سرطان مزوتلیوما یک سرطان نادر است که در اندام های داخلی بدن گسترش می یابد. این سرطان انواع مختلفی دارد. بین 75 تا 80 درصد از سرطان های مزوتلیوما ریه ها را درگیر می کنند و به آن مزوتلیوما پلورال می نامند. دیگر انواع که بین 10 تا 20 را شامل می شوند را مزوتلیومای صفاتی می نامند، و در بافت های اطراف شکم ایجاد می گردند.
انواع مزوتلیوما
مزوتلیوما پریکاردیال که در بافت های قلب، مزوتلیوما بیضه که در بیضه ها ایجاد می شود. مزوتلیوما پریکاردیال و مزوتلیوما بیضه نادر هستند. مزوتلیوما در مردان بیشتر از زنان رایج است و ریسک این بیماری با افزایش سن نیز افزایش می یابد. طبق گزارش های جامعه کلنیک های تومور شناسی امریکاییان تقریبا 3 هزار نفر سالانه مبتلا به مزوتلیوما می شوند.
در حال حاضر مزوتلیوما پلورال تنها نوعی از سرطان مزوتلیوما می باشد که توسط سیستم TNM کمیته سرطان امریکا به عنوان سرطان شناخته می شود زیرا دیگر انواع آن نادر هستند. این سیستم بر 3 فاکتور مهم و تاثیر گذار این بیماری در مورد انتشار و توسعه آن تمرکز کرده است. TNM مراحل این بیماری را به صورت اختصار نشان می دهد:
T یا تومور: این مرحله اندازه تومور را توصیف می کند.
N: این مرحله مشخص می کند که سرطان در چه قسمت هایی از غدد لنفاوی منتشر شده اند.
M (بدخیم): این مرحله در مورد بدخیم بودن و قابلیت انتشار این سرطان به دیگر نقاط بدن توضیح می دهد.
هر کدام از این فاکتورها مورد ارزیابی قرار می گیرند و جایی که عدد صفر نشان داده می شود بیانگر این است که هیچ توموری در این ناحیه گسترش نیافته و افزایش تعداد آن ها با افرایش شدت فاکتورهای این بیماری در ارتباط است.
مراحل بیماری مزوتلیوما پلورال عبارت است از:
مرحله اول مزوتلیوما: سرطان هر دو سمت راست و چپ بدن را درگیر خواهد کرد. این سرطان به دیگر نقاط بدن یا غدد لنفاوی منتشر نخواهد شد.
مرحله دوم مزوتلیوما: سرطان هر دو سمت راست و چپ را تحت تاثیر قرار خواهد داد و ممکن است که به ریه ها یا دیافراگم منتشر شود. در این مرحله غدد لنفاوی درگیر نخواهد شد.
مرحله سوم مزوتلیوما: دیگر نقاط قفسه سینه در این مرحله درگیر خواهند شد. سرطان ممکن است که به دیواره قفسه سینه سرایت کند و ممکن است به غدد لنفاوی سرایت کند.
مرحله چهارم مزوتلیوما: سرطان ممکن است که از قفسه سینه عبور کند. همچنین ممکن است که به دیگر نقاط بدن یا غدد لنفاوی به صورت بدخیم سرایت کند.
عوامل پرخطر سرطان مزوتلیوما
اگرچه عوامل اصلی ایجاد کننده مزوتلیوما هنوز شناخته نشده است اما فاکتورهایی وجود دارند که ریسک ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. قرار گرفتن در معرض آزبست بزرگترین عامل ایجاد کننده این نوع بیماری است. آزبست یک ماده معدنی فیبری است که کاربردهای صنعتی بسیاری دارد و علت استفاده فراوان آن در صنعت مقاومت آزبست در برابر آتش و گرما می باشد و همچنین عایق جریان الکتریسیته است. امروزه مشخص شده است که قرار گرفتن در معرض آزبست موجب ایجاد سرطان مزوتلیوما خواهد شد.
داشتن اطلاعات کافی درمورد عوامل ایجاد کننده مزوتلیوما می تواند به فرد کمک کند تا از ابیتلا به این بیماری جلوگیری کند. برخی از عوامل پر خطر ایجاد کننده این بیماری عبارتند از:
سبک زندگی برای سرطان مزوتلیوما
سیگار کشیدن: اگرچه سیگار کشیدن به تنهایی عامل ایجاد کننده سرطان مزوتلیوما نمی باشد، اما برخی معتقدند که سیگار کشیدن و به صروت همزمان قرار گرفتن در معرض آزبست می تواند از جمله عوامل پر خطر ایجاد کننده سرطان مزوتلیوما باشد.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
آزبست: قرار گرفتن در معرض آزبست یکی از بزرگترین عوامل ایجاد کننده بیماری مزوتلیوما می باشد. خطر قرار داشتن در معرض آزبست با گذر زمان کاهش نمی یابد. افزون بر این، ممکن است از آخرین موردی که به دلیل قرار گرفتن در معرض آزبست دچار سرطان شده است 20 سال گذشته باشد.
