برخی از تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی ممکن است به رفع یبوست اولیه کمک کند. آنتی بیوتیک ها به ندرت باعث یبوست به عنوان یک عارضه جانبی می شوند. با این حال آنها ممکن است فلور روده را مختل کنند که منجر به نفخ و اسهال می شود.
داروهای دیگری وجود دارد که ممکن است باعث یبوست شود. اینها شامل داروهای فشار خون، آنتی کولینرژیک ها، مواد افیونی، ضد اسپاسم ها، آنتی اسیدها و غیره است.
یبوست چیست؟
یبوست یک بیماری بسیار شایع است که حداقل ۳۰ درصد از کل کودکان جهان و تعداد مشابهی از بزرگسالان را درگیر می کند. می توان با داشتن این ویژگی ها آن را تعریف کرد :
- فشار هنگام دفع
- دفع سخت
- تخلیه های ناقص
- احساس فشار یا انسداد
- دفع کمتر از ۳ بار در هفته
یبوست اولیه و ثانویه
یبوست اولیه معمولاً علامتی از نقص عملکردی است که در بخش بعدی ذکر شده است. یبوست ثانویه ناشی از داروها یا بیماری است. روده کوچک مواد مغذی را از مواد غذایی هضم شده جذب می کند و مواد باقی مانده را به روده بزرگ منتقل می کند. روده بزرگ آب این مواد زاید را جذب می کند و به جذب مجدد آب به سیستم بدن کمک می کند. مواد زائد نیز برای دفع به رکتوم منتقل می شوند.
یبوست ممکن است در اثر خشک شدن مدفوع به دلیل جذب بیش از حد آب توسط روده بزرگ ایجاد شود، که این مساله دفع را مشکل می کند. معمولاً تعداد دفعات دفع از سه بار در روز تا سه بار در هفته متغیر است. دفع کمتر از مقدار طبیعی و روزمره شما ممکن است یبوست را نشان دهد.
یبوست ممکن است با چندین علامت و نشانه دیگر همراه باشد:
- خستگی
- خونریزی هنگام دفع
- درد مقعدی
- بوی بد ناشی از نفخ بودن
- در حین دفع باید فشار بیش از حد اعمال شود
- احساس دفع ناقص
- تب
- نفخ در ناحیه شکم
- از دست دادن اشتها
یبوست اولیه (علل عملکردی)
یبوست می تواند به دلیل تغییر در شیوه زندگی رخ دهد. دلایل شایع برای یبوست عبارتند از :
- کمبود تغذیه ای (ویتامین و مواد معدنی)
- کمبود فیبر در رژیم غذایی
- کم آبی بدن
- کمبود خواب
- عدم ورزش
- اضطراب یا آشفتگی عاطفی
- کهنسالی
- جنسیت – زنان بیشتر از مردان به یبوست مبتلا می شوند.
- مصرف زیاد برخی غذاها مانند لبنیات و مکمل های آهن.
یبوست ثانویه
یبوست همچنین می تواند در نتیجه بیماریهای خاص ایجاد شود و به این حالت یبوست ثانویه گفته می شود. بیماریهای التهابی، بیماریهای عفونی روده و سندرم روده تحریک پذیر از علل عمده یبوست ثانویه هستند. اختلالات عصبی، اختلالات متابولیک و اختلالات غدد درون ریز مانند دیابت همگی باعث شیوع یبوست می شوند. اگر یبوست شما با درد، کاهش وزن یا مدفوع خونین همراه است و یا بعد از یک الی دو هفته برطرف نمی شود با پزشکی مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: سندرم روده تحریک پذیر را چطور درمان کنیم؟
آنتی بیوتیک چیست ؟
آنتی بیوتیک ها یک کلاس دارویی هستند که باکتری ها را کشته یا رشد آنها را محدود می کنند. یک آنتی بیوتیک ممکن است با مهار تشکیل دیواره سلولی باکتری و تشکیل پروتئین یا با تغییر غشای سلول باکتریایی کار کند. عدم توانایی باکتریها برای رشد در حضور یک آنتی بیوتیک خاص نشانگر حساسیت آنها به آن آنتی بیوتیک است. برخی از آنتی بیوتیک ها رشد باکتری ها را خنثی می کنند و سایر آنتی بیوتیک ها مستقیماً باکتری ها را از بین می برند. آنتی بیوتیک ها در مدیریت عفونت های ناشی از باکتری بسیار مفید هستند. آنها به طور کلی به دو دسته تقسیم شوند :
آنتی بیوتیک های طیف گسترده: این آنتی بیوتیک ها طیف گسترده ای از باکتری ها را هدف قرار می دهند. آنها همچنین ممکن است بر روی باکتری هایی که برای سلامتی ما مفید هستند تأثیر بگذارند.
