تنفس اکسیژن مورد نیاز بدن برای زنده ماندن را تامین می کند، همچنین شما را از شر دی اکسید کربن و مواد زائد خلاص می کند. 2 راه عبور هوا یعنی بینی و دهان به سمت ریه ها وجود دارد.
افراد سالم هم از بینی و هم از دهان خود برای تنفس استفاده می کنند. نفس کشیدن با دهان تنها در مواقع گرفتگی بینی به دلیل آلرژی یا سرماخوردگی ضرورت پیدا می کند، همچنین هنگام انجام ورزش های سنگین تنفس دهانی می تواند به اکسیژن رسانی سریع تر به عضلات کمک کند.
حتی در این صورت تنفس مداوم با دهان از جمله هنگام خواب منجر به بروز مشکل می شود. در کودکان تنفس دهانی باعث کج شدن دندان ها، تغییر شکل صورت یا رشد ضعیف می شود. به گزارش هلث لاین، در بزرگسالان نیز تنفس مزمن دهانی می تواند باعث بوی بد دهان و بیماری لثه شود، همچنین علائم سایر بیماری ها را تشدید می کند.
نفس کشیدن از طریق بینی چه مزایایی دارد؟
اهمیت بینی اغلب نادیده گرفته می شود تا اینکه سرما بخورید. بینی کیپ شده کیفیت زندگی را کاهش می دهد، همچنین می تواند بر توانایی خواب خوب و عملکرد شما نیز تاثیر بگذارد. بینی نیتریک اسید تولید می کند که توانایی ریه ها را در جذب اکسیژن بهبود می بخشد.
نیتریک اکسید توانایی انتقال اکسیژن به سراسر بدن از جمله به قلب را افزایش می دهد عضله صاف عروقی را شل کرده و باعث گشاد شدن رگ های خونی می شود، همچنین نیتریک اسید ضدقارچ، ضدویروس، ضدانگل و ضدباکتری است. به سیستم ایمنی بدن برای مقابله با عفون تها کمک می کند.
چگونه بفهمیم از دهان نفس می کشیم؟
ممکن است به ویژه هنگام خواب متوجه نشوید با دهان به جای بینی نفس می کشید. افرادی که شب با دهان خود نفس می کشند علائم زیر را دارند:
خرناس
خشکی دهان
بوی بد دهان (هالیتوز)
گرفتگی صدا
بیدار شدن از خواب و تحریک پذیری
خستگی مزمن
مه مغزی
سیاهی زیر چشم
علائم در کودکان
برای والدین پیگیری علائم تنفس دهانی در کودکان مهم است زیرا احتمال می رود کودک قادر به بیان علائم خود نباشد مانند بزرگسالان کودکانی که نفس نفس می زنند با دهان باز نفس می کشند و شب ها خرخر می کنند.
کودکانی که بیشتر ساعات روز با دهان نفس می کشند علائم زیر را دارند:
رشد کندتر از سرعت طبیعی
تحریک پذیری
افزایش گریه در شب
لوزه های بزرگ
لب های خشک و ترک خورده
مشکلات تمرکز در مدرسه
خواب آلودگی روزانه
چه عواملی باعث تنفس دهانی می شود؟
علت اصلی اکثر موارد تنفس دهانی مجاری تنفسی بینی انسداد یافته (کاملا مسدود یا نیمه مسدود شده) است. به عبارت دیگر چیزی مانع عبور صاف هوا به داخل بینی می شود. اگر بینی کیپ شده باشد بدن به طور خودکار به تنها منبع دیگر یعنی دهان که می تواند اکسیژن مورد نیاز بدن را تامین کند متوسل می شود.
