مری لوله ای توخالی است که حلق را به معده وصل می کند و مواد غذایی را از حلق به معده عبور می دهد. مری در پشت نای و جلوی ستون فقرات قرار دارد. سرطان مری زمانی ایجاد می شود که سلول های تشکیل دهنده بافت مری به طور غیر طبیعی رشد می کنند و بدخیم می شوند. سرطان مری بسیار نادر است و 1 درصد از کل سرطان های تشخیص داده شده در آمریکا را تشکیل می دهد. براساس اعلام انجمن انکولوژی بالینی آمریکا، تخمین زده می شود که 18440 آمریکایی در سال 2020 به سرطان مری مبتلا شوند. این بیماری هر سال عامل بیش از 2 درصد (بیشتر از 16000) مرگ و میر ناشی از سرطان‌مری در آمریکا محسوب می شود.
چه عواملی باعث ایجاد سرطان مری می شوند؟
محققان معتقدند كه سرطان مری در نتیجه آسیب دیدن DNA سلول های بافت مری ایجاد شود. آسیب دیدگی DNA سلول ها به دلیل اثرات تحریک کننده های طولانی مدت مثل مصرف دخانیات یا الکل بروز می کند.
عوامل دیگری که ممکن است منجر به سرطان‌مری شوند عبارتند از:
- چاقی
- شرایطی مانند بیماری ریفلاکس معده دستگاه گوارش (GERD)، مری بارت و آشالازی
- رژیم های غذایی کم میوه، کم سبزیجات و همچنین کمبود ویتامین ها و مواد معدنی خاص
چه کسانی به سرطان مری مبتلا می شوند؟
خطر ابتلا به سرطان مری با افزایش سن بیشتر می شود. بررسی ها نشان می دهند مردان سه تا چهار برابر بیشتر از زنان به سرطان مری مبتلا می شوند. علاوه بر این افرادی که چاق هستند یا بیش از حد از مشروبات الکلی و سیگار مصرف می کنند و به خصوص کسانی که از هر دوی این موارد استفاده می کنند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به سرطان‌مری را قرار دارند. افرادی که بیماری های خاصی دارند نیز در معرض خطر بیشتری هستند. این بیماری ها شامل موارد زیر می شوند:
- ریفلاکس مری به معده یا GERD
- مری بارت
- آشالازی
- بیماری تیلوز
- بافت های اضافی در مری
انواع سرطان مری
سرطان‌مری در پوشش داخلی مری ایجاد می شود. از آنجا که مری توسط یکی از دو نوع سلول یعنی سلول های غده ای یا سلول های سنگفرشی پوشانده می شود پزشکان برای تشخیص بیماری از نوع سلول های موجود در مری استفاده می کنند. در واقع سرطان های مری را بسته به نوع سلولی که سرطان در آن تشکیل می شود طبقه بندی می کنند. دو نوع اصلی سرطان مری عبارتند از:
- آدنوکارسینوما مری: این نوع سرطان رایج ترین نوع سرطان‌مری است. آدنوکارسینوما مری در سلول های غده مخاطی پوشش مری تشکیل می شود که غالبا در قسمت تحتانی مری قرار دارند. چاقی و ریفلاکس همیشگی اسید معده که ممکن است به مری بارت تبدیل شود و یا نشود با افزایش خطر ابتلا به آدنوکارسینوما مری همراهند.
- سرطان سلول های سنگفرشی: این نوع سرطان مری در سلول های سنگفرشی که اغلب در قسمت فوقانی مری و در بخش بالایی قفسه سینه و گردن وجود دارند تشکیل می شود. طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، کارسینوم سلول سنگفرشی قبلا شایع ترین نوع سرطان‌مری به شمار می رفت اما در حال حاضر کمتر از نیمی از موارد جدید ابتلا به سرطان‌مری را تشکیل می دهد.
چه عواملی خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش می دهند؟
عوامل خطرساز سرطان متفاوت هستند. آگاهی از این عوامل می تواند به شما در کاهش احتمال ابتلا به این بیماری کمک کند. برخی از مهمترین عوامل خطر سرطان مری شامل سن، جنس، سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی و چاقی هستند. سایر عوامل خطر شایع نیز عبارتند از: بیماری رفلاکس معده (GERD) که نوعی اختلال در هضم غذاست و بیماری مری بارت که در آن یک بافت غیر طبیعی در قسمت تحتانی مری و غالبا بر اثر ریفلاکس ایجاد می شود.
از آنجا که مبتلایان به ریفلاکس معده و مری بارت در معرض خطر بسیار بیشتری برای ابتلا به از آدنوکارسینومای مری هستند، اغلب با انجام بیوپسی و آندوسکوپی روتین از نظر سرطان‌مری مورد بررسی قرار می گیرند. عوامل خطر عمده سرطان‌مری شامل موارد زیر است:
عوامل مربوط به بدن
- چاقی
عوامل مربوط به سبک زندگی
- استفاده بیش از حد از دخانیات
- مصرف بیش از حد الکل
بیماری های مشترک
برخی از اختلالات از عوامل خطرساز سرطان‌مری محسوب می شوند. افراد مبتلا به بیماری های زیر در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان‌مری قرار دارند:
- بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) یا ریفلاکس اسید مزمن که بسته به دفعات و شدت بیماری خطر ابتلا به سرطان‌مری را افزایش می دهد.
