در این مقاله هر آنچه که نیاز است تا درمورد بیماری آب سیاه چشم بدانید شرح داده خواهد شد. علائم، دلایل، درمان وپیشگیری از آب سیاه از جمله مواردی است که در این مقاله مورد برسی خواهد گرفت.
بیماری آب سیاه چشم چیست؟
آب سیاه یک شرایط جدی و خطرناک است که برای چشم اتفاق می افتد و می تواند منجربه نابینایی بیمار شود. وظیفه عصب بینایی انتقال اطلاعاتی است که توسط چشم دریافت می شود.عصب بینایی این اطلاعات را ازچشم ها به مرکز بینایی که در داخل مفز شما قرار دارد ، می فرستد و از آنجایی که آب سیاه به این عصب آسیب می رساند انتقال این اطلاعات مختل شده و منجر به نابینایی دائم خواهد شد.
رایج ترین نوع آب سیاه تنها از طریق معاینه کامل چشم قابل تشخیص خواهد بود زیرا هیچ گونه علائم هشدار دهنده وجود ندارد تا از وجود این بیماری مطلع شویم. در صورتی که افراد قادر به تشخیص این بیماری نباشند و اقدامی برای درمان آن صورت نگیرد، در ابتدا می تواند باعث از بین رفتن دید محیطی شود و در نهایت بیمار بینایی خود را از دست می دهد و نابینا خواهد شد.
تا هنگامی که پی ببرید کاهش بینایی شما ناشی از گلوکوم یا آب سیاه است متاسفانه برای درمان خیلی دیر شده است. حتی بعد این که درمان برای بیماری آب سیاه آغاز شود بینایی ازدست رفته به حالت اول خود باز نمی گردد و این احتمال خیلی زیاد است که شما کاهش دید بیشتری را تجربه کنید.
مراجعه به طور مرتب به یک دکتر چشم تنها راهی که می توانید خود و خانواده ی خود را از کاهش دید و یا حتی نابینایی ناشی از آب سیاه در امان نگه دارید. چشم پزشک می تواند با انجام معاینات کامل از چشم شما آب سیاه را تشخیص دهد.
اپتومتریست و متخصص چشم تنها کسانی هستند که آموزش های لازم را دیده اند تا علائم هشداردهنده ناشی از آب سیاه را تشخیص دهند و درمان را آغاز کنند. البته این درمان ها زمانی موثر خواهد بود که هنوز بیمار در اثر آب سیاه بینایی خود را ازدست نداده باشد و زمان درمان دیر نشده باشد.
دلایل ابتلا به بیماری آب سیاه چشم چیست؟
در اغلب موارد آب سیاه به علت فشار بیشتر از حالت طبیعی به درون چشم رخ می دهد که به این شرایط فشار خون بالا چشمی گفته می شود.
گاهی اوقات حتی فشار به داخل چشم منجر به آب سیاه می شود. که فشار داخل چشم (IOP) نامیده می شود.
در بیشتر موارد بیماری آب سیاه ناشی از آسیب دیدن عصب بینایی است که به دلیل فشار بیش از اندازه به درون چشم روی می دهد و سرانجام منجر به از بین رفتن بینایی بیمار می شود.
با یک مرور سریع بر روی ساختار چشم می توان دلایل ایجاد آب سیاه را بهتر توضیح داد و درک کرد:
فضای بین سطح شفاف جلو چشم (قرنیه) و عدسی چشم از مایع شفافی به نام مایع زلالیه پر شده است. این مایع مواد غذایی را برای بخش درونی قسمت جلویی چشم فراهم می کند. همچنین این مایع با کنترل کردن فشار وارد بر چشم، شکل کروی چشم را حفظ می کند.
مایع زلالیه دائما توسط ساختاری به نام مویرگ بدنی ساخته می شود که عدسی را احاطه کرده است. این مایع توسط مسیرمشبک مانند به نام شبکه تخلیه یا تربوکولار تخلیه می شود. شبکه تربوکولار در زاویه ای که داخل چشم شکل گرفته در واقع در محلی که قرنیه و عنبیه با هم برخورد می کنند، قرار گرفته است.
اگر چیزی باعث بسته شدن زاویه تخلیه چشم شود یا شبکه تخلیه رسوب ببندد، مایع زلالیه قادر نخواهد بود با سرعت کافی تخلیه شود و در نتیجه این رویداد باعث افزایش فشار به داخل چشم (IOP) خواهد شد.