آنتی بیوتیک های طیف محدود: این آنتی بیوتیک ها فقط به بعضی از گونه های باکتریایی حمله می کنند و بسیار تخصصی هستند.
آیا آنتی بیوتیک ها باعث یبوست می شوند؟
آنتی بیوتیک های طیف گسترده که برای از بین بردن باکتری های بیماری زا مورد استفاده قرار می گیرند همچنین بر باکتری های کامنسال موجود در روده اثر می گذارند. این باعث اختلال در ترکیب فلور روده می شود. در نتیجه این عدم تعادل ممکن است دچار نفخ و اسهال شوید. اسهال یک اثر جانبی شایع آنتی بیوتیک هاست ولی یبوست به ندرت ایجاد می شود. سایر عوارض جانبی آنتی بیوتیک ها بر سیستم گوارش عبارتند از :
- تهوع و استفراغ
- عدم اشتها
- هضم ناقص
- دل درد
- نفخ شکم
داروهایی که می توانند باعث یبوست شوند
یبوست می تواند از دلایل بسیاری ناشی شود. یبوست اغلب از داروهای خاصی نظیر زیر ایجاد می شود :
مسدود کننده های کانال کلسیم: دیلتیازم و آملودیپین نمونه هایی از این دارو ها هستند. این داروها برای کاهش فشار خون، عضلات دیواره رگ های خونی را آرام می کنند. آنها همچنین ممکن است عضلات روده را نیر آرام کنند، بنابراین باعث یبوست می شوند.
آنتی کولینرژیک: آنتی کولینرژیک ها برای درمان انواع شرایطی از جمله :
بی اختیاری ادرار (از بین رفتن کنترل مثانه): اکسی بوتینین (دیتروپان)
آلرژی ها: دیفن هیدرامین (بنادریل)
افسردگی: داروهای ضد افسردگی
استیل کولین که یک انتقال دهنده عصبی است مسئول تحریک حرکت عضلات روده است، توسط آنتی کولینرژیک مسدود می شود. عدم تحرک عضلات روده به دلیل ناکارآمدی استیل کولین می تواند باعث یبوست شود.
اوپیوئید: اوپیوی برای تسکین درد استفاده می شود و شامل مورفین و کدئین است. این داروها همچنین به نام نارکوتین نیز شناخته می شوند و به گیرنده های درد متصل می شوند و از پراکندگی سیگنال های درد جلوگیری می کنند. این داروها می توانند افزایش جذب آب توسط روده بزرگ را تحریک کرده و باعث یبوست شوند.
ضد اسپاسم: از ضد اسپاسم ها مانند دی سیکلومین، برای سرکوب اسپاسم عضلات استفاده می شود. این داروها با کاهش فراوانی انقباضات ماهیچه ای کار می کنند. انقباض عضلانی کاهش یافته ممکن است بر حرکت پریستالتیک مواد زاید در روده بزرگ اثر بگذارد و یبوست ایجاد کند.
آنتی اسیدها: آنتی اسیدها حاوی آلومینیوم هستند که بر فعالیت عضلانی روده تأثیر می گذارد و در نتیجه یبوست ایجاد می شود.
کلستیرامین: برای کاهش سطح کلسترول خون استفاده می شود. با اتصال به اسیدهای صفراوی روی جذب آب مواد غذایی تأثیر می گذارد. در نتیجه مدفوع ایجاد شده خشک و دفع سخت می شود. قبل از استفاده از هر یک از این داروها با پزشک خود مشورت کنید.
