این عمل باعث افزایش تولید و رهاسازی الاستین به داخل لگن شد. با مطالعات بیشتر محققان ممکن است دریابند که روش های درمانی مشابه در انسان نیز مؤثر باشد.
چه زمانی برای اختلال عضلات کف لگن به پزشک مراجعه کنید؟
افرادی که حرکات دردناک روده را تجربه می کنند در ادرار کردن یا دفع مدفوع ، درد لگن یا درد هنگام مقاربت دچار مشکل می شوند حتما باید به پزشک مراجعه کنند. برآمدگی غیرمعمول در ناحیه تحتانی لگن نیز ممکن است دلیلی برای مراجعه به پزشک باشد، اگرچه برآمدگی به تنهایی ممکن است دلیلی برای نگرانی نباشد.
مبتلایان به اختلال در عملکرد لگن گزینه های درمانی زیادی دارند. در حالی که ممکن است برخی از پزشکان با اختلال عملکرد لگن آشنا نباشند، متخصصانی مانند پزشکان کولورکتال، مجاری ارولوژی و متخصص زنان می توانند در تشخیص این مسئله کمک کرده و بهترین راهکارها را توصیه کنند.
در انتها
اختلال در عملکرد لگن می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد اما زنان باردار بالاترین احتمال را در مواجه با خطر را دارا می باشند. انواع مختلف اختلال عملکرد لگن ناشی از علل مختلفی است و پزشک باید قبل از تهیه یک برنامه درمانی علت اصلی را تشخیص دهد. ورزش می تواند به برخی از افراد مبتلا به اختلال عملکرد لگن کمک کند. بسته به علت اختلال عملکرد لگن پزشک ممکن است تغییراتی در رژیم غذایی، دارو، پیسری، بیو فیدبک یا جراحی را توصیه کند.