آزواسپرمی چیست؟
به طور کلی، زوجینی که پس از حدود یک سال رابطه جنسی فعال و محافظت نشده، بارور نشوند، نابارور تلقی می شوند. ورود به دنیای ناباروری می تواند طاقت فرسا و مرعوب کننده باشد و گذشته از اینکه، مدام احساس می کنید که به هر طرف که می نگرید اعلان های درمان ناباروری ارسال می شوند، ممکن است نگران سلامتی کلی خود نیز باشید و از آینده تان بی خبر باشید. شما اولین و آخرین فردی نیستید که درگیر چنین مسائلی است. 12 تا 13 مورد از هر 100 زوج ناباروری را تجربه می کنند. ناباروری در 50 درصد موارد مربوط به مردان است. یک علت احتمالی ناباروری، آزواسپرمی است که با نبود کامل اسپرم در مایع منی مشخص می شود. اگرچه این پدیده نادر است با این حال، در حدود 1 درصد از مردان آزواسپرمی دارند و این ریشه در 10 تا 15 درصد از موارد ناباروری دارد.
اسپرمی در مایع منی وجود ندارد
نحوه عملکرد دستگاه تناسلی: اسپرم در بیضه ها ساخته می شود و با عبور از دستگاه تولید مثلی با مایعات موجود در مجاری منی بر مخلوط می شود. اسپرم و این مایعات، مایع منی را می سازند- انزال سفید و غلیظی که از آلت تناسلی بیرون می آید.
در آزواسپرمی، ممکن است انزال داشته باشید، اما حاوی اسپرم نباشد. ممکن است با اصطلاح “تعداد اسپرم کم” آشنا باشید- اما آزواسپرمی تحت عنوان “بدون اسپرم” شناخته می شود.
سه نوع آزواسپرمی وجود دارد:
- آزواسپرمی پیش بیضه ای (غیر انسدادی) که در اثر اختلال در تولید هورمون های ایجاد کننده اسپرم ایجاد می شود.
- آزواسپرمی بیضه ای (غیر انسدادی) که در اثر هرگونه ناهنجاری در عملکرد یا ساختار بیضه ها ایجاد می شود.
- آزواسپرمی پس بیضه ای (انسدادی) که به دلیل مشکلاتی در انزال- در اثر انسداد دستگاه تولید مثلی- ایجاد می شود.
آزواسپرمی تا چه اندازه رایج است؟
حدود یک درصد از کل مردان و 10 تا 15 از مردان نابارور دارای آزواسپرمی هستند.
بیشتر بدانید: در مورد فریز کردن اسپرم بیشتر بدانید!
انواع آزواسپرمی
دستگاه تولید مثل مرد از اجزای زیر تشکیل شده است:
- بیضه ها- در فرآیندی به نام اسپرماتوژنز، اسپرم (سلول های تولید مثلی مرد) را ایجاد می کنند.
- لول های منی ساز- لوله های ریزی که بیشتر بافت بیضه ها را تشکیل می دهند.
- اپیدیدیم- لوله ای که اسپرم بالغ در آن جابجا شده و ذخیره می شود.
- رگ وابران- لوله ای که از اپیدیدیم به داخل حفره بدن منتقل می شود، سپس برای برقراری ارتباط با مجاری ادراری پیچ می خورد. سفت شدن رگ وابران اسپرم را به سمت جلو تحریک می کند، تا از کیسه منی و غده پروستات- که مایع منی را به اسپرم اضافه می کند تا منی را تشکیل دهد- عبور کنند.
- اورترا (پیشابراه)- لوله ای که از آلت تناسلی مردانه عبور می کند تا ادرار را از مثانه و مایع منی را از رگ وابران، بیرون بریزد.
آزواسپرمی را می توان به سه نوع اصلی طبقه بندی کرد
- علل پیش بیضه ای (غیر انسدادی): تولید ضعیف هورمون های جنسی مانع از تولید اسپرم می شود. این مهم ناشی از:
- سندرم کالمن: یک اختلال ژنتیکی (ارثی) که بر روی کروموزوم X تاثیر می گذارد. این سندرم با سطح پایین هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) و از بین رفتن بویایی مشخص می شود. GnRH غده هیپوفیز را تحریک می کند تا هورمون های مسلط بر اندام های تولید مثلی را ترشح کند.
- اختلال در هیپوتالاموس (بخشی از مغز) یا غده هیپوفیز، که می تواند در اثر پرتودرمانی یا داروهای خاصی ایجاد شود، خصوصاً مواردی که در شیمی درمانی استفاده می شود.
