آب مروارید یا کاتاراکت نوعی بیماری چشم است که در آن عدسی شفافیت خود را از دست می دهد. در آب مروارید عدسی چشم کدر می شود و قابلیت خود را در تمرکز نور روی شبکیه از دست می دهد، بنابراین تصویر خوبی روی شبکیه تشکیل نمی شود و در نتیجه شخص تصاویر اجسام و مناظر خارجی را به حالت کدر و مات مشاهده می کند. بیماری آب مروارید به آرامی پیشرفت می کند و در نهایت منجر به اختلال در بینایی فرد می شود. در برخی موارد هر 2 چشم یک فرد دچار آب مروارید می شود، اما این عارضه به طور هم زمان رخ نمی دهد، آب مروارید در افراد مسن نیز شایع تر است. بر اساس اعلام موسسه ملی چشم، بیش از نیمی از افراد در ایالات متحده با آب مروارید دست و پنجه نرم می کنند یا تا 80 سالگی تحت عمل جراحی آب مروارید قرار گرفته اند.
علائم ابتلا به آب مروارید
از علائم رایج آب مروارید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تاری دید
- مشکل دید در شب
- ضعف بینایی در تشخیص رنگ ها
- افزایش حساسیت به خیرگی
- دیدن هاله اطراف چراغ ها و لامپ ها
- دوبینی در چشم آسیب دیده
- نیاز به تعویض مکرر عینک طبی
چه عواملی باعث بروز آب مروارید می شوند؟
همه افراد ممکن است به آب مروارید مبتلا شوند، اما سالمندی مهمترین عامل زمینه ساز این عارضه محسوب می شود. از دیگر عوامل مختلف که در بروز آن نقش دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تولید بیش از حد اکسیدان ها، مولکول های اکسیژن هستند که از نظر شیمیایی تغییر کرده اند
- سیگار کشیدن
- اشعه ماوراء بنفش
- استفاده طولانی مدت از استروئیدها و سایر داروها
- برخی بیماری ها مانند دیابت
- ضربه
- پرتو درمانی
انواع آب مروارید
آب مروارید انواع مختلفی دارد که براساس مکان و چگونگی ایجاد در چشم طبقه بندی می شوند.
آب مروارید هسته ای عمیق در وسط عدسی تشکیل شده و باعث زرد یا قهوه ای شدن هسته یا مرکز آن می شود.
آب مروارید قشری این عارضه لکه های تیره سفید و مثلثی شکلی است که از دور عدسی چشم شروع می شود و مانند پره چرخ تا مرکز عدسی امتداد می یابد.
آب مروارید زیر کپسول خلفی سریع تر از 2 نوع دیگر تشکیل شده و پشت لنز را تحت تاثیر قرار می دهد.
بیشتر بخوانید: راه های ترک عادت ناخن جویدن
آب مروارید مادرزادی که از بدو تولد وجود دارد یا در نخستین سال تولد کودک ایجاد می شود.
آب مروارید ثانویه در اثر بیماری یا مصرف برخی از داروها ایجاد می شود. از بیماری هایی که با پیشرفت آب مروارید مرتبط هستند می توان به گلوکوم و دیابت اشاره کرد، استفاده از پردنیزون و سایر داروها نیز در برخی مواقع منجر به آب مروارید می شود.
آب مروارید آسیب زا پس از آسیب به چشم ایجاد می شود، اما چندین سال طول می کشد تا این عارضه رخ دهد.
آب مروارید پرتویی بعد از اینکه فرد تحت درمان با اشعه سرطان قرار می گیرد، رخ می دهد.
