برفک دهانی زمانی اتفاق می افتد که عفونت مخمر داخل دهان ایجاد شود. همچنین به عنوان کاندیدیازیس دهانی، کاندیدیازیس حفره حلقی یا به طور ساده تر برفک شناخته می شود.
برفک یا آفت دهان اغلب در نوزادان و کودکان نوپا رخ می دهد که باعث ایجاد برجستگی های سفید یا مایل به زرد روی گونه های داخلی و زبان می شود این برجستگی ها معمولا با درمان از بین می روند.
به گزارش هلث لاین، عفونت معمولا خفیف است و به ندرت مشکلات جدی ایجاد می کند، اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند برفک دهان می تواند به سایر قسمت های بدن گسترش یابد و عوارض بالقوه جدی ایجاد کند.
علائم برفک دهان
در مراحل اولیه برفک دهان ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکند، اما با بدتر شدن عفونت یک یا چند مورد از علائم زیر ممکن است ایجاد شود:
لکه های سفید یا زرد برجستگی هایی روی گونه های داخلی، زبان، لوزه ها، لثه ها یا لب ها ایجاد شود
در صورت تراشیده شدن برجستگی ها خونریزی جزئی ایجاد می شود
درد یا سوزش در دهان
حسی پنبه مانند در دهان
پوست خشک و ترک خورده در گوشه های دهان
مشکل در بلعیدن
طعم بد دهان
از دست دادن طعم و مزه
در بعضی موارد برفک دهان می تواند مری شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد هرچند این اتفاق غیرمعمول و نادر است. همان قارچی که باعث برفک دهان می شود می تواند باعث عفونت های مخمری در سایر قسمت های بدن شما نیز شود.
دلایل برفک دهان
برفک دهان و سایر عفونت های مخمری ناشی از رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکانس است. طبیعی است که مقدار کمی از این قارچ در دهان شما بدون ایجاد صدمه ای زندگی کند. وقتی سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار می کند، باکتری های مفید در بدن کمک می کنند تا کاندیدا آلبیکانس تحت کنترل باشد، اما اگر سیستم ایمنی بدن شما به خطر بیفتد یا تعادل میکروارگانیسم ها در بدن شما مختل شود قارچ می تواند از کنترل خارج شود.
اگر از داروهای خاصی مانند آنتی بیوتیک ها استفاده می کنید که تعداد میکروارگانیسم ها را در بدن کاهش می دهد ممکن است باعث رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکانس و آفت دهان شود.
همچنین درمان های سرطانی از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی می توانند سلول های سالم را تخریب یا از بین ببرند که باعث می شود نسبت به آفت دهان و سایر عفونت ها حساس تر باشید.
شرایطی مانند سرطان خون و اچ آی وی که سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می کند، خطر ابتلا به برفک دهان را نیز افزایش می دهد. برفک دهان یک عفونت فرصت طلب شایع در افراد مبتلا به اچ آی وی است.
دیابت نیز می تواند در برفک دهان نقش داشته باشد. دیابت کنترل نشده با تضعیف سیستم ایمنی بدن باعث افزایش سطح قند خون می شود که این شرایط را برای رشد کاندیدا آلبیکانس ایجاد می کند.
آیا برفک دهان مسری است؟
اگر برفک دهان دارید در صورت بوسیدن انتقال قارچ عامل این بیماری به شخص دیگر امکان پذیر است. در بعضی موارد ممکن است آن شخص برفک دهانی پیدا کند. همچنین قارچ عامل برفک دهان باعث عفونت مخمر در سایر اعضای بدن می شود. این امکان وجود دارد که شما قارچ را از یک قسمت از بدن خود به قسمت دیگری از بدن یک شخص دیگر منتقل کنید.
اگر برفک دهان، عفونت مخمر واژن یا عفونت مخمر آلت تناسلی دارید می توانید قارچ را از طریق رابطه واژینال، مقعدی یا رابطه دهانی به شریک زندگی خود منتقل کنید.
اگر باردار هستید و به عفونت مخمر واژن مبتلا هستید می توانید قارچ را حین زایمان به کودک خود منتقل کنید.
اگر به عفونت مخمر پستان هستید می توانید قارچ را هنگام شیردهی به کودک خود منتقل کنید. همچنین کودک شما در صورت داشتن برفک دهان می تواند قارچ را به شما منتقل کند.