انسداد بینی دلایل زیادی دارد که شامل:
گرفتگی بینی ناشی از آلرژی، سرماخوردگی یا عفونت سینوسی
آدنوئیدهای بزرگ شده
لوزه های بزرگ شده
انحراف تیغه بینی
پولیپ بینی یا رشد خوش خیم بافت در مخاط بینی
شاخک های بزرگ شده
فرم بینی
شکل و اندازه فک
تومورها (نادر)
برخی افراد حتی پس از رفع انسداد بینی به جای بینی خود به تنفس با دهان دچار می شوند. برای برخی از افراد مبتلا به آپنه خواب خوابیدن با دهان باز برای تامین نیاز آنها به اکسیژن به یک عادت تبدیل می شود، همچنین استرس و اضطراب نیز باعث می شود فرد به جای بینی با دهان نفس بکشد. استرس سیستم عصبی سمپاتیک را فعال می کند که منجر به تنفس کم عمق، سریع و غیرطبیعی می شود.
عوامل خطر برای تنفس دهانی چیست؟
هر فردی ممکن است به عادت نفس کشیدن با دهان مبتلا شود، اما شرایط خاص این خطر را افزایش می دهد که شامل:
آلرژی مزمن
تب یونجه
عفونت های سینوسی مزمن یا مکرر
آسم
استرس و اضطراب مزمن
بیشتر بخوانید:بهترین میوه ها برای کاهش وزن
تنفس دهانی چگونه تشخیص داده می شود؟
هیچ آزمایش واحدی برای تنفس دهانی وجود ندارد. پزشک هنگام معاینه فیزیکی هنگام مشاهده سوراخ های بینی یا هنگام ویزیت با پرسیدن برخی سوالات تنفس دهانی را تشخیص می دهد تا بفهمد چه چیزی باعث گرفتگی مداوم بینی می شود. وی به احتمال زیاد درباره خواب، خروپف، مشکلات سینوسی و دشواری تنفس سوال می کند.
در صورت داشتن بوی بد دهان، حفره های مکرر یا بیماری لثه دندانپزشک هم می تواند تنفس دهانی را هنگام معاینه معمول دندانپزشکی تشخیص دهد. اگر دندانپزشک یا پزشک متوجه تورم لوزه ها، پولیپ بینی و سایر شرایط شود فرد را برای ارزیابی بیشتر به یک پزشک متخصص مانند گوش، حلق و بینی ارجاع می دهد.
آیا تنفس دهانی منجر به بروز مشکلاتی پیرامون سلامتی می شود؟
تنفس دهانی باعث خشکی می شود یعنی بزاق نمی تواند باکتری های دهان را بشوید که این امر منجر به بروز موارد زیر می شود:
بدبویی دهان (هالیتوز)
بیماری پریودنتال مانند التهاب لثه و حفره های دندان
عفونت گلو و گوش
تنفس دهانی ممکن است منجر به غلظت اکسیژن کم در خون شود که با فشار خون بالا و نارسایی قلب همراه است. مطالعات نشان می دهد تنفس دهانی عملکرد ریه را کاهش می دهد و علائم و حملات را در افراد مبتلا به آسم تشدید می کند. در کودکان تنفس دهانی منجر به ناهنجاری های جسمی و چالش های شناختی می شود. کودکانی که تحت درمان تنفس دهانی قرار نمی گیرند ممکن است:
صورت های باریک و بلند
دهان باریک
لبخندهای لثه ای
سوءانسداد دندان از جمله اوربایت بزرگ و شلوغ بودن دندان ها
وضعیت بد بدن
علاوه بر این، کودکانی که از طریق دهان خود نفس می کشند اغلب شب ها خوب نمی خوابند که خواب ضعیف هم منجر به موارد زیر می شود:
رشد ضعیف
عملکرد ضعیف تحصیلی
ناتوانی در تمرکز
اختلالات خواب
تنفس دهانی چگونه درمان می شود؟
درمان تنفس دهانی به علت آن بستگی دارد. داروها می توانند گرفتگی بینی ناشی از سرماخوردگی و آلرژی را درمان کنند. این داروها عبارتند از:
ضداحتقان بینی
آنتی هیستامین ها
اسپری بینی استروئیدی با یا بی نسخه
نوارهای چسبی که روی پل بینی زده می شوند نیز می توانند به تنفس کمک کنند. یک نوار چسب سفت به نام اتساع بینی که از سوراخ های بینی استفاده می شود به کاهش مقاومت جریان هوا کمک می کند و به تنفس راحت تر با بینی کمک می کند.