عوامل خطر ابتلا به آب مروارید
عوامل خطر مرتبط با آب مروارید عبارتند از:
- سن بالا
- استفاده زیاد از الکل
- سیگار کشیدن
- چاقی
- فشار خون بالا
- جراحات قبلی چشم
- سابقه خانوادگی ابتلا به آب مروارید
- قرار گرفتن بیش از حد در معرض آفتاب
- دیابت
- قرار گرفتن در معرض تابش اشعه ایکس و درمان های سرطان
تشخیص آب مروارید
پزشک برای تشخیص آب مروارید چشم بیمار را مورد بررسی قرار می دهد که برای معاینه از یک تست نمودار چشمی برای بررسی بینایی در فواصل مختلف و تونومتری برای اندازه گیری فشار چشم استفاده می کند، همچنین پزشک برای بزرگ تر شدن مردمک چشم قطره هایی در چشم می ریزد که با این کار بررسی عصب بینایی و شبکیه در پشت چشم برای بررسی آسیب راحت تر می شود. آزمایش های دیگری که پزشک ممکن است انجام دهد شامل بررسی حساسیت فرد به تابش خیره کننده و درکش از رنگ است.
درمان آب مروارید
اگر بیمار برای درمان آب مروارید قادر به انجام جراحی نیست یا علاقه ای به انجام آن ندارد پزشک احتمال می رود به وی در مدیریت علائم کمک کند و در این جهت استفاده از عینک های مناسب تر، لنزهای ذره بین یا عینک آفتابی با پوشش ضد تابش را توصیه کند.
عمل جراحی آب مروارید
جراحی زمانی توصیه می شود که آب مروارید مانع از انجام کارهای روزمره مانند خواندن یا رانندگی شود، همچنین هنگامی که آب مروارید در درمان سایر مشکلات چشمی تداخل ایجاد می کند نیز انجام می شود. یک روش جراحی شامل استفاده از امواج اولتراسوند برای از بین بردن لکه و جدا شدن تکه ها است. جراحی خارج کپسولی شامل برداشتن قسمت ابری لنز از طریق یک برش طولانی در قرنیه است. جراحی برای برداشتن آب مروارید به طور کلی بسیار ایمن و از موفقیت بالایی برخوردار است و اغلب فرد همان روز جراحی مرخص می شود.
در صورت عدم انجام جراحی آب مرواريد چه اتفاقی رخ می دهد؟
با تاخير در انجام عمل جراحي به تدريج بينايي فرد كاهش يافته به طوري كه بینایی وی در حد شمارش انگشتان يا فقط درك نور خواهد رسيد، در اين مرحله در تعداد كمي از بيماران منجر به افزايش فشار داخل چشم (آب سياه) می شود و در نتيجه فرد نياز به جراحي اورژانس پيدا مي كند كه عوارض و خطرات آن بيشتر از جراحي معمول است، بنابراين در صورتي كه آب مروارید تشخيص داده شده، اما به هر دلیل انجام جراحی امکان پذیر نیست فرد باید برای پیشگیری از وقوع شرایط اورژانسی تحت نظر چشم پزشک باشد.
چشم انداز درباره آب مروارید
آب مروارید در صورت عدم درمان در فعالیت های روزمره اختلال ایجاد کرده و منجر به نابینایی می شود. اگرچه برخی رشد آن را متوقف می کنند، اما به خودی خود کوچک نمی شود. بر اساس اعلام انستیتوی ملی چشم، برداشتن آب مروارید یک عمل جراحی بسیار رایج است که تقریبا در 90 درصد مواقع بسیار موثر است.
بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید از زالو درمانی بدانید!
پیشگیری از آب مروارید
برای کاهش خطر ابتلا به آب مروارید موارد زیر را رعایت کنید:
با استفاده از عینک آفتابی در بیرون از چشم خود در برابر نور آفتاب محافظت کنید
به صورت منظم برای معاینه چشمان خود به پزشک مراجعه کنید
سیگار نکشید
میوه و سبزی های حاوی آنتی اکسیدان بخورید
وزن مناسب خود را حفظ کنید
دیابت و سایر شرایط پزشکی را کنترل کنید
مترجم: الهه زارعی