وقتی کاندیدا آلبیکانس از فردی به فرد دیگر منتقل می شود همیشه باعث برفک دهانی یا انواع دیگر عفونت مخمر نمی شود.
همچنین از آنجا که کاندیدا آلبیکانس در محیط زیست بسیار رایج است، ایجاد عفونت مخمری به این معنا نیست که شما لزوما آن را از شخص دیگری گرفته اید.
تشخیص برفک دهان
پزشک ممکن است به راحتی با بررسی دهان از نظر برجستگی هایی که ایجاد می کند، برفک دهان را تشخیص دهد. در برخی موارد پزشک احتمال می رود برای تایید تشخیص از منطقه آسیب دیده نمونه برداری کند. برای انجام بیوپسی قسمت کوچکی از برجستگی را از دهان شما می تراشند. سپس نمونه به آزمایشگاه ارسال می شود تا از نظر کاندیدا آلبیکانس مورد آزمایش قرار گیرد.
اگر پزشک مشکوک به برفک دهان در مری شما باشد، ممکن است برای تایید تشخیص از روش سواب گلو یا آندوسکوپی استفاده کند. برای انجام یک کشت سواب گلو، پزشک با استفاده از یک سواب پنبه نمونه بافتی را از پشت گلو شما می گیرد، سپس این نمونه را برای آزمایش به آزمایشگاه می فرستند.
برای انجام آندوسکوپی نیز پزشک از یک لوله نازک با نور و دوربین متصل به آن استفاده می کند. آنها با وارد کردن این “آندوسکوپ” از طریق دهان و مری آن را بررسی می کنند. همچنین ممکن است نمونه ای از بافت را برای تجزیه و تحلیل بردارند.
درمان برفک دهان
برای درمان برفک دهان، پزشک ممکن است یک یا چند داروی زیر را تجویز کند:
فلوکونازول، داروی ضد قارچ خوراکی
کلوتریمازول، داروی ضد قارچ
نیستاتین، دهان شویه ضد قارچی است که می توانید آن را در دهان غرغره کنید
ایتراکونازول، داروی ضد قارچ خوراکی است که برای درمان افرادی که به سایر درمان های برفک دهان پاسخ نمی دهند و افراد مبتلا به اچ آی وی استفاده می شود
آمفوتریسین بی، دارویی است که برای درمان موارد شدید برفک دهان استفاده می شود
با شروع درمان برفک دهانی معمولا طی دو هفته برطرف می شود، اما در بعضی موارد می تواند دوباره عود کند. برای بزرگسالانی که برفک دهانی را به صورت مکرر تجربه می کنند و علت مشخصی ندارد، ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی آنها را از نظر شرایط پزشکی زمینه ای که ممکن است در برفک موثر باشد، ارزیابی می کنند. نوزادان ممکن است در سال اول زندگی خود چندین دوره برفک دهانی داشته باشند.
درمان های خانگی برفک دهان
پزشک شما ممکن است داروهای خانگی یا تغییر سبک زندگی را برای کمک به درمان آفت دهان یا جلوگیری از بازگشت آن توصیه کند. هنگام بهبودی رعایت بهداشت دهان و دندان مهم است. اینجا نکاتی وجود دارد:
دندان های خود را با مسواک نرم مسواک بزنید تا از تراشیدن برجستگی های ناشی از برفک جلوگیری کنید.
مسواک خود را بعد از اتمام درمان برفک دهان تعویض کنید و در صورت استفاده از دندان مصنوعی آن را به درستی تمیز کنید تا خطر عفونت مجدد در شما کاهش یابد.
از استفاده دهانشویه یا اسپری دهان خودداری کنید، مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد.
همچنین برخی از داروهای خانگی ممکن است در بزرگسالان علائم برفک را تسکین دهند، به عنوان نمونه ممکن است استفاده از آب نمک، محلول آب و جوش شیرین، مخلوطی از آب و آبلیمو و مخلوطی از آب و سرکه سیب در بهبود برفک دهان موثر واقع شود.
احتمال می رود مصرف ماستی که حاوی باکتری های مفید یا مکمل پروبیوتیک است در روند بهبودی کمک کند. لازم به ذکر است قبل از دادن هرگونه مکمل به نوزاد با پزشک صحبت کنید.
برفک دهان و شیردهی
همان قارچی که باعث برفک دهان می شود می تواند باعث ایجاد عفونت های مخمری در پستان های شما هم شود که این قارچ می تواند در طول شیردهی بین مادر و نوزاد منتقل شود.
