چگونگی پیوستن ایمپلنت دندانی به استخوان فک

غالبا در مراجعان به مراکز دندانپزشکی که خدمات کاشت و ایمپلنت انجام می دهند، واکنشی مشترکی مشاهده می شود .معمولا برای آنها جای سوال است که چرا باید برای کاشت دندان و ایمپلنت باید مدت طولانی صبر کنند؟ اصولا ایمپلنت ها قطعاتی از جنس تیتانیوم هستند که سطح آن ها استوانه ای شکل است و طوری طراحی شده اند که با چشم غیر مسلح، شبیه پیچ هستند. در سطوح قطعه ایمپلنتی منافذی تعبیه شده است که وظیفه آن ،جذب سلول های استخوان ساز محیطی است . پروسه استخوان سازی پروسه آهسته و زمان بری است که از زمانی که ایمپلنت به صورت یک پیچ در مرکز استخوان قرار می گیرد این پروسه آغاز  می شود.

مرحله جذب استخوان :

به محض اینکه ایمپلنمت در مرکز استخوان قرار می گیرد سلول های استخوان ساز به محل وارد می شود و در منافذی که روی سطح ایمپلنت طراحی شده است قرار می گیرد. این سلول ها که به آن ها اوستیوبلاست گفته می شود مسئول ساخت استخوان در منافذ ایمپلنت هستند ، اصولا خونی که به سمت این منافذ جاری می شود از مرکز استخوان ، این سلول ها را در شرایط اصلی خود که به فایوروبلاست ها معروف هستند به این محل منتقل می کند و این سلول ها با تغییراتی که در ژنوم و یا شرایط خود ایجاد می کنند تبدیل به اوستیوبلاست هایی می شوند که در واقع مسئول ساخت استخوان هستند. معمولا زمان لازم برای اینکه سلول های استخوان­ ساز بتوانند اولین علائم یک استخوان ساخته شده را فراهم کنند 8 هفته است . در این هشت هفته باید به استخوان ساز ها زمان داده شود تا بتوانند پیوستگی استخوان اطراف را با تیغه های ساخته شده در منافذ ایمپلنت ایجاد کنند. به همین دلیل تا زمانی که این استخوان در منافذ ساخته نشود ، اگر به ایمپلنت فشار یا نیرویی وارد شود، ایمپلنت در جای خود امکان حرکت دارد و با حرکت ایمپلنت در استخوان ، امکان این که عمل جوش خوردگی استخوان با ایمپلنت اتفاق نیفتد بسیار زیاد است .

دوره اوسیواینتگریشن یا جوش خوردگی استخوان :

این دوره به دوره اوسیواینتگریشن یا جوش خوردگی استخوان شهرت دارد . البته این اتفاق بستگی به استخوان زمینه دارد . در بعضی مناطق دهانی و با توجه به نوع استخوان مکان مورد نظر ، این زمان 2 ماهه ممکن است بیشتر شود و در مواردی نیز  ممکن است کمتر از 8 هفته شود. در اینجا موضوع ایمپلنت های فوری مطرح می شود که طی آن ، بعد از کارگزاری در استخوان بلافاصله به آن ها تاج متصل می شود .البته عموم افراد ممکن است در این رابطه اشتباه کنند که هر ایمپلنتی در هر جای استخوان ممکن است بتوانند به صورتی فوری و همزمان دارای تاج شود اما این صحیح نیست، چون تنها در مواردی که موضوع ظاهر شخص مطرح است، برای خالی نبودن مکان که اغلب دندان های پیشین هستند و در لبخند و محاوره ، نمای زیادی دارند ، ایمپلنت می تواند به صورت همزمان دارای تاج فوری شود . اما در این موارد هم حداقل زمانی که تاج موقت گذاشته می شود ، از روز اول چیزی در حدود 40 یا 50 روز باید بگذرد تا بتوان روی ایمپلنت تاج همیشگی و دائمی قرار داد . در این شرایط نیز به شخص هشدار داده می شود که در طول زمانی که ایمپلنت در مکان است و تاج موقت روی آن قرار دارد، هیچ استفاده ای از آن نباید شود و تماس این تاج های موقت به صورت همزمان با دندان های مقابل باید صفر باشد ، تا هیچ گونه فشاری در طول 40 تا 50 روز به ایمپلنت وارد نشود. بنابراین زمان جوش خوردگی استخوان با ایمپلنت حداقل 2 ماه یا بیشتر است. به همین دلیل است که ایمپلنت هایی که در ناحیه ای به جز ناحیه پیشین دهان استفاده می شود باید در این دوره در زیر لثه و یا با یک پوشش کپ مانند شبیه یک هیلینگ لثه پوشیده شود و هیچ گونه فشاری از هیچ ناحیه ای نداشته باشد تا بدون مزاحمت عمل جوش خوردگی انجام شود و پس از آن با اطمینان خاطر بتوان به ایمپلنت نیرو وارد کرد و پروتز ایمپلنت روی آن قرار بگیرد تا قابل استفاده شود.

