سردرد های هورمونی چیست؟ / علل، درمان و پیشگیری آن

سردرد ناشی از عوامل زیادی از جمله ژنتیک و محرک های غذایی است. در زنان نوسان سطح هورمون ها نیز عامل مهمی در سردردهای مزمن و میگرن قاعدگی محسوب می شود.

سطح هورمون ها در طول چرخه قاعدگی، بارداری و یائسگی تغییر می کند، همچنین تحت تاثیر داروهای خوراکی ضدبارداری و درمان های جایگزین هورمون است. به گزارش هلث لاین، انواع داروها و سایر روش های درمانی برای تسکین سردرد استفاده می شود.

علل بروز سردردهای هورمونی

سردردها به ویژه سردردهای میگرنی با هورمون زنانه استروژن ارتباط دارند. استروژن مواد شیمیایی موجود در مغز را کنترل می کند که بر احساس درد تاثیر می گذارد.

کاهش سطح استروژن سردرد را تحریک می کند. سطح هورمون ها به دلایل مختلف تغییر می کند، از جمله:
چرخه قاعدگی: میزان استروژن و پروژسترون درست قبل از قاعدگی به کمترین میزان خود می رسد.
بارداری: سطح استروژن در دوران بارداری افزایش می یابد. برای بسیاری از خانم ها سردردهای هورمونی در دوران بارداری از بین می روند. با این حال، برخی از زنان نخستین میگرن خود را در اوایل دوران بارداری تجربه می کنند و پس از سه ماهه نخست تسکین می یابند و بعد از زایمان نیز سطح استروژن به سرعت پایین می آید.
دوران پیش یائسگی و یائسگی: نوسان سطح هورمون در دوران یائسگی (سال های منتهی به دوران یائسگی) باعث سردرد بیشتر برخی از زنان می شود. تقریبا دو سوم زنانی که میگرن را تجربه می کنند اذعان می دارند با رسیدن به دوران یائسگی علائم آنها بهبود می یابد برای برخی دیگر میگرن در واقع تشدید می شود. این ممکن است به دلیل استفاده از روش های درمانی جایگزینی هورمون باشد.
استفاده از داروهای خوراکی پیشگیری از بارداری و درمان جایگزینی هورمون: قرص های جلوگیری از بارداری و هورمون درمانی باعث افزایش و کاهش سطح هورمون ها می شوند. زنانی که میگرن آنها در اثر تغییرات هورمونی هنگام مصرف قرص ایجاد می شود در هفته آخر چرخه هنگامی که قرص ها فاقد هورمون هستند دچار حملات میگرنی می شوند.

سایر عوامل موثر بر سردردهای هورمونی

تصور می شود ژنتیک در میگرن مزمن نقش دارد. در افراد مبتلا به میگرن ترکیبی از عواملی باعث سردرد می شوند. علاوه بر هورمون ها این موارد نیز عبارتند از:
حذف وعده غذایی
خواب زیاد یا خیلی کم
نورهای شدید، صداها یا بوها
تغییرات شدید هوا
نوشیدنی های الکلی به ویژه شراب قرمز
مصرف بیش از حد کافئین
استرس
گوشت فرآوری شده مانند سوسیس و ماهی دودی
مونوسدیم گلوتامات (MSG)، تقویت کننده عطر و طعم
محصولات سویا
شیرین کننده های مصنوعی

بیشتر بخوانید:اشتباهات رایج درباره کاهش وزن

علائم سردردهای هورمونی

مشخصه اصلی سردردهای هورمونی سردرد یا میگرن است. هنوز هم بسیاری از زنان علائم دیگری را تجربه می کنند که می تواند به پزشکان در تشخیص سردرد هورمونی کمک کند.

میگرن قاعدگی یا هورمونی مانند میگرن معمولی است و ممکن است قبل از آن هاله میگرنی رخ دهد. میگرن به عنوان یک درد ضربان دار از یک طرف سر شروع می شود، همچنین شامل حساسیت نسبت به نور و حالت تهوع یا استفراغ باشد. علائم دیگر سردردهای هورمونی عبارتند از:
از دست دادن اشتها
خستگی
آکنه
درد مفصلی
کاهش ادرار
عدم هماهنگی
یبوست
هوس مصرف الکل، نمک یا شکلات

درمان سردردهای هورمونی

درمان های خانگی

یا شروع هر چه زودتر درمان سردرد احتمال تسکین افزایش می یابد. این روش ها کمک کننده هستند:
آب فراوان بنوشید تا هیدراته بمانید.
در اتاقی تاریک و آرام دراز بکشید.
کیسه یخ یا پارچه سرد را روی سر خود قرار دهید.
ناحیه ای را که احساس درد می کنید ماساژ دهید.
تنفس عمیق یا سایر تمرینات آرام سازی را انجام دهید.
بیوفیدبک نیز به شما در شل کردن ماهیچه های خاص برای کاهش دفعات یا میزان سردرد کمک می کند، همچنین احتمال می رود پزشک مصرف مکمل های منیزیم را نیز برای کاهش شدت سردرد توصیه کند.