اگر دچار آپنه خواب انسدادی هستید به احتمال زیاد پزشک یک وسیله ماسک صورت شبانه به نام فشار جریان هوای همواره مثبت (CPAP) تجویز می کند. این دستگاه هوا را از طریق ماسک به بینی و دهان می رساند. فشار هوا باعث می شود مجاری تنفسی از بین نرود و مسدود نشود.
در کودکان برداشتن لوزه ها و آدنوئیدها با جراحی تنفس دهانی را درمان می کند، همچنین ممکن است دندانپزشک برای کودکان استفاده از وسیله ای را برای پهن شدن کام و کمک به باز شدن سینوس ها و مجاری بینی تجویز کند. بریس ها و سایر درمان های ارتودنسی نیز به درمان علت اصلی تنفس دهانی کمک می کنند.
بیشتر بخوانید:غذاهایی سرشار از منیزیم
چشم انداز تنفس دهانی چیست؟
درمان زودهنگام تنفس دهانی در کودکان می تواند از اثر منفی آن بر رشد صورت و دندان جلوگیری کند یا کاهش دهد. کودکانی که برای کاهش تنفس دهانی تحت عمل جراحی یا مداخلات دیگری قرار می گیرند بهبود در سطح انرژی، رفتار، عملکرد تحصیلی و رشد را نشان می دهند.
تنفس دهانی درمان نشده می تواند منجر به پوسیدگی دندان و بیماری های مربوط به لثه شود. خواب ناچیز ناشی از تنفس دهانی نیز کیفیت زندگی را کاهش داده و استرس را تشدید می کند.
چگونه می توان از تنفس دهان جلوگیری کرد؟
همیشه نمی توان از تنفس مزمن دهانی ناشی از فرم صورت یا بینی جلوگیری کرد، اما اگر متوجه شدید به دلیل آلرژی یا عفونت های تنفسی بینی شما به طور مکرر متلاطم می شود می توانید برای جلوگیری از ایجاد عادت تنفس دهانی اقداماتی انجام دهید. بهتر است بلافاصله برای رفع گرفتگی یا خشکی بینی اقدام کنید.
نکاتی برای جلوگیری از تنفس دهانی شامل موارد زیر است:
در طول پروازهای طولانی یا سفرهای دریایی از سرم نرمال سالین استفاده کنید
استفاده از اسپری های نمکی و ضداحتقان بینی یا داروهای تسکین دهنده آلرژی در نخستین علامت آلرژی یا علائم سرماخوردگی
خوابیدن به پشت و سر بالاتر برای باز شدن مجاری تنفسی و تقویت تنفس بینی
خانه خود را تمیز و بدون مواد حساسیت زا نگه دارید
نصب فیلترهای هوا در سیستم های گرمایشی و تهویه مطبوع برای جلوگیری از گسترش مواد حساسیت زا در خانه
تنفس آگاهانه با بینی را در طول روز تمرین کنید تا به خودتان برای عادت به تنفس از بینی کمک کنید
در صوت داشتن استرس یا اضطراب انجام یوگا یا مدیتیشن کمک می کند
یوگا برای افرادی که در اثر استرس با دهان نفس می کشند مفید است زیرا تمرکز در آن بر تنفس عمیق از طریق بینی است. یوگای ترمیمی به منظور فعال سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک و تقویت کند تنفس عمیق از طریق بینی طراحی شده است.
مترجم: الهه زارعی