شایع ترین علت احساس سوزش در پاها آسیب عصبی است که اغلب به دیابت مربوط می شود، البته علل احتمالی دیگری نیز وجود دارد. همچنین درد ناشی از سوزش پا می تواند متناوب یا مداوم و شدت آن نیز خفیف یا شدید باشد. پاهایتان ممکن است احساس گرما، سوزن سوزن شدن، خارش یا بی حسی کند و درد نیز اغلب در شب بیشتر می شود.
به گزارش هلث لاین، درمان سوزش پا بستگی به علت اصلی آن دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد اینکه چه چیزی احساس سوزش در پا ایجاد می کند و چه زمانی باید کمک بگیرید، ادامه مطلب را بخوانید.
احساس سوزش پا می تواند از طیف وسیعی از شرایط مختلف ناشی شود. تعیین علت مهم ترین بخش در درمان سوزش پا محسوب می شود تا بتوانید در مسیر درستی تحت درمان قرار بگیرید.
نوروپاتی دیابتی
سال ها قند خون کنترل نشده می تواند به تدریج به عروق و اعصاب شما آسیب برساند. قند خون بالا باعث کاهش انتقال سیگنال ها از اعصاب می شود که این می تواند بر احساس در قسمت های مختلف بدن از جمله پا تاثیر بگذارد. قند خون بالا همچنین باعث ضعیف شدن دیواره رگ های خونی می شود که اکسیژن و مواد مغذی را به اعصاب می رسانند.
آسیب عصبی می تواند در سراسر بدن شما رخ دهد. طبق اعلام موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی، حدود 60 تا 70 درصد افراد مبتلا به دیابت از نوعی آسیب عصبی یا نوروپاتی رنج می برند خطر برای نوروپاتی در صورت داشتن یکی از شرایط زیر افزایش می یابد:
چاقی، فشار خون بالا، سیگار کشیدن و مصرف الکل
وقتی آسیب عصبی در پاها باشد به عنوان نوروپاتی محیطی شناخته می شود. نوروپاتی محیطی رایج ترین نوع نوروپاتی دیابتی است. این نوع نوروپاتی می تواند احساس سوزش در پا ایجاد کند و به ندرت بازوها و دست ها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم دیگر نوروپاتی محیطی عبارتند از:
بی حسی یا سوزن سوزن شدن در دست ها یا پاها
احساسی مانند اینکه جوراب تنگ پوشیده باشید
دردهای تیز و خنجری
ضعف یا احساس سنگینی در پاها یا بازوها
تعرق مفرط
در صورت مشاهده علائم نوروپاتی مراجعه به پزشک مهم است و کنترل قند خون می تواند از آسیب عصبی جلوگیری یا روند آن را آهسته کند.
بیشتربخوانید:سوزش کف پا را جدی بگیرید
نوروپاتی فیبر کوچک
نوروپاتی فیبر کوچک یک نوروپاتی دردناک است که اغلب منجر به سوزش دردناک در ناحیه پا می شود. علائم دیگر آن شامل از دست دادن احساس در پا است که در اثر از بین رفتن غلاف میلین که رشته های عصبی را می پوشاند و محافظت می کند، رخ می دهد. اگرچه علت آن در بیشتر موارد مشخص نیست، اما دیابت می تواند در این امر دخیل باشد.
مصرف زیاد الکل
مصرف زیاد الکل می تواند منجر به نوع دیگری از آسیب عصبی به نام نوروپاتی الکلی شود. علائم علاوه بر سوزش پا، ضعف عضلانی، اسپاسم عضله و از دست دادن عملکرد عضله، اختلال در عملکرد ادرار و روده، سرگیجه و اختلال در گفتار نیز است.
قطع مصرف الکل می تواند از بدتر شدن علائم جلوگیری کند. با این حال برخی از آسیب های عصبی ممکن است غیرقابل برگشت باشد.
بیماری شارکو-ماری-توث
بیماری شارکو-ماری-توث شایع ترین بیماری عصبی مادرزادی و ژنتیکی است که روی اعصاب کنترل کننده عضلات تاثیر می گذارد. این یک بیماری پیشرونده است به این معنی که علائم با گذشت زمان بدتر می شوند. یکی از نخستین علائم آن سوزش یا سوزن سوزن شدن در پا یا دست است و از علائم دیگر آن می توان به گرفتگی و آتروفی عضلات اشاره کرد.
