هپاتیت B، عفونت کبدی که توسط ویروس ایجاد می شود. در حال حاضر واکسن آن برای محافظت از شما در دسترس است. برخی از افراد به هپاتیت B نوع خفیف مبتلا می شوند که مدت زمان کوتاهی ادامه دارد، اما در برخی دیگر به صورت مزمن بروز پیدا می کند. در صورت وقوع این اتفاق باعث ایجاد زخم در اندام، نارسایی کبدی و سرطان می شود که می تواند زندگی فرد را به مخاطره بیندازد. هنگامی که افراد با خون، زخم های باز یا مایعات بدن فردی مبتلا به ویروس هپاتیت B تماس پیدا می کنند درمعرض خطر ابتلا به آن قرار می گیرند.
در اغلب موارد اگر در بزرگسالی به این بیماری مبتلا شوید مدت زیادی طول نمی کشد و بدن ضمن مبارزه با آن در عرض چند ماه تا آخر عمر مصون می مانید یعنی دیگر به این ویروس مبتلا نمی شوید، اما در صورت ابتلا به آن هنگام تولد بعید است از بین برود. به گزارش وب ام دی، “هپاتیت” به معنی التهاب کبد شامل هپاتیت A و C نیز است.
علائم هپاتیت B
عفونت کوتاه مدت (حاد) هپاتیت B همیشه علائم ایجاد نمی کند به عنوان مثال، غیر معمول است کودکان زیر 5 سال در صورت آلودگی علائم داشته باشند. در صورت داشتن علائم شامل موارد زیر است:
زردی (پوست یا سفیدی چشم زرد شده و پوست قهوه ای یا نارنجی رنگ به نظر می رسد)
مدفوع رنگ روشن
تب
خستگی که هفته ها یا ماه ها ادامه دارد
مشکل معده مانند از دست دادن اشتها، حالت تهوع و استفراغ
شکم درد
درد مفصلی
علائم ممکن است یک تا 6 ماه پس از ابتلا به ویروس ظاهر نشوند و فرد مبتلا چیزی احساس نکند. تقریبا یک سوم افراد مبتلا به این بیماری در این گروه قرار می گیرند و فقط در صورت انجام آزمایش خون متوجه بیماری می شوند. علائم عفونت طولانی مدت (مزمن) هپاتیت B نیز همیشه نشان داده نمی شود. در صورت بروز هم علائم ممکن است مانند نوع عفونت کوتاه مدت (حاد) باشد.
علل هپاتیت B و عوامل خطر
این بیماری توسط ویروس هپاتیت B ایجاد می شود و از راه های خاصی از فردی به فرد دیگر منتقل می شود. فرد حتی در صورت عدم احساس بیماری و نداشتن علائم می تواند ناقل ویروس هپاتیت B باشد. رایج ترین راه های ابتلا به هپاتیت B عبارتند از:
ارتباط جنسی. در صورت داشتن رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا از طریق ترشحات خونی، بزاق، مایع منی یا واژن به آن مبتلا می شوید.
سوزن های مشترک. ویروس از طریق سوزن و سرنگ های آلوده به خون فرد آلوده به راحتی منتقل می شود.
نیدل استیک. کارکنان حوزه بهداشت و درمان و هر فردی که با خون فرد مبتلا تماس پیدا کند از این طریق به این بیماری مبتلا می شود.
مادر به جنین. زنان باردار مبتلا به هپاتیت B می توانند ویروس را هنگام زایمان به نوزادان خود منتقل کنند، اما یک واکسن وجود دارد که از ابتلای نوزادان جلوگیری می کند.
در نظر داشته باشید ویروس هپاتیت B از طریق بوسیدن، غذا یا آب، ظروف مشترک، سرفه یا عطسه یا لمس سطوح منتقل نمی شود.
هپاتیت B چقدر شایع است؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها می گوید تعداد مبتلایان به این بیماری كاهش یافته است. نرخ ها به طور متوسط از 200 هزار نفر در سال در دهه 1980 به حدود 20 هزار نفر در سال 2016 کاهش یافته است. افراد بین20 تا 49 سال به احتمال زیاد به آن مبتلا می شوند. حدود 90 درصد نوزادان و 25 تا 50 درصد کودکان بین سنین یک تا 5 سال به عفونت مزمن مبتلا می شوند. در بزرگسالان تقریبا 95 درصد به طور کامل بهبود می یابند و دچار عفونت مزمن نمی شوند. برآوردها حاکی از آن است حدود 1.2 میلیون نفر در ایالات متحده ناقل ویروس هستند.