علاوه بر این، کاهش استرس در زندگی می تواند از بروز سردرد یا حملات میگرن جلوگیری کند. درمان های دیگر آن شامل طب سوزنی و ماساژ است.

دارو

برخی از داروها روی درمان حاد تمرکز دارند که باید با شروع سردرد یا حمله میگرن مصرف شوند. مثال ها عبارتند از:
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی بدون نسخه مانند ایبوپروفن
تریپتان ها که داروهای خاص میگرن هستند و از شدت حمله میگرن می کاهند
برای زنانی با سردردهای مکرر هورمونی ممکن است از درمان پیشگیرانه و داروها استفاده شود.

این داروها به صورت روزانه یا قبل از زمان چرخه مصرف می شوند درصورتی که بدانید به احتمال زیاد به سردرد هورمونی دچار می شوید. این داروها عبارتند از:
بتابلاکرها
ضدتشنج
مسدود کننده های کانال کلسیم
داروهای ضدافسردگی
هورمون درمانی
اگر داروهای پیشگیرانه ناموفق باشند پزشک به احتمال زیاد هورمون درمانی را تجویز می کند. قرص های جلوگیری از بارداری به طور معمول برای یکنواخت سازی هورمون ها و کاهش سردردهای هورمونی استفاده می شوند. در صورت استفاده از هر نوع روش پیشگیری از بارداری هورمونی و تجربه سردردهای هورمونی ممکن است پزشک دوز دارو را تغییر دهد.

بسته به مشکل پزشک ممکن است دارویی با دوز کمتر را برای کاهش علائم تجویز کند. برای برخی از خانم ها پزشکان توصیه می کنند بسته بعدی جلوگیری از بارداری را زودهنگام شروع کنند یعنی از قرص های دارونما بدون هورمون در هفته آخر بسته صرف نظر کنند.

پزشکان به طور معمول هر بار 3 تا 6 ماه این مورد را توصیه می کنند که می تواند دفعات حملات را کاهش دهد.

هنگام بارداری یا شیردهی

اگر قصد بارداری دارید یا دوران بارداری یا شیردهی را سپری می کنید تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک خود اطلاع دهید. برخی از داروهای سردرد احتمال می رود به رشد کودک آسیب برساند، بنابراین پزشک به احتمال زیاد گزینه های دیگری را پیشنهاد می دهد.

بیشتر بخوانید:عوارض خطرناک تنفس دهانی چیست؟

دوران پیش یائسگی یا یائسگی

در صورت استفاده از درمان جایگزینی هورمون همچنان با افزایش سردرد روبرو هستید از پزشک خود بخواهید دوز دارو را تنظیم کند. یک پچ استروژن می تواند دوز کم و ثابت استروژن ارائه دهد که فرکانس و شدت سردرد را کاهش می دهد.

جلوگیری از سردردهای هورمونی

در صورت داشتن قاعدگی منظم پزشک ممکن است داروهای پیشگیرانه را توصیه کند. این درمان چند روز قبل از پریود شروع می شود و تا 2 هفته ادامه دارد. در برخی موارد احتمال می رود به مصرف داروی روزانه نیاز باشد.

برای پیگیری چرخه قاعدگی، رژیم غذایی، خواب و ورزش یک ژورنال سردرد تهیه کنید این کار به شناسایی عوامل محرک احتمالی کمک می کند. در صورت استفاده از داروهای خوراکی ضدبارداری می توانید از پزشک خود سوال کنید:
به سمت برنامه ای شامل روزهای کمتر یا بدون دارونما بروید
قرص هایی با دوز کمتر استروژن مصرف کنید
به جای روزهای دارونما قرص های استروژن با دوز کم مصرف کنید
در روزهای دارونما از پچ استروژن استفاده کنید
از قرص های ضدبارداری فقط پروژستین استفاده کنید
اگر در حال حاضر از قرص های جلوگیری از بارداری استفاده نمی کنید از پزشک خود بپرسید آیا مصرف این داروها باعث کاهش سردردهای هورمونی می شود یا خیر.

عوارض و علائم هشداردهنده

افرادی که با میگرن دست و پنجه نرم می کنند بیشتر با موارد زیر روبرو می شوند:
افسردگی
اضطراب
اختلالات خواب
زنان مبتلا به سردردهای هورمونی مکرر یا میگرن قاعدگی به همان اندازه در معرض این عوارض هستند. داروهای خوراکی ضدبارداری و استروژن برای بسیاری از خانم ها بی خطر هستند، اما خطر سکته مغزی و لخته شدن خون در آنها کمی بیشتر است، بنابراین زنان مبتلا به فشار خون بالا یا دارای سابقه سکته مغزی در خانواده به ویژه در معرض خطر قرار دارند. در صورت داشتن سردرد شدید و ناگهانی و بروز علائمی مانند موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
سرگیجه
گرفتگی گردن
جوش
تنگی نفس
از دست دادن بینایی
هر نوع علائم شدیدی

مترجم: الهه زارعی