- مری بارت که نوعی بیماری ناشی از ریفلاکس اسید مزمن است و باعث تغییر سلول های محافظ در مری می شود.
بیشتر بخوانید: 13روش درمانی سرطان مری!
بیماری هایی با شیوع کمتر
- آشالازی که شرایطی است که در آن مری نمی تواند غذا را به شکل صحیح و کامل به معده منتقل کند.
- تیلوز که نوعی اختلال بسیار نادر است و باعث رشد بیش از حد پوست در کف پا و کف دست می شود.
- بافت های مری یا شرایطی که توسط فلپ های بافتی ایجاد می شود و عمل بلعیدن را دشوار می کند.
علائم سرطان مری
معمولا تا زمانی که بیمار علائمی را تجربه نکند سرطان مری تشخیص داده نمی شود. اگر پزشک به تومور مری مشکوک باشد از آزمایشات تشخیصی از جمله آندوسکوپی، سونوگرافی آندوسکوپیک، آزمایشات تصویربرداری، بیوپسی و یا تست های آزمایشگاهی برای تشخیص سرطان‌مری استفاده می کند.
علائم هشدار دهنده اولیه سرطان مری
به طور معمول، اولین علامت سرطانی که در مری بروز می کند دشواری در بلع است. در این حالت بیمار احساس می کند که غذا در گلویش گیر کرده است و این اتفاق حتی ممکن است منجر به خفگی شود. این علائم در مراحل اولیه سرطان‌مری خفیف هستند اما با افزایش رشد تومور و بزرگ تر شدن آن بدتر می شوند و در نهایت به عدم توانایی در بلع مایعات منجر می گردند.
به طور کلی علائم شایع سرطان‌مری شامل موارد زیر است:
- دشواری در بلع یا دیسفاژی که به مرور زمان بدتر می شود
- کاهش وزن غیر عمدی
- احساس درد یا ناراحتی در قفسه سینه
- گرفتگی حلق
- سرفه مزمن
- سوء هاضمه و احساس سوزش در قلب
با اینکه ممکن است این علائم نشان دهنده وجود تومور در مری باشند اما گاهی اوقات نیز مشکلات دیگری که کمتر جدی هستند باعث بروز آنها می شوند. برخی از بیماران مبتلا به سرطان‌مری هیچ یک از این علائم را تجربه نمی کنند و برخی دیگر علائم مختلفی را تجربه می کنند.
مراحل سرطان مری
تصمیم گیری در مورد درمان سرطان‌مری با تعیین مرحله یا میزان پیشرفت بیماری آغاز می شود. تعیین مرحله سرطان‌مری از مهم ترین عوامل در ارزیابی گزینه های درمانی مناسب بیمار محسوب می شود. مراحل سرطان مری بر اساس سیستم TNM که یک روش معمول پذیرفته شده است انجام می گیرد. این سیستم بر اساس سه مولفه اصلی مرحله فعلی سرطان مری را تعیین می کند:
- T (تومور): این مؤلفه اندازه تومور اصلی را توصیف می کند.
- N (گره): این مؤلفه نشان می دهد که آیا سرطان به غدد لنفاوی هم سرایت کرده است یا خیر.
- M (متاستاز): این مولفه به اینکه آیا سرطان در سایر قسمت های بدن پخش شده است یا نه اشاره دارد.
سپس با بررسی این مؤلفه ها، یک عدد بین 0 تا 4 یا حرف X به هر عامل اختصاص داده می شود. در مرحله مثل هر سرطان دیگری، هر چه میزان عدد اختصاص داده شده به هر مولفه بیشتر باشد سرطان در مرحله پیشرفته تری قرار دارد. به عنوان مثال، درجه T1 نشان دهنده تومور کوچکتری نسبت به T2 است. حرف X نیز به این معنی است که اطلاعات قابل ارزیابی نیستند.
هنگامی که نمرات T ، N و M اختصاص یافت، مرحله سرطان مری به صورت زیر تعیین می شود:
مرحله اول سرطان‌مری
در مرحله I یا مرحله اول سرطان مری تومور سرطانی کوچک است (7 سانتی متر یا کمتر از آن) و فقط در مری وجود دارد.
مرحله دوم سرطان‌مری
تومور سرطان مری در مرحله 2 بزرگتر شده اما هنوز در مری باقی مانده است. در این مرحله از بیماری، هیچ مدرکی مبنی بر سرایت سرطان به غدد لنفاوی یا نقاط دورتر بدن وجود ندارد.
بیشتر بخوانید: دلایل تورم غدد لنفاوی زیر بغل
مرحله سوم سرطان‌مری
تومور سرطانی در مرحله III یا مرحله سوم فراتر از مری رشد کرده و ممکن است در بافت یا اندام های مجاور مری نیز گسترش یابد. در این مرحله ممکن است سرطان به غدد لنفاوی مجاور مری هم رسیده باشد یا هنوز نرسید باشد.
مرحله چهارم سرطان‌مری
در مرحله چهارم، تومور می تواند به هر اندازه ای باشد و فراتر از مری رشد کند. در این مرحله از سرطان‌مری، بیماری در غدد لنفاوی یا نقاط دورتر از مری مثل کبد یا حفره شکمی نیز گسترش پیدا می کند.