بیشتر بخوانید:عسل با شیر داغ / آیا این ترکیب سمی است؟
تشخیص هپاتیت B
اگر فردی مشکوک به این بیماری باشد پزشک ضمن معاینه فیزیکی با تجویز آزمایش خون درمی یابد آیا کبد ملتهب است یا خیر. در صورت بروز علائم هپاتیت B و سطح بالای آنزیم های کبدی آزمایش می شوید:
آنتی ژن سطحی و آنتی بادی هپاتیت B. آنتی ژن ها پروتئین های موجود در ویروس هپاتیت B هستند. آنتی بادی ها پروتئین هایی هستند که توسط سلول های ایمنی بدن ساخته می شوند. آنها بین یک1 تا 10 هفته پس از مواجهه در خون ظاهر می شوند. در صورت بهبودی پس از 4 تا 6 ماه از بین می روند. در صورت وجود آنها بعد از 6 ماه یعنی وضعیت شما مزمن است.
آنتی بادی سطح هپاتیت B (ضد HBs). این موارد پس از ناپدید شدن HBsAg نشان داده می شوند که باعث ایمنی تا آخر عمر در برابر هپاتیت B می شود.
در صورت مزمن شدن بیماری فرد پزشک بیوپسی از بافت کبد را انجام می دهد که متوجه شود وضعیت بیمار چقدر حاد است، همچنین سونوگرافی کبد برای بررسی میزان آسیب کبدی نیز تجویز می شود.
درمان هپاتیت B
اگر به ابتلا به ویروس مشکوک هستید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید زیرا هرچه زودتر روند درمانی آغاز شود بهتر است. پزشک واکسن و یک گلوبولین ایمنی از هپاتیت B را می دهد که این پروتئین ضمن تقویت سیستم ایمنی بدن از بروز عفونت جلوگیری می کند. در صورت ابتلا پزشک استراحت را برای سرعت بخشیدن به روند بهبودی برای فرد تجویز می کند. علاوه براین، فرد باید موارد مضر و آسیب زننده به کبد را مانند مصرف الکل و استامینوفن کنار بگذارد. در چنین شرایطی فرد قبل از مصرف هرگونه داروی دیگر، درمان های گیاهی یا مکمل ها بایدبا پزشک خود مشورت کند، همچنین داشتن رژیم غذایی سالم برای فرد بیمار بسیار حائز اهمیت است. در صورت رفع شدن عفونت پزشک فرد را ناقل غیرفعال می نامد یعنی دیگر ویروسی در بدن وجود ندارد، اما آزمایش های آنتی بادی نشان می دهد در گذشته به هپاتیت B مبتلا بوده است. اگر عفونت بیش از 6 ماه فعال باشد برای فرد تشخیص هپاتیت فعال مزمن داده می شود که برخی از داروها برای درمان آن تجویز می شود:
آدفوویر دیپیوکسیل: این دارو برای افرادی که به لامیوودین پاسخ نمی دهند به خوبی کار می کند، اما دوزهای بالا می تواند باعث مشکلات کلیوی شود.
انتکاویر: این جدیدترین داروی هپاتیت B است که به صورت مایع یا قرص موجود است.
اینترفرون آلفا: این دارو سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند و فرد باید حداقل 6 ماه آن را به صورت تزریق دریافت کند. این دارو برای درمان بیماری نیست بلکه التهاب کبد را درمان می کند. اینترفرون طولانی مدت نیز می تواند کمک کننده باشد، اما این دارو ضمن ایجاد احساس افسردگی و بدی فرد اشتها را نیز از بین می برد، همچنین با کاهش میزان گلبول های سفید خون مبارزه با عفونت را سخت می کند.
لامیوودین: این دارو به صورت مایع یا قرص یک بار در روز مصرف می شود. اکثر مردم با مصرف آن مشکلی ندارند، اما در صورت مصرف طولانی مدت آن ویروس دیگر به دارو پاسخ نمی دهد.
تنوفوویر: این دارو بصورت پودر یا قرص موجود است که در صورت مصرف آن پزشک به طور مرتب کلیه ها را جهت جلوگیری از صدمه و آسیب بررسی می کند.
تلبیوودین: یک داروی ضدویروسی که مقاومت در برابر آن معمول است.
بیشتر بخوانید:این افراد قبل از صبحانه ورزش نکنند
عوارض هپاتیت B
اگرچه اکثر افراد مبتلا به هپاتیت B مزمن احساس بیماری نمی کنند یا حتی نمی دانند به آن مبتلا هستند مگر اینکه در مراحل آخر باشد که برخی از آنها عوارض جدی دارند. هپاتیت B مزمن منجر به موارد زیر می شود:
سیروز یا زخم کبد: این کار باعث سخت شدن کار کبد می شود که در نهایت منجر به نارسایی کبد می شود.
سرطان کبد: اگر به هپاتیت B مزمن مبتلا هستید پزشک برای معاینه سونوگرافی برای مشاهده علائم سرطان کبد، آزمایش سونوگرافی را تجویز می کند.
نارسایی کبدی: این زمانی رخ می دهد که کبد دیگر قادر به انجام کار خود نیست، همچنین این بیماری را بیماری کبدی “مرحله نهایی” می نامند که فقط در موارد شدید هپاتیت B مزمن اتفاق می افتد.