اگر شما یا یکی از نزدیکانتان در معرض آزبست بوده اید با پزشک خود در این باره صحبت کنید. امروزه ریسک در معرض آزبست بودن برای کارگران کارخانه ها کاهش یافته است زیرا دیگر از این مواد استفاده نمی شود. اگر چه از آزبست در اواخر دهه 1980 دیگر در صنایع استفاده نمی شود اما ممکن است که در ساختمان های قدیمی یا برخی از محصولات آزبست یافت شود.
اس وی 40: بین سال های 1955 تا 1963 برخی از واکسن های فلج اطفال توسط اس وس 40 آلوده شدند. تحقیقاتی در حال انجام است تا مشخص کنند آیا بین عفونت ناشی از این ویروس و مزوتلیوما ارتباطی وجود دارد. اگرچه هنوز شواهد آشکاری وجود ندارد اما افرادی که در بازه سنی 50 تا 70 قرار دارند و در معرض این ویروس قرار می باشند ممکن است که به سرطان مزوتلیوما مبتلا گردند.
توریوم دی اکسید: تا دهه 1950 توریوم دی اکسید قبل از عکس برداری با اشعه ایکس به قفسه سینه یا شکم تزریق می شد. ممکن است بین توریوم دی اکسید و دوز بالایی از اشعه و مزوتلیوما ارتباطی وجود داشته باشد.
تشخیص سرطان مزوتلیوما
متخصصان مزوتلیوما تست ها و آزمایش های بسیاری برای تشخیص این بیماری، مورد بررسی قرار دادن هر بیمار و تهیه برنامه درمانی برای آن ها انجام می دهند. ما از این ابزار برای تعیین اندازه تومور، پاسخ گویی و واکنش آن ها به درمان و اصلاح برنامه درمانی در صورت نیاز می پردازیم.
برخی از روش های مورد استفاده برای تشخیص بیماری مزوتلیوما عبارت است از:
بیوپسی یا نمونه برداری:
تکنینک اندوسکوپی بیوپسی که برای تشخیص مزوتلیوما مورد استفاده قرار می گیرد به صورت زیر است:
- تروکوسکوپی از دورن قفسه سینه نمونه برداری می کند و آن را مورد آزمایش قرار می دهد.
- مدیاستینوسکوپی، به بررسی فاصله بین ریه ها می پردازد و نمونه برداری می کند.
- برانچسکوپی، بررسی و برداشتن نمونه از بافت ریه، نایژه ها و نای می پردازد.
- لاپراسکوپی، به بررسی درون شکم می پردازد و از بافت شکم نمونه تهیه می کند.
تصویر برداری
سی تی اسکن: زمانی که بیماری مزوتلیوما تشخیص داده شد این نوع عکس برداری به صورت مداوم انجام خواهد شد زیرا با بیان جزئیات نشان خواهند داد که این بیماری در چه قسمتی از بدن ایجاد شده است. معمولا بیمار مبتلا به مزوتلیوما پلورال از سی تی اسکن همراه با رنگ برای عکس برداری از قفسه سینه استفاده می کند. عکس برداری به کمک سی تی اسکن معمولا 10 تا 15 دقیقه زمان نیاز دارد.
ام آر آی: چون بیمای مزوتلیوما ممکن است به دیافراگم سرایت کند، ام آر آی ممکن است به عکس برداری از این ناحیه و ماهیچه های تنفسی که از قفسه سینه تا شکم پراکنده شده اند، بپردازد.
پی ای تی / سی تی اسکن: از این نوع عکس برداری برای ممکن است برای مشخص کردن بافت های سرطانی و سلول های که ممکن است توسط دیگر انواع عکس برداری مشخص نشده اند استفاده کرد. به ویژه در بیماران مبتلا به مزوتلیوما، پی ای تی/ سی تی اسکن به پزشک در تشخیص انتشار سرطان کمک خواهد کرد.
علائم این بیماری
در اکثر موراد این بیماری در حفره های ریه ها ایجاد می شوند. تومورهای این سرطان ممکن است که در شکم، قلب و بسیار به ندرت در لایه بیرونی واژن یافت شوند. مزوتلیوما پلورال رایج ترین نوع این بیماری است و در مرحله بعد مزوتلیومای صفاتی قرار دارد. ابتلا به مزوتلیوما پریکاردیال و بیضه به ندرت اتفاق می افتد و علائم آن ها به خوبی شناخته شده نمی باشند.
