علائم زردی در نوزاد و راه های درمان آن

زردی نوزاد به تغییر رنگ متمایل به زرد در پوست و چشم نوزاد تازه متولد شده اشاره دارد. زردی نوزاد به دلیل اینکه خون کودک حاوی بیش از حد بیلی روبین، رنگدانه زرد از سلول های قرمز خون است رخ می دهد.

زردی نوزاد به عنوان یک بیماری شایع به ویژه در نوزادانی که قبل از 38 هفته بارداری متولد می شوند (نوزادان نارس) و برخی از نوزادان شیرده مشاهده می شود.

زردی نوزاد به طور معمول به این دلیل اتفاق می افتد که کبد کودک آنقدر بالغ نیست که بتواند از شر بیلی روبین موجود در جریان خون خلاص شود. در برخی نوزادان وجود یک بیماری زمینه ای باعث زردی می شود. بیشتر نوزادانی که بین 35 هفته بارداری و دوران کامل بارداری متولد می شوند نیازی به درمان زردی ندارند.

به ندرت سطح بیلی روبین خون که به طور غیرمعمول زیاد است می تواند نوزاد تازه متولد شده را در معرض خطر آسیب مغزی به ویژه با وجود برخی از عوامل خطرزا برای زردی شدید قرار می دهد.

علائم زردی در نوزادان

زردی پوست و سفیدی چشم به عنوان نشانه اصلی زردی نوزاد به طور معمول بین روز دوم و چهارم پس از تولد ظاهر می شود. برای بررسی زردی نوزاد به آرامی روی پیشانی یا بینی کودک فشار دهید.

اگر در محل فشار پوست زرد رنگ به نظر می رسد به احتمال زیاد کودک زردی خفیف دارد. اگر کودک زردی ندارد رنگ پوست باید برای لحظه ای کمی روشن تر از رنگ طبیعی آن باشد.

به گزارش مایوکلینیک، در نظر داشته باشید کودک خود را در شرایط نوری مناسب ترجیحا در نور طبیعی روز معاینه کنید.

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

اکثر بیمارستان ها سیاست بررسی زردی نوزادان قبل از ترخیص را دارند. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند نوزادان تازه متولد شده از نظر زردی طی معاینات معمول پزشکی و حداقل هر 8 تا 12 ساعت در بیمارستان بستری شوند.

کودک باید از نظر زردی بین روز سوم و هفتم پس از تولد زمانی که سطح بیلی روبین به اوج می رسد مورد معاینه قرار گیرد.

اگر کودک زودتر از 72 ساعت پس از تولد ترخیص شد باید بررسی زردی طی 2 روز پس از ترخیص توسط پزشک انجام شود. علائم یا نشانه های زیر زردی شدید یا عوارض ناشی از بیلی روبین اضافی را نشان می دهد. اگر:
پوست کودک زردتر می شود
پوست شکم، بازوها یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد
سفیدی چشم کودک زرد به نظر می رسد
کودک بی حال یا بیمار به نظر می رسد یا بیدار کردنش سخت است
کودک وزن اضافه نمی کند یا تغذیه ضعیفی دارد
کودک گریه های شدید می کند
کودک علائم یا نشانه های نگران کننده ای را نشان می دهد

علت بروز زردی نوزاد

بیلی روبین اضافی به عنوان دلیل اصلی زردی در نوزادان شناخته می شود. بیلی روبین به عنوان مسئول رنگ زرد بیماری زردی یک قسمت طبیعی از رنگدانه است که از تجزیه سلول های قرمز خون “استفاده شده” آزاد می شود.

نوزادان به دلیل تولید بیشتر و تجزیه سریع تر گلبول های قرمز در چند روز نخست زندگی بیلی روبین بیشتری نسبت به بزرگسالان تولید می کنند. به طور معمول کبد بیلی روبین را از جریان خون فیلتر کرده و در مجاری روده آزاد می کند.

کبد نابالغ یک نوزاد تازه متولد شده اغلب نمی تواند بیلی روبین را با سرعت کافی حذف کند و باعث وجود بیلی روبین اضافی می شود. زردی ناشی از این شرایط طبیعی نوزاد زردی فیزیولوژیک نامیده می شود و به طور معمول در روز دوم یا سوم زندگی نمایان می شود.