اگر کودک شما برفک دهان دارد به طور بالقوه می تواند قارچ را به پستان شما یا سایر مناطق پوست منتقل کند. اگر به عفونت مخمر پستان مبتلا هستید می توانید قارچ را به دهان یا پوست کودک خود انتقال دهید.
همچنین از آنجا که مخمر می تواند بدون ایجاد عفونت روی پوست زندگی کند کودک شما می تواند برفک دهانی ایجاد کند بدون اینکه علائمی از عفونت مخمر پستان داشته باشید.
اگر به عفونت مخمر در پستان ها مبتلا شوید، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
درد در پستان ها حین و بعد از شیردهی
خارش یا احساس سوزش در نوک پستان یا اطراف آن
لکه های سفید یا کم رنگ روی نوک پستان یا اطراف آن
پوست براق روی نوک پستان ها یا اطراف آن
پوسته شدن پوست نوک پستان یا اطراف آن
اگر کودک شما دچار برفک دهان می شود یا خودتان دچار عفونت مخمر پستان می شوید، آغاز روند درمانی برای شما و کودک تان الزامی است چراکه می تواند به جلوگیری از چرخه انتقال کمک کند. این قارچ می تواند در طول شیردهی بین مادر و نوزاد انتقال یابد.
ارائه دهنده خدمات بهداشتی درمانی ممکن است به شما توصیه کند موارد زیر را انجام دهید:
درمان کودک خود را با یک داروی ضد قارچ آغاز کنید و یک کرم ضد قارچ مانند تربینافین یا کلوتریمازول روی پستان های خود بمالید. قبل از شیردهی به کودک، کرم را از پستان خود پاک کنید تا جلوی وارد شدن کرم در دهان او گرفته شود. پستانک ها، حلقه های دندان درآوردن، نوک سینه ها و سایر وسایل کودک که آنها را در دهان قرار می دهد حتی اگر از پمپ سینه استفاده می کنید باید تمام این وسایل را استریل کنید و نوک سینه ها را بین زمان تغذیه تمیز و خشک نگه دارید. همچنین پزشک ممکن است به شما توصیه کند برای کمک به درمان برفک دهان و سایر انواع عفونت مخمر تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید.
برفک دهان در نوزادان
برفک دهان اغلب نوزادان و کودکان نوپا را تحت تاثیر قرار می دهد. نوزادان پس از انقباض قارچ از مادران در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی یا فقط از مخمری که به طور طبیعی در محیط زندگی آنها وجود دارد، می توانند برفک دهان بزنند. اگر کودک شما برفک دهان دارد ممکن است علائم و نشانه های مشابهی داشته باشد که می تواند افراد دیگر را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله:
لکه های سفید یا زرد برجستگی در گونه های داخلی، زبان، لوزه ها، لثه ها یا لب ها
خونریزی در صورت تراشیده شدن برجستگی ها
درد یا سوزش در دهان
پوست خشک و ترک خورده در گوشه های دهان
برفک دهان در نوزادان نیز ممکن است باعث ایجاد مشکل در تغذیه و تحریک پذیری یا گرگرفتگی شود. اگر شک دارید که کودک شما برفک دهان دارد یا خیر با پزشک خود مشورت کنید. اگر کودک در حالی که به او شیر می دهید دچار برفک دهان می شود هر دوی شما به درمان های ضد قارچی احتیاج دارید. دریابید که چرا این مسئله برای حفظ سلامتی شما و کودک مهم است.
بیشتربخوانید:لکه های سفید روی زبان نشانه ی این بیماری خطرناک است
بیشتربخوانید:آیا سفید شدن زبان خطرناک است؟
برفک دهان در بزرگسالان
برفک دهان در نوزادان و بزرگسالان مسن که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند بیشتر دیده می شود، اما می تواند در هر سنی رخ دهد. بزرگسالان جوان تر می توانند برفک دهان بزنند به ویژه اگر دارای نقص سیستم ایمنی باشند. به عنوان نمونه، بزرگسالان در صورت داشتن سابقه برخی از شرایط پزشکی، درمان های پزشکی یا عادت های زندگی که سیستم ایمنی بدن آنها را تضعیف می کنند، احتمال بروز برفک در آنها بیشتر است.
در بزرگسالان سالم در غیر این صورت، برفک دهان بعید است مشکلات جدی ایجاد کند، اما اگر سیستم ایمنی بدن شما به خوبی کار نکند احتمال می رود عفونت به سایر قسمت های بدن سرایت کند.