تحقیقاتی که رابطه بین آنتی بیوتیک ها و یبوست را نشان می دهد
مطالعات متعددی نشان داده اند كه برخی از داروها می توانند یبوست ایجاد كنند:
ارتباط یبوست با افزایش تعداد داروهای مورد استفاده سالمندان در یک مطالعه مبتنی بر جمعیت انجام شده در سال ۲۰۱۸ نشان داده شد.
یک مطالعه در سال ۲۰۰۳ که در مجله علوم اعصاب، جراحی مغز و اعصاب و روانپزشکی منتشر شده است شیوع یبوست را در بیماران مبتلا به بیماری های عصبی بررسی کرده است. یافته ها حاکی از آن است که انواع داروها به تنهایی یا به صورت ترکیبی می توانند باعث یبوست یا بدتر شدن آن شوند.
یک مطالعه موردی در سال ۲۰۰۵ عوارض گوارشی را در دو بیمار داروی ضد افسردگی گزارش کرد. بیماران علائم مرتبط با عملکرد داروهای آنتی کولینرژیک از جمله خشکی دهان، تاری دید، لرزش و یبوست را نشان دادند.
یک متاآنالیز در سال ۲۰۱۱ نشان داد که بیمارانی که از آنتی کولینرژیک برای مثانه بیش فعال استفاده می کنند مستعد ابتلا به یبوست بودند.
یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۶ نشان داد که یبوست یکی از شایع ترین عوارض جانبی آنتی کولینرژیک در سالمندان است.
براساس مطالعه انجام شده در سال ۲۰۱۶، یبوست معمولاً با استفاده طولانی نارکوتین همراه است.
افراد در معرض خطر یبوست
بزرگسالان مسن بیشتر مستعد ابتلا به یبوست هستند که به عنوان یک اثر جانبی داروها رخ می دهد. این امر در درجه اول به دلیل کاهش تحرک با افزایش سن است.
شیرخواران در صورتی که به آنها شیر بی کیفیت داده شود، بسیار مستعد ابتلا به یبوست می شوند.
همچنین ممکن است یبوست در افرادی که کمبود یا عدم تعادل باکتریهای مفید روده دارند ایجاد شود.
زنان باردار به دلیل سطح بالای پروژسترون در معرض خطر یبوست هستند. استفاده از داروهای خاص توسط زنان باردار می تواند این مسئله را تشدید کند.
بیشتر بخوانید: بهترین درمان طب سنتی برای رفع یبوست چیست؟
چگونه یبوست را برطرف کنیم؟
- یبوست می تواند با ایجاد تغییرات در شیوه زندگی شما حل شود، از جمله :
- ورزش های هوازی به طور منظم.
- غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه، سبزیجات و غلات و سبوس مصرف کنید.
- آب بیشتری بنوشید
- برای بازگرداندن تعادل فلور روده، مصرف ماست طبیعی یا نوشیدنی های پروبیوتیکی توصیه می شود.
- همچنین می توانید از مسکن های بدون نسخه یا نرم کننده های مدفوع استفاده کنید. اگر این شرایط ادامه پیدا کرد، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض یبوست
یبوست به عنوان یک اثر جانبی داروها می تواند منجر به عوارض سلامتی زیر شود :
- فشار هنگام دفع ممکن است باعث بواسیر شود.
- فشار دفع ناشی از یبوست ممکن است منجر به پارگی در مقعد همراه با خونریزی شود.
- توده بزرگی از مدفوع ممکن است در روده گیر کند.
- انسداد روده.
- فشار مداوم در حین دفع می تواند منجر به آریتمی یا ضربان قلب نامنظم شود.
سخن آخر در مورد راابطه مصرف آنتی بیوتیک ها و بروز یبوست
یبوست یک مشکل بسیار شایع است و معمولاً یک عارضه جانبی داروها است و از طریق مراقبت از خود به راحتی قابل کنترل است. اگر مشکل فروکش نکرد به دنبال کمک پزشکی باشید. یبوست مزمن می تواند عوارضی ایجاد کند که درمان آن دشوار است. اگرچه بعضی اوقات آنتی بیوتیک ها با یبوست همراه هستند اما به نظر می رسد برخی از عوارض جانبی شایع در ارتباط با آنتی بیوتیک ها اسهال و گاز است.