زخم معده چیست؟ / علائم و راه های پیشگیری از آن را بشناسید

زخم معده به عنوان زخم باز در لایه داخلی معده و قسمت فوقانی روده کوچک ایجاد می شود. از شایع ترین علامت زخم معده می توان به درد معده اشاره کرد.

زخم های معده شامل:
زخم معده که در قسمت داخلی معده ایجاد می شود
زخم های اثنی عشر که در قسمت داخلی روده کوچک (اثنی عشر) رخ می دهد
شایع ترین علل بروز زخم معده عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) و استفاده طولانی مدت از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن است. استرس و غذاهای پرادویه باعث ایجاد زخم معده نمی شوند، اما می توانند علائم را تشدید کنند.

علائم زخم معده

درد سوزش معده
احساس سیری، نفخ یا آروغ زدن
عدم تحمل غذاهای چرب
سوزش سردل
حالت تهوع
شایع ترین علامت زخم معده درد سوزش معده است. اسید معده باعث درد مانند خالی بودن معده می شود. این درد اغلب با خوردن برخی مواد غذایی باعث ترشح اسید معده می شوند یا با مصرف داروی کاهنده اسید تسکین می یابد، اما احتمال عود آن وجود دارد و درد بیشتر بین وعده های غذایی و شب بیشتر مشاهده می شود. بسیاری از افراد مبتلا به زخم معده حتی علائمی ندارند. در موارد کمی زخم ها ممکن است علائم یا نشانه های شدیدی مانند موارد زیر را داشته باشند:
استفراغ یا استفراغ خونی که قرمز یا سیاه رنگ به نظر می رسد
مشاهده خون تیره در مدفوع یا مدفوع سیاه رنگ یا قیر مانند
مشکل تنفسی
احساس ضعف
حالت تهوع یا استفراغ
کاهش وزن بدون دلیل
تغییر اشتها

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت داشتن علائم و نشانه های شدید ذکر شده در بالا به پزشک مراجعه کنید، همچنین اگر داروهای ضداسید و مسدود کننده اسید بدون نسخه درد را تسکین می دهد، اما درد دوباره برمی گردد به پزشک مراجعه کنید.

علل بروز زخم معده

زخم معده هنگامی که اسید موجود در دستگاه گوارش سطح داخلی معده یا روده کوچک را بخورد رخ می دهد. این اسید با ایجاد زخم باز و دردناک احتمال می رود خونریزی کند.

دستگاه گوارش با یک لایه مخاطی پوشانده شده است که به طور معمول از اسید محافظت می کند، اما اگر مقدار اسید افزایش یابد یا میزان مخاط کاهش یابد زخم ایجاد می شود.

علل شایع عبارتند از:
باکتری: باکتری های هلیکوباکتر پیلوری به طور معمول در لایه مخاطی زندگی می کنند که بافت های معده و روده کوچک را پوشانده و از آنها محافظت می کند. غالبا باکتری هلیکوباکتر پیلوری مشکلی ایجاد نمی کند، اما می تواند باعث ایجاد التهاب در لایه داخلی معده و ایجاد زخم شود. مشخص نیست چگونه عفونت این باکتری گسترش می یابد احتمال می رود از طریق تماس نزدیک مانند بوسیدن از فردی به فرد دیگر منتقل شود، همچنین برخی افراد ممکن است از طریق غذا و آب آلوده به این باکتری مبتلا شوند.
استفاده منظم برخی مسکن ها: مصرف آسپیرین و داروهای مسکن بدون یا با نسخه که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) نامیده می شوند می توانند مخاط معده و روده کوچک را تحریک یا ملتهب کنند. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن و کتوپروفن است و استامینوفن در این گروه قرار نمی گیرد.
سایر داروها: مصرف برخی داروهای دیگر همراه با داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند استروئیدها، داروهای ضدانعقادخون، دوز پایین آسپرین، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین، آلندرونات و ریزدرونات می تواند احتمال ایجاد زخم را تا حد زیادی افزایش دهد.

بیشتر بخوانید:بهترین منابع امگا 3 کدامند؟

عوامل خطر زخم معده

علاوه بر داشتن خطرات مربوط به مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در صورت بروز موارد زیر خطر زخم معده نیز افزایش می یابد:
سیگار کشیدن: سیگار کشیدن خطر ابتلا به زخم معده را در افراد آلوده به باکتری هلیکوباکتر پیلوری افزایش می دهد.
مصرف الکل: نوشیدن الکل مخاط معده را تحریک کرده و فرسایش می دهد و باعث افزایش میزان تولید اسید معده می شود.
استرس درمان نشده داشته باشید.
غذاهای پرادویه بخورید.
این عوامل به تنهایی باعث ایجاد زخم معده نمی شوند، اما می توانند باعث تشدید و سخت تر شدن روند بهبود زخم ها شوند.

عوارض زخم معده

در صورت عدم درمان زخم معده می تواند منجر به موارد زیر شود:
خونریزی داخلی: خونریزی می تواند به صورت از دست دادن خون به صورت آهسته که منجر به کم خونی می شود یا از دست دادن خون شدید که ممکن است به بستری شدن در بیمارستان یا انتقال خون نیاز داشته باشد شود. از دست دادن خون شدید باعث استفراغ سیاه یا خونی یا مدفوع سیاه یا خونی می شود.
سوراخ در دیواره معده: زخم های معده می توانند از طریق دیواره معده یا روده کوچک سوراخ ایجاد کنند و فرد را در معرض خطر عفونت جدی حفره شکمی (پریتونیت) قرار می دهند.
انسداد: زخم معده مانع عبور غذا از دستگاه گوارش و ایجاد حس سیری در فرد می شود، استفراغ کنید یا با تورم ناشی از التهاب یا زخم وزن از دست می دهید.
سرطان معده: مطالعات نشان می دهند خطر ابتلا به سرطان معده در افراد مبتلا به هلیکوباکترپیلوری افزایش می یابد.

جلوگیری از زخم معده

پیروی از راهکارهای خانگی ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را کاهش دهد، همچنین مفید باشد برای:
از خود در برابر عفونت ها محافظت کنید: نحوه انتشار هلیکوباکتر پیلوری هنوز مشخص نیست، اما شواهدی دال بر انتقال آن از فردی به فرد دیگر یا از طریق آب و غذای آلوده وجود دارد.
می توانید با شستن مداوم دست ها با آب و صابون و با خوردن مواد غذایی کامل پخته شده از خود در برابر عفونت ها مراقبت کنید.
داروهای مسکن را با احتیاط مصرف کنید: در صورت استفاده مرتب از مسکن ها خطر ابتلا به زخم معده افزایش می یابد، بنابراین باید اقداماتی را برای کاهش بروز خطر مشکلات معده انجام دهید. به عنوان مثال، داروهای خود را همراه وعده های غذایی خود مصرف کنید.
با مشورت با پزشک خود کمترین دوز دارو برای تسکین درد را پیدا کنید: هنگام مصرف داروها از نوشیدن الکل خودداری کنید زیرا ترکیب این دو خطر ناراحتی معده را افزایش می دهند.
در صورت نیاز به داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی ممکن است لازم باشد داروهای اضافی مانند ضداسید، مهار کننده پمپ پروتون، مسدود کننده اسید یا ماده محافظت کننده سلول نیز مصرف کنید.

گروهی از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی به نام مهارکننده انتخابی کوکس۲کمتر منجر به زخم معده شوند، اما خطر حمله قلبی را افزایش می دهند.

مترجم: الهه زارعی