معمولا آب سیاه هنگامی رخ می دهد که فشار بیش از حد به داخل چشم وارد شود و منجر به آسیب عصب بینایی در پشت مردمک چشم شود. در این صورت فرد نا بینا خواهد شد.
همچنین مطالعات اخیر نشان می دهد فشار کم داخل جمجمه (فشاری که مغز را احاطه کرده است) نیز به عنوان یک خطر ابتلا به آب سیاه محسوب می شود.
بیشتر بدانید: بهترین غذاها برای سلامت چشم
علائم ابتلا به بیماری آب سیاه چشم
معمولا در اغلب موارد آب سیاه، تا هنگامی که این بیماری پیشرفت نکند و منجر به کوری نشود باعلائم خاصی همراه نیست و بدون درد است.
نداشتن علائم خاص یکی از دلایل مهم است که به طور مرتب معاینه چشم باید انجام شود. معمولا معاینه کامل از چشم تنها روشی است که یک پزشک قبل از این که آب سیاه منجر به نابینایی دائم شود می تواند از وجود این بیماری در شخص مطلع شود و درمان را آغاز کند.
با این وجود یک نوع آب سیاه که کمتر بین بیماران دیده می شود (آب سیاه بسته کننده ی زاویه حاد) منجر به ظاهر شدن علائم ناگهانی شدید مانند تاری دید، دیدن هاله در اطراف چراغ ها، چشم درد، حالت تهوع و استفراغ می شود.
اگر دچار هریک از علائم بالا شدید فوراً به یک چشم پزشک مراجعه کنید، چرا که او می تواند برای کاهش یافتن فشار داخل چشم، تسکین دادن علائم و پیشگیری از فقدان دائم چشم شما اقدامات لازم را انجام دهد.
انواع آب سیاه چشم
دو مورد اصلی آب سیاه عبارت اند از:
1 – آب سیاه زاویه باز اولیه
در میان انواع آب سیاه این مورد از همه بیشتر در بین بیماران رخ می دهد و معمولا این نامی است که چشم پزشک ها برای بیماری مراجعه کنندگان نامیده اند. در آب سیاه زاویه باز اولیه زاویه تخلیه چشم باز است اما شبکه ترابوکولار یا سیستم تخلیه به درستی کار نمی کند و مایع زلالیه بیش از حد آهسته از چشم خارج می شود
2 – آب سیاه زاویه بسته
افراد کمتر دچار آب سیاه زاویه بسته می شوند این نوع آب سیاه باعث می شود که زاویه تخلیه چشم بیش از اندازه باریک و یا مسدود شود در نتیجه بر اثر این رویداد مایع زلالیه نمی تواند از چشم خارج شود.
آب سیاه زاویه بسته، حاد یا مزمن خواهد بود. در آب سیاه زاویه بسته حاد بیماری به طور موقت رخ می دهد (ساختار زاویه باریک یا بخش های زاویه به طور موقت در طول زمان بسته می شوند). آب سیاه زاویه بسته مزمن که بیماری در آن به صورت تدریجی پیشرفت می کند (زاویه باریک و یا ناگهان مسدود می شود).
اغلب اصطلاح آب سیاه زاویه باریک ، زمانی کاربرد دارد که زاویه تخلیه چشم بیش از اندازه کوچک و یا تا حدودی بسته شده است.
انواع دیگر آب سیاه
انواع دیگر آب سیاه از جمله:
آب سیاه با فشار کم یا طبیعی
در این نوع آب سیاه اگرچه فشار وارد شده بر چشم در حد طبیعی است اما حتی این فشار کم چشم را تحت تاثیر قرار می دهد و به عصب بینایی آسیب می رساند و در نتیجه فقدان دید رخ می دهد.
آب سیاه مادرزادی
برخی از کودکان بعد از این که متولد می شوند زاویه تخلیه چشم آن ها دچار نقص می باشد. این نقص مانع از این می شود که مایع زلالیه به طور عادی از چشم خارج شود. معمولا کودکانی که ابتلا به آب سیاه مادرزادی هستند علائم آشکار و واضح دارند از جمله کدورت سفیدی چشم، حساسیت به نور و آبریزش بیش از حد از چشم مواردی است که در کودکان با آب سیاه مادرزادی رخ می دهد.
