راه های درمان تبخال لب چیست؟ + علائم، عوارض و نحوه تشخیص آن

شایع ترین نوع تبخال، تبخال لب می باشد. این بیماری معمولاً در اثر ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 ایجاد می شود که منجر به تشکیل تاول های دردناک در پوست بین لب و صورت می شود.

تبخال لب

وقتی صحبت از تبخال می شود، معمولاً به انواع بیماری های ناشی از ویروس های تبخال سیمپلکس اشاره داریم. پاتوژن ها، که بیشتر به نوع 1 (HSV1) و نوع 2 (HSV2) تقسیم می شوند، اغلب ایجاد باعث تبخال در دستگاه تناسلی و لب می شوند. نوع 1 عمدتاً باعث ایجاد تبخال در ناحیه لب می شود و نوع 2 دستگاه تناسلی را تحت تاثیر قرار می دهد. ویروس ها همچنین امکان دارد در حین انجام عمل جنسی از ناحیه تناسلی به لب منتقل شوند.

چه عواملی باعث ایجاد تبخال لب می شود؟( نوع انتقال)

انتقال تبخال لب معمولاً از طریق عفونت اسمیر، یعنی با انتقال مستقیم ویروس ها از یک شخص به فرد دیگر انجام می شود. در تب خال ناشی از سرماخوردگی، ویروس ها به طور مستقیم در ناحیه آلوده به ویژه در وزیکول ها قرار دارند و در بزاق نیز پخش می شوند. بنابراین بزاق آلوده منبع اصلی ایجاد این نوع تبخال است. بوسه در این زمان خطر انتقال این ویروس را بسیار افزایش می دهد.

ویروس ها همچنین می توانند مانند قطراتی ریز در مسافت های کوتاه از طریق هوا، هنگام عطسه یا صحبت کردن منتقل شوند. انتقال ویروس تبخال به ویژه در کودکان بسیار شایع است زیرا غالباً با دست هایشان دهان خود را لمس کرده و تماس فیزیکی نزدیکی با یکدیگر دارند. بنابراین ویروس ها به سرعت از دست یک کودک به دهان کودک دیگر منتقل می شوند.

ویروس تبخال ممکن است بصورت غیر مستقیم نیز از طریق اشیاء آلوده ای مانند عینک، دستمال، کارد و چنگال نیز انتقال یابد زیرا این ویروس می تواند تا دو روز خارج از بدن موجود زنده، زنده بماند.

در طی عفونت اولیه، ویروس ها از طریق کوچکترین ترک های پوستی و غشاهای مخاطی وارد بدن می شوند و در ابتدا در سلول های اپیتلیال روی سطح پوست تکثیر می شوند که منجر به علائم معمولی می شود. حتی پس از بهبودی این علائم، ویروس های تبخال تا یک عمر در بدن باقی می مانند.

این به این دلیل است که برخی از پاتوژن ها در امتداد الیاف عصبی به اصطلاح گانگلیون عصبی حرکت می کنند. آن ها در آنجا سیستم ایمنی بدن را از بین می برند و خسارات جبران ناپذیری به آن وارد می کنند. روند انتقال ویروس ها در امتداد الیاف عصبی به عنوان حمل و نقل آکسون رتروگراد شناخته شده است. در مورد زخم های ناشی از سرماخوردگی، ویروس ها معمولاً از طریق فیبرهای عصب وارد گانگلیون عصب تریژمینال می شوند. این عصب که غالباً به آن عصب سه قلو گفته می شود، تا حد زیادی یک عصب حسی است و وظیفه حسی روی پوست صورت را بر عهده دارد.

چرا مجددا تبخال به وجود می آید؟ (خطرفعال شدن مجدد)

ویروس های تبخال می توانند در هر زمان از حالت خفته خود بیدار شده و باعث شیوع دور جدیدی از زخم ها شوند. به این اتفاق فعال سازی مجدد گفته می شود. این اتفاق معمولاً هنگام ضعف سیستم ایمنی اتفاق می افتد. تعداد دفعات فعال سازی مجدد تا حد زیادی از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

چنین تضعیفی در سیستم ایمنی بدن می تواند دلایل مختلفی که غالباً عفونت سرماخوردگی یا آنفولانزا است، داشته باشد. از این رو تبخال لب اغلب در موارد تب بروز می کند و به همین دلیل این تاول ها، تبخال نامیده می شوند.

استرس روحی یا جسمی همچنین می تواند باعث فعال شدن مجدد تب خال ها در بدن شود. اغلب تبخال لب پس از فشارهای شدید جسمی و روحی رخ می دهد. ازعوامل خارجی ایجاد تبخال، آسیب پوستی به دلیل افزایش اشعه UV است. بعد از مراجعه به دندانپزشک نیز ممکن است تبخال ها مجددا ایجاد شوند، زیرا لب ها در طول درمان فشرده می شوند.

برخی از داروهای خاص و همچنین بیماری هایی که بانقص ایمنی عمومی همراه هستند – مانند ایدز – می توانند باعث فعالیت مجدد تبخال ها شوند. تغییر در هورمون ها، به عنوان مثال در دوران قاعدگی یا بارداری نیز باعث ایجاد تبخال لب می شود.

 چرا لب منطقه مستعدی برای ایجاد تبخال لب است؟

یکی از دلایلی که لب بیشتر در معرض خطر تبخال قرار می گیرد به این علت است چگالی الیاف عصبی حسی که در طی آن ویروس ها می توانند حرکت کنند، در این نقطه زیاد است. از طرف دیگر، پوست در منطقه بین لب و صورت بسیار حساس است. تبخال در گوشه ای از دهان نسبتاً شایع تر است زیرا این ناحیه در معرض تنش مکانیکی بسیار بالایی قرار دارد و به راحتی در هنگام سرماخوردگی و دمای پایین پاره می شود.