- علل بیضه ای (غیر انسدادی): نقص در ساختار یا عملکرد بیضه ها که می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- عدم وجود بیضه
- کریپتورکیدیسم (نهفتگی بیضه یا بیضه نزول نکرده)
- سندرم سلول های سرتولی تنها (بیضه ها قادر به تولید سلول های اسپرم زنده نیستند)
- توﻗﻒ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﭙﺮﻣﺎﺗﻮژﻧﺰ (بیضه ها قادر به تولید سلول های اسپرم کاملاً بالغ نیستند)
- سندرم کلاین فلتر، نر دارای یک کروموزوم X اضافی است (آرایش کروموزومی XXY به جای XY). نتیجه آن اغلب ناباروری، همراه با کمبود بلوغ جنسی یا جسمی و مشکلات یادگیری است.
- ارکیت اوریون (بیضه های ملتهب ناشی از اوریون در اواخر بلوغ)
- تومورها
- واکنش به داروهای خاص
- پرتودرمانی
- بیماری هایی مانند دیابت، سیروز یا نارسایی کلیه
- عمل جراحي
- واریکوسل (رگ های حاصل از بیضه، گشاد شده یا گسترده تر می شوند)
- علل پس بیضه ای (انسدادی): مشکلات مربوط به انزال یا انسداد دستگاه تولید مثل باعث جلوگیری از انتقال اسپرم به مایع منی می شود. این وضعیت در حدود 40 درصد از مردان مبتلا به آزواسپرمی رخ می دهد. این مهم، ناشی از:
- انسداد یا بلوک ارتباطات در اپیدیدیم، وازدفران یا مناطق دیگر در سیستم تولید مثلی مرد
- فقدان مادرزادی دو طرفه مجرای وازدفران (CBAVD): نقص ژنتیکی است که در آن از وازدفران از همان بدو تولد وجود ندارد. جهش ژنتیکی که باعث CBAVD شود نیز با فیبروز کیستیک همراه است. مردان مبتلا بهCBAVD خطر ابتلا به فیبروز کیستیک دارند. شریک جنسی مردان مبتلا به CBAVD باید آنالیز جهش ژن را انجام دهند تا مشخص شود که آیا آن ها نیز حامل آن هستند و خطر تولد نوزادی مبتلا به فیبروز کیستیک وجود دارد یا خیر.
- عفونت
- رشد کیست
- صدمه
- وازکتومی (برداشتن همه یا بخشی از وازدفران با جراحی)
دلایل آزواسپرمی چیست؟
عامل ژنتیک (وراثت) در 10 تا 15 درصد از مردانی با تولید اسپرم کم یا فاقد اسپرم نقش دارد. نقص در کروموزوم (ساختار درون یک هسته سلولی که حاوی ماده ژنتیکی است) می تواند بر تعداد، فرم و اندازه اسپرم ها تأثیر بگذارد.
در نقاط مختلفی از کروموزوم Y (مرد) ممکن است نقایصی رخ دهد. در برخی موارد، ممکن است قطعه ای از کروموزوم Y از بین برود (ریز حذف) و باعث ناباروری شود.
علائم آزواسپرمی چیست؟
تا زمانی که تلاش های شما برای باروری ناموفق نشده اند، ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید و یا حتی متوجه وجود آزواسپرمی در خود نیز نشده باشید. علائم یا نشانه های دیگری که با آن ها روبرو می شوید ممکن است بیشتر با علل اصلی مانند عدم تعادل هورمونی یا شرایط ژنتیکی کروموزومی مرتبط باشند.
در غیر این صورت، علائم احتمالی آزواسپرمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تحریک جنسی پایین
- اختلال نعوظ
- وجود توده، تورم یا احساس ناراحتی در اطراف بیضه ها
- کاهش مو روی صورت یا بدن
بیشتر بدانید: آیا در ردبول اسپرم گاو وجود دارد؟
میزان عادی اسپرم چقدر است؟
شمار اسپرم برای زاد و ولد مهم است. شمار غیرطبیعی اسپرم همچنین ممکن است حاکی از یک وضعیت سلامتی اساسی باشد.
تعداد طبیعی اسپرم از 15 میلیون تا بیش از 200 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر مایع منی، متغیر است. شمار کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر یا 39 میلیون اسپرم در هر انزال، پایین محسوب می شود. تعداد کم اسپرم ها اغلب تحت عنوان الیگو اسپرمی شناخته می شود. تعداد اسپرم های زیاد یا بالاتر از حد متوسط، بیش از 200 میلیون اسپرم در هر میلی متر است.