طبق اعلام موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی از هر 2 هزار و 500 نفر در ایالات متحده 1 نفر مبتلا به این بیماری است. این بیماری به نام سه پزشکی نامگذاری شده که نخستین بار آن را در سال 1886 معرفی کردند، نام های دیگر آن آتروفی عضلانی پرونئال و نوروپاتی حرکتی و حسی ارثی است.
سندرم درد منطقه ای پیچیده
این سندرم معمولا پس از جراحت یا جراحی در اندام رخ می دهد و شامل آسیب عصبی است که بر سیگنالینگ از مغز و ستون فقرات تاثیر می گذارد. علائم آن شامل درد و سوزش، تورم و تغییر در رنگ یا بافت پوست است، همچنین سندرم درد منطقه ای پیچیده می تواند بر سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارد.
اریتروملالژی
اریتروملالژی یک بیماری نسبتا نادر است که شامل پای قرمز، گرم و دردناک است و علت مشخصی ندارد. شدت بیماری در افراد مختلف متفاوت است. درد می تواند بعد از ورزش، پیاده روی، ایستادن، قرار گرفتن در معرض گرما و کمبودهای تغذیه ای رخ دهد.
سوزش پا ناشی از سوتغذیه در گذشته بیشتر دیده می شد، اما هنوز هم در مناطقی که قحطی یا بلایای دیگری را تجربه می کنند دیده می شود. در طول جنگ جهانی دوم تقریبا یک سوم اسرای جنگی آمریکایی در اقیانوس آرام سندرم سوزش پا ناشی از سوتغذیه را تجربه کردند.
در جمعیت امروز به ویژه در میان افراد مسن آسیب عصبی ممکن است مربوط به کمبودهای زیر باشد:
ویتامین B12، ویتامین B6 و ویتامین B9
این کمبودهای ویتامین B می تواند باعث سوزش پا و مشکلات هماهنگی عضلات شود.
کم خونی، کمبود گلبول های قرمز سالم خون نیز ممکن است به دلیل کمبود ویتامین B باشد. سایر علائم کم خونی ناشی از کمبود ویتامین شامل خستگی، سرگیجه و تنگی نفس است.
کم کاری تیروئید
تیروئید کم کار تعادل هورمون ها را در بدن تغییر می دهد که می تواند با ایجاد تورم به اعصاب فشار وارد کند. علائم کم کاری تیروئید علاوه بر سوزش پا، خستگی، افزایش وزن و خشکی پوست نیز است.
بیماری های عفونی
سوزش پا می تواند یکی از بسیاری از علائم عفونت های مختلف از جمله بیماری لایم، اچ آی وی، سیفلیس و زونا باشد. اگر فکر می کنید به عفونت مبتلا هستید و سوزش در پاهایتان دارید از پزشک کمک بگیرید.
پای ورزشکار
پای ورزشکار یک عفونت قارچی مسری است که اغلب در ورزشکاران مشاهده می شود که می تواند ناخن های پا و دست را نیز تحت تاثیر قرار دهد. یکی از رایج ترین علائم پای ورزشکار احساس سوزش، گزگز یا خارش بین انگشتان یا کف پا است. همچنین ممکن است علائم زیر را نیز تجربه کنید:
تاول های خارش دار روی پا، ترک خوردن و لایه برداری از پوست بین انگشتان یا کف پا، پوست خشک در پهلوها یا کف پا و ناخن های پا که از بستر ناخن دور می شوند یا تغییر رنگ می دهند و ضخیم و خرد می شوند.
بیماری کلیوی
وقتی کلیه ها به درستی کار نمی کنند سموم در خون شما جمع می شوند که می تواند منجر به تورم و خارش در پا شود. همچنین می تواند باعث کاهش ادرار، تنگی نفس غیر قابل توضیح، حالت تهوع، گیجی، تشنج، خستگی و کما شود.
بیماری سرخرگ محیطی
بیماری سرخرگ محیطی شامل تنگی عروق است که از علائم آن می توان مانند علائم نوروپاتی محیطی به سوزش پاها یا درد هنگام راه رفتن یا ورزش اشاره کرد.
سندرم تونل تارسال
سندرم تونل تارسال به وضعیتی گفته می شود که عصب از مچ پا تا پا به دلیل تورم یا آسیب فشرده شود که می تواند منجر به درد و سوزش شود. قبل از دائمی شدن آسیب عصب مهم است که به درمان زودهنگام این بیماری بپردازید.
قرار گرفتن در معرض سموم خاص
قرار گرفتن در معرض فلزات سنگین و سایر مواد شیمیایی صنعتی در طولانی مدت می تواند منجر به علائم نوروپاتی محیطی شود. برخی از داروها که برای درمان برخی شرایط مانند اچ آی وی یا تشنج استفاده می شوند نیز می توانند آسیب عصبی ایجاد کنند.