تبخال چقدر شایع است؟

ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 بسیار گسترده است. این عفونت اغلب در خانواده و معمولاً در کودکی بروز می کند. طبق آمار موسسه رابرت كوچ ، حدود 85 درصد از جمعیت بالغ در آلمان به HSV1 آلوده هستند.

علائم تبخال لب

حتی کسانی که به خودشان مبتلا نشده اند احتمالاً شاهد وجود تبخال در دیگران بوده اند. علائمی مانند خارش، سوزن سوزن شدن و درد معمولاً ابتدای زدن تبخال، قبل از اینکه در نهایت تاول های معمولی ظاهر شوند رخ می دهد.

علائم اولیه تبخال

تبخال روی لب اغلب حتی قبل از ظاهر شدن علائمی را به وجود می آورد. علائم اولیه شامل موارد زیر می باشد:

•     احساس تنش و بی حسی
•     سوزن سوزن شدن و خارش
•     سوزش
•     قرمز شدن پوست در ناحیه آسیب دیده

شدت این علائم اولیه می تواند بسیار متفاوت باشد، و برخی مواقع اصلا این علائم به وجود نمی آیند. علاوه بر این، بعضی اوقات به خصوص در مورد عفونت های اولیه علائم مشخصی از بیماری که به اصطلاح  به آن هاعلائم پیشرونده گفته می شود، رخ نمی دهند.

علائم اصلی تبخال

ویروس های تبخال در سلول های پوست تکثیر می شوند و بدین ترتیب آن ها را از بین می برند. این اتفاق باعث آسیب بافت و تبدیل آن به زخم ها و تاول های کوچک می شود که می توانند به سرعت در تماس با هم باز شوند. مایع تاول حاوی مقدار زیادی از ویروس های تبخال است و بنابراین بسیار عفونی است. اگر تاول ها بعد از گذشت یک یا دو روز به خودی خود باز شوند، زخم های کوچک تری ایجاد ایجاد می شود که پس از گذشت چند روز مجدداً بسته و پوسته مانند می شود.

بعد از گذشت حدوداً یک هفته، پوسته ها به تدریج از بین می روند و پوست جدید و سالم جایگزین می شود. بعد از گذشت حدود ده روز، تبخال لب معمولاً بهبود می یابد.

عوارض ناشی از زخم های تبخال

تبخال روی لب اساساً بی ضرر است، اما می تواند به موارد عفونی منجر شود. در این فرایند، مناطق آسیب دیده توسط باکتری ها نیز آلوده می شوند. زخم های باز و یک سیستم ایمنی ضعیف، باعث باکتریایی شدن زخم می شوند. علائم می توانند تشدید شده و برای مدت طولانی باقی بمانند.

حتی با وجود ابتلا به عفونت اولیه با هرپس سیمپلکس، علائم بعضی اوقات شدیدتر از یک تبخال ساده بروز می کند. به خصوص در کودکان، این ویروس می تواند علائمی مشابه عفونت شدید آنفولانزا همراه با تب بالا و ضعف شدید داشته باشد.

چگونه تبخال لب شناسایی و بررسی می شود؟

به عنوان یک قاعده، در مورد تبخال لب، تشخیص با یک نگاه بر اساس علائم موجود کاملاً کافی است. تبخال لب آنقدر معمولی به نظر می رسد که نیاز به معاینه دیگری ندارد و از طربق مشاهده قابل تشخیص است. فعال شدن مجدد تبخال ساده نیازی به مراجعه به پزشک ندارد، تنها در صورت بروز عوارض یا بیماری های دیگر با علائم مشابه باید تحت پیگیرد و معاینات دیگر قرار گیرد.

علاوه بر تشخیص آنتی بادی های خاص، می توان کوچکترین مؤلفه های ویروس را تشخیص داد (تشخیص آنتی ژن). مواد ژنتیکی ویروس ها را نیز می توان با یک روش خاص بدست آورد و سپس شناسایی کرد. نهایتا، ویروس های تبخال می توانند بررسی شده و سپس دقیقاً مشخص شوند.

چگونه می توان زخم های تبخال را درمان کرد؟

امكانات  برایدرمان زخم هاي تبخال محدود است. مواد درمانی موجود را می توان به صورت قرص و یا به عنوان كرمي كه بر روی لب ها استفاده می شود، تجویز كرد. با این کار نمی توان از زدن تبخال جلوگیری کرد، اما مدت بیماری را می توان کوتاه تر کرد.

دوره بیماری تبخال لب و اقدامات پیشگیرانه

تبخال معمولاً برای افراد آسیب دیده به ویژه به دلایل زیبایی، بسیار مهم است. بعد از حداکثر دو هفته، تبخال لب بدون هیچ عارضه ای بهبود می یابد. افراد مبتلا باید تا حد امکان استرس نداشته باشند و از سیستم ایمنی بدن خود با داشتن یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی و ورزش منظم حمایت کنند.

برای جلوگیری از انتقال ویروس تبخال از لب به قسمت های دیگر بدن مانند چشم ها، ناحیه آسیب دیده نباید لمس شود. هرگز تاول ها را سوراخ یا خراشیده نکنید زیرا مایع داخل آن بسیار عفونی است. اگر به صورت غیر ارادی آن را لمس کردید، بلافاصله پس از آن دست های خود را کاملاً بشویید تا از گسترش بیشتر لکه های تبخال کاسته شود.