اگر جوش خوردگی ایمپلنت به استخوان خوب صورت نگیرد چه اتفاقی می افتد؟

طبیعتا کارگزاری ایمپلنت در مرکز استخوان فکین با اصول خاصی از پروتکل های درمانی صورت می گیرد ، تا تماس قطعه ایمپلنتی با استخوان پیرامون در حدی باشد که جوش خوردگی ، تشویق شده و در سریع ترین زمان انجام پذیرد. این جوش خوردگی می تواند ، بین ۵۰ تا ۹۰ روز باشد . اما اگربعد از 2 الی چندماه  ،جوش خوردگی استخوان و ایمپلنت تحت شرایط خاصی صورت نگیرد ،ابتدا رادیوگرافی مخصوص از محل تهیه می شود .در نهایت اگر پیرامون فیکسچر کارگذاری شده یک منطقه سیاه رنگ یا رادیولوسنت وجود داشت، نشان دهنده آن است که این جوش خوردگی به صورت طبیعی اتفاق نیفتاده است.

 چرا جوش خوردگی صورت نمی‌گیرد؟

دقت در میزان باز کردن حفره دهانی : میزان باز کردن حفره استخوانی نباید ناگهانی باشد ، بلکه باید به صورت قدم به قدم صورت گیرد و نیروی وارده بر ابزار یا دریل هایی که استخوان را برای ایجاد محلی بازمی کند ، نباید بیش از اندازه ای مشخص باشد ، در غیر اینصورت وقتی استخوان مورد تهاجم قرار بگیرد قسمتی از محل دیواره حفره ایمپلنت دچار نکروز می‌شود . این اتفاق ، سلول‌های استخوانی را غیرفعال کرده و اجازه پیوند بین استخوان و ایمپلنت را نمی دهد. در موارد دیگر اگر منطقه به خوبی معاینه نشده باشد و در محل  دندان، مشکلی از لحاظ عفونی وجود داشته باشد ، این عفونت مزمن منطقه‌ای با کارگزاری ایمپلنت در مرکز استخوان، تداخل می کند و اجازه استخوان ‌سازی طبیعی وچسبندگی استخوان به ایمپلنت داده نمی شود . بنابراین تعیین محل و ارزیابی آن از مهمترین موارد تشخیصی برای کارگزاری ایمپلنت دندانی است.

تشخیص نوع استخوان مورد جراحی ایمپلنت:

در ابتدای امر باید نوع استخوان بیمار توسط جراح ایمپلنت تشخیص داده شود. استخوان هایی که به صورت فشرده هستند و بیشتر در فک پایین افراد قرار دارند ، به دلیل اینکه از سختی بالایی برخوردارند،  فشار ابزار ایجاد حفره ایمپلنت بطور طبیعی از حدی تجاوز خواهند کرد و اگر گرما در محل بالا برود و میزان خنک کنندگی یا نوع سرمایی که در محل دندان، ایجاد تعادل دما می کند به خوبی انجام نگیرد ،باز عمل نکروز استخوان اتفاق افتاده و باعث می‌شود که این جوش خوردگی به وقوع نپیوندد.

کیفیت ابزار جراحی ایمپلنت :

در مواردی که ابزار کار جراحی دارای شرایط برندگی خوبی نباشد ، به طورمثال: وقتی مته یا دریل هایی که حفره استخوان را باز می کنند کند شده باشند و نیاز به میزان طولانی از حرکت مته ها یا دریل ها در داخل استخوان باشد ، بازهم احتمال افزایش دما در استخوان وجود دارد که تهاجم به استخوان مرکزی و اسفنجی و نکروز استخوان و عدم جوش خوردگی وجود خواهد داشت.

عدم مهارت جراح ایمپلنت :

اگرجراح ایمپلنت نداند که به چه میزان و قطر و اندازه ای از استخوان باید حفره را باز کند یا درعمق فرو رود ، امکان دارد که ایمپلنت یا در جای خود بیش از حد فشرده شود که این خود باعث پس خوردگی استخوان خواهد شد و یا این که به صورتی محکم در محل قرار نگیرد و دارای فاصله کمی با دیواره استخوان شود . بنابراین این فاصله به عنوان حد مرزی، اجازه تجمع سلول های استخوان را در سطح ایمپلنت نمی دهد و ایمپلنت ، جوش خوردگی پیدا نمی کند.