عوامل خطر در برفک دهان
نوزادان، کودکان نوپا و بزرگ ترها بیشتر از سایرین دچار آفت دهان می شوند. برخی از شرایط پزشکی، درمان های پزشکی و عوامل سبک زندگی نیز می توانند با تضعیف سیستم ایمنی بدن یا بر هم زدن تعادل میکروب ها در بدن خطر برفک دهان را افزایش دهند.
ممکن است در معرض خطر بیشتر برفک قرار داشته باشید:
دارای شرایطی است که باعث خشکی دهان می شود
دیابت، کم خونی، سرطان خون یا اچ آی وی داشته باشید
آنتی بیوتیک، کورتیکواستروئید یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف کنید
درمان هایی برای سرطان مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی دریافت کنید
سیگار کشیدن
دندان مصنوعی استفاده کنید
عوارض برفک دهان
در افرادی که دارای سیستم ایمنی سالمی هستند برفک دهان به ندرت عوارضی ایجاد می شود، اما در موارد شدید احتمال می رود به مری نیز گسترش یابد.
اگر سیستم ایمنی بدن شما ضعیف شده باشد احتمال بروز عوارض ناشی از برفک دهان بیشتر است. بدون درمان مناسب قارچ، عامل برفک ممکن است وارد جریان خون شده و به قلب، مغز، چشم یا سایر اعضای بدن گسترش یابد که به نام کاندیدیازیس تهاجمی یا سیستمیک شناخته می شود.
کاندیدیازیس سیستمیک می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در اندام های تحت تاثیر آن شود. همچنین می تواند یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی شناخته شود که به آن شوک سپتیک یا شوک عفونی می گویند.
پیشگیری از آفت دهان
برای کاهش خطر آفت دهان، موارد زیر را امتحان کنید:
برای حمایت از عملکرد سیستم ایمنی بدن خود با دنبال کردن یک رژیم غذایی مغذی سبک زندگی سالم را انتخاب کنید.
بهداشت دهان و دندان را با مسواک زدن روزانه دو بار، استفاده از نخ دندان هر روز و مراجعه منظم به دندانپزشک خود رعایت کنید.
اگر دهان شما به طور مزمن خشک است با پزشک خود صحبت کنید و برنامه درمانی توصیه شده او را دنبال کنید.
اگر دندان مصنوعی دارید آنها را قبل از خواب بردارید و به طور روزانه آنها را تمیز کنید و از مناسب بودن شان اطمینان حاصل کنید.
اگر از استنشاق کورتیکواستروئید استفاده می کنید بعد از آن دهان خود را بشویید یا مسواک بزنید.
اگر دیابت دارید سطح قند خون خود را کنترل کنید.
اگر در قسمت دیگری از بدن خود به عفونت مخمر مبتلا شدید حتما آن را درمان کنید. در برخی موارد عفونت می تواند از یک قسمت از بدن شما به قسمت دیگر منتقل شود.
بیشتربخوانید:بیماری که از رنگ زبان قابل شناسایی است!
برفک دهان و رژیم غذایی
تحقیقات بیشتری برای یادگیری اینکه چگونه رژیم ممکن است بر آفت دهان تاثیر بگذارد ضروری است. منابع معتبر نشان می دهد مصرف برخی غذاهای پروبیوتیک یا مکمل های پروبیوتیک ممکن است به کاهش رشد کاندیدا آلبیکانس کمک می کند. با این حال برای آگاهی از نقشی که ممکن است پروبیوتیک ها در درمان یا جلوگیری از برفک دهان داشته باشند، تحقیقات بیشتری لازم است.
برخی از افراد بر این باورند محدود كردن یا اجتناب از برخی غذاها نیز می تواند به مهار رشد کاندیدا آلبیکانس كمك می كند. به عنوان نمونه، برخی از افراد اظهار داشتند محدود كردن كربوهیدرات های تصفیه شده و قندها می تواند به درمان یا جلوگیری از برفك دهان و سایر عفونت های مخمر كمك كند.
“رژیم غذایی کاندیدا” بر اساس این باورها ایجاد شده است، با این حال، این رژیم فاقد پشتیبانی علمی است. در مورد آنچه این رژیم غذایی در بردارد و محدودیت شواهد علمی که آن را تایید می کند اطلاعات بیشتری کسب کنید.
مترجم: الهه زارعی