بیشتربخوانید:علت سوزش کف پا چیست؟
شیمی درمانی
مواد شیمیایی درمانی که برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود ممکن است عوارض جانبی از جمله نوروپاتی محیطی داشته باشد. سایر عوارض جانبی سیستم عصبی و عضلانی شیمی درمانی ممکن است شامل احساس خستگی، درد یا لرزش در ماهیچه ها، رفلکس یا کند شدن مهارت های حرکتی، مشکلات تعادل و هماهنگی، ضعف عضلانی، درد و تشخیص سوزش در پا باشد، بنابراین اگر پاهایی دردناک و سوزان دارید به پزشک مراجعه کنید.
پزشک ابتدا معاینه که می تواند شامل موارد زیر باشد را انجام می دهد:
مشکلات ساختاری در پاها، عفونت قارچی، پوست قرمز یا رنگ پریده و رفلکس
سپس پزشک از شما در مورد سابقه پزشکی از جمله داروهای مصرفی سوال می کند و درباره زمان بروز علائم و طول مدت آن سوال می پرسد، به احتمال زیاد دیابت را آزمایش خواهد کرد زیرا یکی از مهم ترین دلایل سوزش پا محسوب می شود. همچنین درباره اینکه آیا شما سابقه استفاده بیش از حد از الکل را دارید یا خیر را می پرسد زیرا این یکی دیگر از دلایل عمده این علامت محسوب می شود. به علاوه ممکن است آزمایش خون را برای موارد زیر تجویز کند:
هورمون تیروئید، عملکرد کلیه، کمبود ویتامین، اچ آی وی و سایر عفونت ها
در صورت مشکوک بودن به سندرم تونل تارس ممکن است آزمایشات تصویربرداری نیز انجام شود. حتی ممکن است پزشک کفش ها و نحوه راه رفتن شما را نیز بررسی کند.
گزینه های درمان سوزش پا
اغلب اوقات درمان های ساده می تواند کمک کننده باشد و احتمال می رود با نسخه ضد قارچ برای پای ورزشکار، کفش راحت تر، یک درج اصلاحی در کفش ها، استفاده از مکمل های ویتامین B و استفاده از مکمل های تیروئید مشکل شما مرتفع شود.
در صورت ابتلا به دیابت شاید لازم باشد رژیم غذایی یا داروهای شما تغییر کند، همچنین پزشک ممکن است داروهایی برای کمک به تسکین درد عصب تجویز کند.
برای کاهش درد شدید عصبی، تحریک عصبی مانند تحریک الکتریکی عصب، مغناطیسی درمانی، لیزر درمانی و نور درمانی ممکن است موثر واقع شود. تحقیقات در مورد سایر روش های درمانی جدید نیز ادامه دارد. درمان های جایگزین مانند طب سوزنی نیز ممکن است به برخی از افراد کمک کند.
داروهای خانگی برای تسکین درد سوزش پا
مهم است که در مورد این نوع درد به پزشک مراجعه کنید، اما مواردی وجود دارد که می توانید برای تسکین موقتی درد در خانه امتحان کنید:
پاها را برای چند دقیقه در آب سرد یا یخ بگذارید. البته این راهکار برای افراد مبتلا به اریتروملالژیا توصیه نمی شود زیرا ممکن است به پوست آسیب برساند.
پاها را در نمک های اپسوم بگذارید اگر به دیابت مبتلا هستید قبل از امتحان این درمان از پزشک خود سوال بپرسید.
از زردچوبه کمک بگیرید کورکومین موجود در زردچوبه ممکن است تسکین دهنده درد عصبی باشد. همچنین
به عنوان اثرات ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی محافظ شناخته شده است.
کرم موضعی که حاوی لیدوکائین یا کپسایسین باشد، استفاده کنید. یک محلول زنجبیل خانگی یا زردچوبه نیز ممکن است موثر واقع شود.
پای خود را ماساژ دهید تا به بهبود جریان خون و گردش خون کمک کند.
احساس سوزش در پاها می تواند باعث ایجاد درد شود که بسته به نوع خفیف و متناوب آن تا نوع شدید و مزمن می تواند زندگی فرد را مختل کند. برای تشخص علت اصلی و درمان مراجعه به پزشک بسیار مهم است که اگر علت آن آسیب عصبی باشد ممکن است در بعضی موارد دائمی باشد، اما روش های درمانی برای جلوگیری از آسیب بیشتر وجود دارد.
مترجم: الهه زارعی