بیشتر بخوانید:خواص کشمش برای سلامتی، زیبایی و درمان

علل دیگر زردی نوزاد

ممکن است یک اختلال زمینه ای باعث زردی نوزاد شود. در این موارد زردی اغلب خیلی زودتر یا خیلی دیرتر از شکل رایج زردی نوزاد ظاهر می شود. بیماری ها یا شرایطی که می توانند باعث زردی شوند عبارتند از:
خونریزی داخلی
عفونت در خون کودک (سپسیس)
سایر عفونت های ویروسی یا باکتریایی
ناسازگاری بین خون مادر و نوزاد
سوءعملکرد کبد
آترزی صفراوی، وضعیتی که در آن مجاری صفراوی کودک مسدود یا زخم شده است
کمبود آنزیم
یک ناهنجاری گلبول های قرمز کودک که باعث تجزیه سریع می شود

عوامل خطر زردی نوزاد

عوامل عمده خطر زردی به ویژه نوع شدید عوارضی ایجاد می کند که عبارتند از:
تولد زودرس. نوزادی که قبل از 38 هفته حاملگی متولد شده باشد ممکن است نتواند بیلی روبین را به همان سرعتی که نوزادان بلوغ انجام می دهند پردازش کند، همچنین نوزادان نارس کمتر تغذیه می کنند و حرکات روده کمتری دارند در نتیجه بیلی روبین کمتر از طریق مدفوع دفع می شود.
کبودی قابل توجه هنگام تولد. نوزادانی که حین زایمان دچار کبودی می شوند در اثر زایمان به آن دچار می شوند در نتیجه تجزیه سلول های قرمز خون بیشتر میزان بیلی روبین بالاتری دارند.
گروه خونی. اگر گروه خونی مادر با نوزاد متفاوت باشد کودک آنتی بادی از طریق جفت دریافت کرده که باعث تجزیه سریع و غیرطبیعی گلبول های قرمز می شود.
شیر دادن. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند به ویژه آنهایی که در شیردهی یا تغذیه کافی از شیردهی مشکل دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به زردی هستند. کمبود آب بدن یا مصرف کم کالری نیز به بروز زردی منجر می شود.

با این حال، به دلیل مزایای شیردهی متخصصان هنوز انجام آن را توصیه می کنند. مهم است کودک به اندازه کافی غذا بخورد و به اندازه کافی هیدراته بماند.
نژاد. مطالعات نشان می دهد خطر ابتلا به زردی در نوزادان از نژاد آسیای شرقی بیشتر است.

بیشتر بخوانید:چه افرادی گزینه خوبی برای لیزر موی زائد نیستند؟!

عوارض زردی در نوزاد

مقادیر زیاد بیلی روبین که باعث زردی شدید می شود در صورت عدم درمان می تواند باعث بروز عوارض جدی شود.
انسفالوپاتی حاد بیلی روبین
بیلی روبین برای سلول های مغز سمی است. اگر نوزاد مبتلا به زردی شدید باشد خطر رسیدن بیلی روبین به مغز بیماری به نام انسفالوپاتی بیلی روبین حاد وجود دارد که درمان سریع آن می تواند از آسیب قابل توجه پایدار جلوگیری کند. علائم انسفالوپاتی بیلی روبین حاد در نوزاد مبتلا به زردی عبارتند از:
بی حالی
مشکل بیداری
گریه با شدت بالا
مکیدن یا تغذیه ضعیف
قوس عقب گردن و بدن
تب
کرن ‌ایکتروس
کرن اکتروس به عنوان یک سندرم در صورت بروز انسفالوپاتی بیلی روبین حاد باعث آسیب دائمی به مغز می شود. این سندرم منجر به موارد زیر می شود:
حرکات غیرارادی و کنترل نشده (فلج مغزی اتتوئید)
نگاه دائمی به سمت بالا
از دست دادن شنوایی
رشد نامناسب مینای دندان

جلوگیری از زردی نوزاد

بهترین پیشگیری از زردی نوزاد تغذیه کافی است. نوزادان شیرده باید طی چند روز نخست زندگی خود 8 تا 12 بار در روز تغذیه کنند. نوزادان تغذیه شده با شیر خشک باید به طور معمول حدود 30 تا 60 میلی لیتر شیرخشک هر 2 تا 3 ساعت در هفته نخست داشته باشند.
مترجم: الهه زارعی