آب سیاه ثانویه
آب سیاه ثانویه به دلیل برخی از مشکلات سلامتی (مانند دیابت و فشار خون) یا به دلیل سایر مشکلات چشم (مانند آب مروارید و یوئیت) رخ می دهد. همچنین عوارض جانبی که برخی از داروها دارند یا ضربه ای که به چشم وارد می شود از جمله دلایل ابتلا به آب سیاه ثانویه است.
تشخیص بیماری آب سیاه چشم
در معایناتی که از چشم انجام می شود از یک ابزار کوچک برای سنجیدن فشار که به داخل چشم وارد شده است استفاده می کنند. در طول این معاینه (معاینه ای به نام تونومتری) برای این که قرنیه چشم حساسیت کمتری از خود نشان دهد ممکن است از قطره های چشم استفاده کنند.
بیشتر بدانید: از کجا بفهمیم چشم مان آب سیاه دارد یا نه؟
در روش گلدمن تونومتری از قطره های چشم برای بی حسی استفاده می کنند تا بتوانند فشار وارد شده به داخل چشم را اندازه گیری کنند که استفاده ازاین بی حسی ها یکی از مشکلات گلدمن تونومتری است.
**در روش تونومتری غیر تماسی برای اندازه گیری فشار داخل چشم یک هوای ملایم به مرکز قرنیه دمیده می شود. در این روش هیچ گونه قطره بی حسی لازم نیست.
اندازه ی فشار معمولی وارد شده به داخل چشم زیر mmhg 21 (میلیمتر جیوه) می باشد. یک واحد اندازه گیری بر پایه مقدار نیرویی است که به ناحیه مشخص وارد شده است.
اگر نشان دهنده این باشد که فشار بالایی به چشم وارد شده است یعنی خطر ابتلا به آب سیاه امکان پذیر خواهد بود.
اگر بخواهیم به روش های دیگر تشخیص آب سیاه بپردازیم می توان به استفاده از فناوری های پیشرفته برای ایجاد عکس اشاره کرد. همچنین اندازه گیری عصب بینایی و ساختار داخلی نمونه های دیگر از تشخیص آب سیاه بیمار بشمار می روند.
درمان بیماری آب سیاه چشم
چندین روش برای درمان آب سیاه وجود دارد ازجمله قطره های دارویی چشم، میکرو جراحی، لیزر درمانی و جراحی دیگر که برای درمان آب سیاه انجام می شود.
البته لازم به ذکر است هرگونه اقدام که برای درمان آب سیاه انجام می شود تنها مانع از پیشرفت این بیماری شده و بینایی از دست رفته به حالت اولیه خود باز نخواهد گشت.
روش های درمان آب سیاه به شدت بیماری بستگی دارد. بنابراین پزشک شما بسته به این شدت از روش درمان دارویی، جراحی و یا ترکیبی از این دو را برای درمان شما انتخاب خواهد کرد تا شرایط شما بهبود یابد.
درمان های دارویی آب سیاه
رایج ترین روش که برای درمان بیمار انجام می شود، استفاده از داروهای موضعی (تجویز قطرات چشم) می باشد. این روش زمانی کاربرد دارد که بیمار هنوز در اوایل بیماری آب سیاه قرار دارد. چشم پزشک ها با استفاده از این قطرات فشار داخل چشم را کاهش می دهند و بدین ترتیب از نا بینایی جلوگیری می شود.
از این گونه داروها که برای درمان آب سیاه استفاده می شود نیز برای درمان فشار خون بالا (بدون آسیب عصب بینایی یا از بین رفتن دید) استفاده می شود تا از این طریق از پیشرفت آب سیاه جلو گیری شود.
انواع قطرات چشم آب سیاه
قطرات چشم آب سیاه دارای گروه های مختلف و برند های متفاوت هستند. چشم پزشک شما هر دارو و یا دارو هایی را که برای درمان نیاز و تاثیر گذار است برای شما تجویز خواهد کرد.
مصرف قطرات چشم آب سیاه
آب سیاه یک بیماری خطرناک است این بدین معنی است که احتمال دارد بیمار مجبور باشد تا اخر عمر خود به طور روزانه دارو مصرف کند تا از این طریق از کاهش دید ناشی از آب سیاه جلوگیری شود.
پزشک شما در برخی موارد برای این که خطر ازبین رفتن بینایی بیمار کاهش یابد دارو های خوراکی (قرص) را تجویز می کند.
برای حفظ سلامت خودتان هم که شده دارو ها را به طور روزانه و مطابق با نسخه ی پزشک مصرف کنید. یکی از دلایل اصلی که در آب سیاه منجر به از دست دادن بینایی بیمار می شود بی دقتی و رعایت نکردن برنامه ی درمانی است که پزشک تجویز کرده است.