بیماری کلیوی: محققان دریافته اند افراد مبتلا به سیروز ناشی از هپاتیت B بیشتر به انواع خاصی از بیماری کلیوی مبتلا می شوند.
مشکلات رگ های خونی: شامل التهاب رگ های خونی است.
اگر کودک به ویروس مبتلا شده و تحت درمان قرار نگرفته است احتمال می رود برای طولانی مدت مشکلات کبدی داشته باشد. تمام نوزادان تازه متولد شده با مادران آلوده باید از بدو تولد و در نخستین سال زندگی خود از گلوبولین ایمنی هپاتیت B و واکسن هپاتیت استفاده کنند.
پیشگیری از هپاتیت B
برای جلوگیری از شیوع عفونت هپاتیت B:
واکسن هپاتیت B بزنید: واکسن کلید پیشگیری است و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها آن را برای همه نوزادان متولد شده در ایالات متحده، همه کودکان و نوجوانان زیر 19 سال که قبلا این واکسن را دریافت نکرده اند و افراد در معرض خطر توصیه می کند.
در زمان رابطه جنسی از کاندوم استفاده کنید.
هنگام تمیز کردن فرد مبتلا دستکش بپوشید به ویژه اگر مجبور به لمس باند، تامپون و ملافه هستید.
تمام بریدگی ها یا زخم ها را بپوشانید.
تیغ، مسواک و ناخن گیر را با فرد دیگری به اشتراک نگذارید.
آدامس مشترک نخورید و غذای کودک را از قبل نجوید.
اطمینان حاصل کنید هر نوع سوزن برای مواد مخدر، سوراخ کردن گوش، خال کوبی یا ابزارهایی برای مانیکور و پدیکور به درستی ضدعفونی شده باشند.
خون را با ترکیب یک واحد سفید کننده خانگی و 10 واحد آب تمیز کنید.
گروه ویژه خدمات پیشگیری ایالات متحده توصیه می کند این گروه ها از نظر هپاتیت B غربال شوند:
همه زنان باردار
افرادی که در کشورها یا مناطقی متولد می شوند که هپاتیت B شایع است
افراد تازه متولد شده در ایالات متحده متولد که واکسینه نشده اند و والدین آنها از کشورها یا مناطقی هستند که هپاتیت B در آنها شایع است (مانند آفریقای جنوبی و جنوب شرقی آسیا)
افرادی که HIV مثبت دارند
افرادی که مواد مخدر تزریق می کنند
مردانی که با مردان رابطه جنسی دارند
افرادی که با شخصی که به هپاتیت B مبتلا است زندگی می کند یا با وی رابطه جنسی دارد
آیا هپاتیت B از طریق انتقال خون منتقل می شود؟
خون اهدایی از نظر ویروس مورد آزمایش قرار می گیرد، بنابراین احتمال ابتلا به بیماری از طریق تزریق خون کم است زیرا خون آلوده دور ریخته می شود.
چه فردی باید واکسن هپاتیت B دریافت کند؟
همه نوزادان تازه متولد شده باید واکسینه شوند. اگر این کار را انجام دهید باید واکسینه شوید:
با خون یا مایعات بدن فرد آلوده تماس دارید
برای مصرف مواد مخدر از سوزن استفاده می کنید
با بیش از یک نفر رابطه جنسی دارید
از کادر درمان هستید
در یک مرکز مراقبت روزانه، مدرسه یا زندان کار می کنید
آیا هپاتیت B قابل درمان است؟
هیچ درمان قطعی برای هپاتیت B وجود ندارد، اما اغلب طی چند ماه برطرف می شود و گاهی در افرادی که بیماری مزمن دارند نیز از بین می رود.
هنگام عدم داشتن علائم و انجام آزمایش خون پزشک درمی یابد فرد بهبود یافته است.
کبد به طور عادی کار می کند.
آنتی بادی سطح هپاتیت B دارید.
اما برخی افراد از شر عفونت خلاص نمی شوند. اگر بیش از 6 ماه آن را داشته باشید حتی در صورت عدم داشتن علائم حامل هستید یعنی می توانید بیماری را از طریق موارد زیر به شخص دیگری منتقل کنید:
رابطه جنسی محافظت نشده
با خون یا یک زخم باز تماس داشته باشید
استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک
پزشکان نمی دانند چرا، اما این بیماری در تعداد کمی از ناقلین از بین می رود. برای برخی دیگر به عنوان مزمن شناخته می شود یعنی به طور مداوم دچار عفونت کبدی هستید. این عارضه می تواند منجر به سیروز یا سخت شدن عضو می شود. کبد با زخم دیگر کار نمی کند و برخی از افراد نیز به سرطان کبد مبتلا می شوند. اگر ناقل هستید یا به هپاتیت B آلوده هستید خون، پلاسما، اندام های بدن، بافت یا اسپرم اهدا نکنید. به هر فردی که می توانید آلوده کنید خواه همسر، پزشک یا دندانپزشک حتما بگویید به ویروس هپاتیت B مبتلا هستید.
مترجم: الهه زارعی