شما می توانید تعداد اسپرم های خود را از طریق آنالیز مایع منی تعیین کنید. این آنالیز می تواند در مطب پزشک، کلینیک ناباروری یا با انجام آزمایشی در منزل صورت گیرد.
تجزیه و تحلیل منی خود
آزمایش آنالیز منی برای اطلاع از موارد زیر انجام می گیرد:
- تعداد اسپرم (حجم)
- شکل اسپرم
- حرکت اسپرم یا تحرک آن
تعداد، شکل و تحرک اسپرم برای آزمایش ناباروری مرد، مهم است. پزشک ممکن است سه نمونه از اسپرم های فرد را در ویزیت های مختلف آزمایش کند تا تجزیه و تحلیل دقیق تری انجام دهد.
آزمایشاتی که در خانه انجام می گیرند فقط تعداد اسپرم ها را آزمایش می کنند. اگر علاقه مند به تجزیه و تحلیل کامل منی خود هستید باید با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بدانید: خوراکی های مفید برای تقویت اسپرم و تخمک
جدول نتایج تجزیه و تحلیل مایع منی
در جدول زیر نتایج آنالیز مایع منی سالم یا عادی که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعیین گردیده است، ارائه شده است. این نتایج از آنجا که می تواند در افراد مختلف متفاوت باشد، به عنوان یک رنج ارائه می شوند.
| دامنه مرجع WHO | |
| 39 تا 928 میلیون | تعداد کل اسپرم ها در انزال |
| 1.5 تا 7.6 میلی لیتر | حجم انزال |
| 15 تا 259 میلیون در میلی لیتر | غلظت اسپرم |
| 40 تا 81 درصد | تحرک کلی (جهنده و غیر جهنده) |
| 32 تا 75 درصد | تحرک جهنده |
| 4 تا 48 درصد | مورفولوژی اسپرم |
چرا شمار اسپرم اهمیت دارد
اگر می خواهید به طور طبیعی زاد و ولد کنید، تعداد اسپرم های سالم اهمیت دارد. حتی اگر تنها یک اسپرم و یک تخمک برای باردار شدن داشته باشید، افزایش تعداد اسپرم سالم احتمال بروز باروری در هر ماه را افزایش می دهد.
حتی اگر در تلاش برای زاد و ولد نباشید، تعداد اسپرم های شما می تواند معیار مهمی برای سلامت عمومی تان باشد. در یک مطالعه مشخص شد که چربی بدن (دور کمر و BMI) و فشار خون در مردانی که تعداد اسپرم کمی دارند، نسبت به آنانی که تعداد اسپرم بیشتری دارند، بالاتر است. همچنین آن ها فرکانس بالاتری از سندرم متابولیک یا احتمال ابتلا به دیابت، بیماری قلبی و سکته مغزی را تجربه می کنند.
به همین دلیل، پزشک مراقبت های اولیه، در صورت تشخیص تعداد اسپرم کم، ممکن است بخواهد سطح تستوسترون، سبک زندگی و سلامت کلی فرد را ارزیابی کند.
شمار اسپرم چگونه روی باروری فرد تأثیر می گذارد
تعداد اسپرم ها می تواند روی باروری فرد تأثیر بگذارد زیرا احتمال بارداری شریک زندگی شما با تعداد اسپرم کمتر، کاهش می یابد. مشکلات کیفیت اسپرم همچنین می تواند در احتمال بارداری زن تأثیر بگذارد.
عامل ناباروری مردان- غالباً به دلیل تعداد کم اسپرم ها- یک دلیل شایع است که باعث شده است بسیاری از زوج ها در باروری مشکل داشته باشند. اما ممکن است زوجین سایر مشکلات سلامتی نیز داشته باشند که می تواند در باروری شان تأثیر بگذارد. در برخی از موارد، ناباروری ممکن است از طرف زن باشد، مانند:
- ذخیره کم تخمدان
- لوله فالوپی مسدود شده
- آندومتریوز
ناباروری همچنین ممکن است نتیجه تلاش نکردن طولانی مدت برای باروری باشد. در بسیاری از موارد، باروری، شش ماه تا یک سال طول می کشد- البته در صورتی که مشکل خاص باروری وجود نداشته باشد.
اگر بیش از 35 سال سن داشته باشید و شما و شریک زندگی تان به مدت شش ماه سعی در باروری داشته باشید، ممکن است پزشک شما را به یک متخصص باروری ارجاع دهد. اگر بیش از یک سال است که سعی در باروری داشته اید و شما و شریک زندگی تان زیر 35 سال سن دارید، به پزشک خود مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: تقویت اسپرم با سه خوراکی ساده