اگر در طول درمان متوجه شدید که با مصرف دارو ها که توسط پزشک تجویز شده حالت ناخوش آیند به شما دست می دهد و احساس نارحتی می کنید با پزشک خود مشورت کنید تا او برای شما داروهای احتمالی دیگر را نسخه کند در غیر این صورت هیچ گاه بدون مشورت پزشک دارو ها را قطع نکنید.
بیشتر بدانید: آیا هویج برای سلامت چشم مفید است؟
جراحی بیماری آب سیاه چشم
در برخی موارد برای این که از کاهش بینایی بیمار جلوگیری شود روش درمان با جراحی در مقایسه با روش درمان از طریق دارو انتخابی صحیح تر می باشد .
جراحی آب سیاه انواع مختلفی دارد از جمله :
جراحی آب سیاه با کمترین تهاجم (MIGS)
در سال های اخیر شماری از روش های میکرو جراحی به نام جراحی آب سیاه با حداقل تهاجم ایجاد شده است که با استفاده از این نوع روش درمان برای آب سیاه، توانسته اند مصرف دارو ها را برای درمان آب سیاه کاهش دهند و یا حتی قطع کنند.
جراحی آب سیاه با حداقل تهاجم تنها به برش ها ریز نیاز دارد و نسبت به جراحی آب سیاه که به طور معمول برای درمان استفاده می شد آسیب کمتر به چشم وارد می کند.
جراحی آب سیاه شبکه تخلیه (ترابوکولار) و شانت
این نوع جراحی ها نسبت به روش درمان MIGS تهاجمی تر می باشند اما اغلب فشار وارد شده به داخل چشم را کاهش می دهند و نیاز بیمار را به دارو برای بهبود یافتن کاهش می دهند. هدف این نوع روش برای درمان آب سیاه ایجاد کردن کانال ها و مسیر هایی است که از آن طریق مایع زلالیه راه خروج از چشم را داشته باشد و بدین ترتیب فشار قابل توجهی از داخل چشم کم می شود.
اغلب این نوع جراحی ها
جراحی لیزری برای درمان بیماری آب سیاه چشم
رایج ترین جراحی لیزری آب سیاه ترابولوپلاستی انتخابی با لیزر (SLT) نام دارد. بیش از 25 سال است که روش SLT در سراسر جهان مورد استفاده قرار می گیرد. از این روش درمانی به عنوان یک درمان اصلی برای آب سیاه زاویه باز استفاده می شود . اگر بیمار از طریق دارو بهبود نیابد یا بعد از مصرف دارو عوارض جانبی خطرناکی برای او به همراه داشته باشد این نوع روش درمان گزینه ی مناسب و موثر خواهد بود .
طبق اطلاعاتی که از بنیاد تحقیقاتی بیماری آب سیاه کسب شده است می توان دریافت هنگامی که از جراحی ترابولوپلاستی انتخابی با لیزر (SLT) به عنوان اولین درمان آب سیاه استفاده شود می توان حدود 30 درصد از فشار داخل چشم (IOP) را کاهش داد اما ممکن است حدود یک تا سه ماه طول بکشد تا درمان تاثیر گذار باشد و این بهبودی یک تا پنج سال موثر خواهد بود.
درمان های دیگر نیز برای آب سیاه وجود دارد.
بیشتر بدانید: 13 راه فوق العاده برای رهایی از بثورات دور چشم
پیشگیری از ابتلا به بیماری آب سیاه چشم
آیا می توان ابتلا به آب سیاه را پیگشیری کرد؟ طبق آخرین اطلاعات که در مورد آب سیاه به دست آمده است اگر افراد به طور مرتب ورزش کنند خطر آب سیاه را کاهش می دهند، احتمالا به دلیل این که ورزش عملکرد جریان خون از جمله چشم را بهبود می بخشد جز روش های پیشگیری محسوب می شود.
علاوه بر ورزش منظم و سبک زندگی فعال، شما می توانید با ترک سیگار، وزن متناسب و پیروی کردن از یک رژیم متنوع و سالم خطر ابتلا به آب سیاه را کاهش دهید.
آیا احساس می کنید به آب سیاه مبتلا هستید؟
به نزدیک ترین متخصص چشم مراجعه کنید تا معاینات لازم برای شما انجام شود.
بیشتر بدانید: آب سیاه چشم را جدی بگیرید