علائم مزوتلیوما پلورال
علائم تومورهای مزوتلیوما پلورال همانند با دیگر شرایطی از این بیماری است که ریه ها و قفسه سینه را تحت تاثیر قرار می دهند. با عود کردن این بیماری مایعات درون قفسه سینه تجمع می یابند و تنفس بیمار را با مشکل مواجه می کنند. دیگر علائم رایج این بیماری عبارت است از:
- درد
- درد قفسه سینه
- خشکی زبان که گاهی درد ناک است
- تنگی نفس
- ایجاد مشکل در بلع
- ضعف و خستگی
- درد پشت
- کاهش وزن زیاد بدون دلیل
علائم مزوتلیوما صفاتی
تومورهای رشد کرده در لایه شکم ممکن است موجب ایجاد درد در این ناحیه شوند. از جمله علائم رایج مزوتلیوما صفاتی می توان به موراد زیر اشاره کرد:
- درد شکم
- تجمع مایعات در شکم ( تورم)
- اسهال، یبوست یا دیگر تغییرات در برنامه دفع
- کاهش وزن بدون دلیل
درمان سرطان مزوتلیوما
درمان این نوع سرطان معمولا مشکل است زیرا همانند دیگر سرطان ها به جای ایجاد یک تومور در سطح رشد می کند و منتشر می شود. برای درمان آن از روش های مختلفی مانند جراحی، شیمی درمانی، اشعه درمانی، ایمنی درمانی و تارگت درمانی استفاده می شود.
شیمی درمانی
بیمارانی که در مرحله چهارم پلورال مزوتلیوما قرار دارند و بیمارانی که از طریق جراحی موفق به خارج کردن سرطان نشده اند، از شیمی درمانی برای مبارزه با بیماری استفاده می شود. برای مراحل ابتدایی مزوتلیوما پلورال از جراحی، شیمی درمانی و اشعه درمانی استفاده می گردد. شیمی درمانی صفاتی یا داخل شکمی با استفاده از گرمای به شدت زیاد و متمرکز به بافت شکم در حین جراحی ممکن است بتواند به درمان نوع حاصی از مزوتلیوما بپردازد.
ایمنی درمانی
داروهای ایمنی درمانی چه به تنهایی و چه به صورت ترکیبی با دیگر داروهای ایمنی درمانی یا دیگر روش های درمانی ممکن است به درمان مزوتلیوما در بیماران خاصی که در حال دریافت شیمی درمانی می باشند کمک شایانی کند.
اشعه درمانی
بیمارانی که مبتلا به مزوتلیوما می باشند، بعد از این که جراحی انجام شد و باز هم سلول های سرطانی به طور کامل از بین نرفته باشد از اشعه درمانی استفاده می کنند. اشعه به تخریب این سلول ها می پردازد. در برخی از موارد، اشعه درمانی ممکن است به منظور کاهش درد قفسه سینه و دیگر علائم مزوتلیوما کمک کند از جمله تنگی نفس و مشکل بلع.
جراحی
جراحی معمولا اولین گام درمانی برای مزوتلیوما در نظر گرفته می شود. از این روش برای خارج کردن تومورها و از بین بردن علائم بیماری استفاده می شود. روش های مختلف جراحی برای درمان مزوتلیوما مورد استفاده قرار می گیرند و انتخاب این روش توسط جراح به نوع مزوتلیوما بستگی دارد. به عنوان مثال، اگر بیمار مبتلا به مزوتلیوما پلورال باشد ممکن است که جراح یکی از روش های زیر را انتخاب کند.
اکسترا پلورال پنومونکتومی:
در این روش جراح ریه، دیواره قفسه سینه، دیافراگم، پریکاردیوم، کیسه اطراف قلب و غدد لنفاوی را که تحت تاثیر سرطان است را از بدن خارج می کند.
پلورکتومی/ دکورتیکیشن:
در این روش جراح کل قسمتی از بدن را که تحت تاثیر سرطان می باشد از بدن خارج می کند همراه با قسمتی از ریه که در ارتباط با مزوتلیوما می باشد. روی ریه ها لایه یا غشایی وجود دارد که آن قسمت از بدن را به دو بخش تبدیل می کند که روی دیافراگم را هم می پوشاند.
دبالکینگ:
در این روش جراح تا جایی که امکان پذیر است سرطان را از بدن خارج می کند.
اگر بیمار مبتلا به مزوتلیوما صفاتی باشد جراح به کمک دبالکینگ یا امینتکتومی، امینتوم را که بافت های چربی درون شکم را پوشش می دهد از بدن خارج می سازد.
تارگت درمانی
از چندین داروی تارگت درمانی برای درمان نوع خاصی از سرطان مزوتلیوما استفاده می شود و برخی از آن با محروم کردن تومور از اکسیژن تاثیر خود را می گذارند.
انواع این بیماری
انواع مزوتلیوما با توجه به ناحیه ای که در آن رشد می یابد نام گذاری می گردد. وقتی که سرطان در نواحی زیر گسترش می یابد:
لایه خارجی پوشش دهنده ریه ها و دیواره داخلی قفسه سینه، آن را مزوتلیوما پلورال می نامند.
لایه پوشش دهنده شکم، که آن را مزوتلیوما صفاتی می نامند.
ناحیه اطراف قلب، که آن را مزوتلیوما پریکاردیال می نامند.
لایه پوشش دهنده بیضه ها، که آن را مزوتلیوما بیضه می نامند.
رایج ترین نوع مزوتلیوما، نوع پلورال می باشد که از هر 4 نفر 3 نفر به آن مبتلا می باشند. دو نوع پریکاردیال و بیضه ای بسیار نادر هستند.