عدم رعایت بیمار در مراقبت های بهداشتی پس از عمل :

نکته آخری که در رابطه با جوش خوردگی ایمپلنت ایجاد نقیصه می‌کند و باعث می شود که این جوش خوردگی صورت نگیرد، عدم رعایت بیمار در مراقبت‌های کامل بهداشتی محیطی است، اگر تا دو هفته بعد از کارگزاری ایمپلنت ، شخص دچار نقیصه ای در بهداشت محیطی شود ،احتمال ورود باکتری به منطقه و نفوذ آن به دیواره استخوان و ایمپلنت وجود دارد که متاسفانه این امر باعث می شود که جوش خوردگی صورت نگیرد.

عوارض جانبی احتمالی ایمپلنت دندانی

تورم و ادما:

ازعوارض جانبی احتمالی کاشت ایمپلنت ، می توان به موارد مهمی مثل تورم و ادما اشاره کرد. وقتی استخوان تراشیده می‌شود میزان زیادی مایعات از عروق اطراف جهت حمایت طبیعی محیط به محل منتقل می‌شود و این پدیده را ادیما می‌گویند. ادما یا تورم ابتدای امر با کمپرس سرد یا آیس پک ،مورد کنترل قرار می گیرد که معمولاً ظرف ۲۴ ساعت اول قابل استفاده است . میزان ماندگاری تورم پس از کارگزاری ایمپلنت بستگی به شرایط محیطی ومیزان تهاجم جراحی دارد . محل‌هایی از استخوان که از گذشته دچار درگیری‌های پاتولوژیک یا میکروبی بوده اند و بعدا تحت عمل جی بی آر یا پیوند استخوان قرار گرفته اند، دارای تورم بیشتری خواهند بود . در مناطق مختلف دهانی ، تورم در مناطق خلفی فک بالا بیشتراز مناطق قدامی است این تورم احتمال دارد حدود ۴ تا ۵ روز و گاهی تا حدود ۲ هفته به طول بیانجامد.

درد :

درد، یکی عوارض طبیعی بعد از کاشت ایمپلنت است. طبیعتاً به دلیل ایجاد حفره های استخوانی درعمل هایی که بافت نرم، به صورت فلپ باز شده است، تهاجم المان های دفاعی بدن در منطقه ، باعث افزایش خون می‌شود و این امر باعث ایجاد التهاب و درد نسبتا شدیدی می شود . همانطور که می دانید ،التهاب بالا،  ایجاد درد می‌کند و این بستگی به میزان تهاجم وارده دارد. هر چه از نیرو و تهاجم بیشتری استفاده شود ،درد پس از  عمل جراحی بیشتراست. البته در موارد نرمال ، درد پس از جراحی با مسکن های ساده قابل کنترل است. طول زمان احساس درد می تواند بین ۲ الی ۳ روز تا ۲ هفته باشد .

ادامه خونریزی :

طبیعتاً به دلیل نوع کارگزاری ایمپلنت وهمچنین نیروهای وارد به محل ، خون بیشتری در لثه جاری می‌شود .همچنین نوع بستن زخم و بخیه  نیز می تواند دلیلی برای ادامه خونریزی باشد. هرچه بخیه‌ها دقیق‌تر و کامل‌تر و محکم تر باشد و محل جراحی از لحاظ التهابی آرام تر باشد ،خونریزی زودتر قطع می شود . به هر حال بین ۶ تا ۸ ساعت بعد ازعمل کارگزاری ایمپلنت ایجاد خونابه و یا خونریزی خفیف کاملاً طبیعی است . مورد دیگری که از عوارض جانبی احتمالی کاشتند در مناطق خاص آناتومیکی است که عصب های اصلی دارای انشعاباتی سطحی هستند در این جور موارد طبیعتاً هنگام جراحی بخشی از انشعابات عصبی احتمالا درگیر خواهد شد و این درگیری انشعابات عصبی در محل ایجاد یک حالت خواب رفتگی یا گزگز در محل خواهد کرد که به پاراستزیا معروف است و احتمال دارد باز به مدت ۲ تا ۳ ماه و گاهی تا حدود دو سال به طول بیانجامد.

حساسیت های بعد از جراحی :

احتمال اینکه محل جراحی ایمپلنت بنا به دلایلی دچار حساسیت به گرما یا سرما  شود زیاد است. بنابراین به بیمار توصه می شود حداقل تا ۴ هفته از دمای بالا یا خیلی پایین استفاده نکنند.