هر آنچه که باید درباره کیست تخمدان بدانید

کیست های تخمدان به عنوان توده های غیرسرطانی روی تخمدان ها رشد می کنند. بسیاری از کیست ها هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر دردناک هستند یا دوره قاعدگی زنان را سنگین تر می کنند. زنان مشکوک به کیست تخمدان باید قبل از انجام هرگونه درمان خانگی به پزشک مراجعه کنند زیرا تشخیص علت بروز کیست گزینه ضروری محسوب می شود.

درد شدید ناشی از کیست تخمدان نشان دهنده پارگی یا آسیب دیدن تخمدان یا لوله فالوپ (لوله رحم) است. به گزارش مدیکال نیوزتودی، پارگی کیست می تواند یک وضعیت اورژانس پزشکی محسوب شود.

کیست تخمدان چیست؟

کیست های تخمدان به عنوان کیسه های پر از مایع روی تخمدان زنان رشد می کنند. کیست های به نسبت بزرگ و گسترده به طور معمول بی خطر هستند. بسیاری از زنان هیچ علامتی ندارند و تقریبا یک سوم زنانی که پریود می شوند در هر زمان می توانند دچار کیست تخمدان شوند.

کیست تخمدان زمان تجمع مایع در یک غشای نازک داخل تخمدان رخ می دهد. اندازه آن می تواند از اندازه یک نخود کوچک تا بزرگ تر از یک عدد پرتقال متغیر باشد. کیست با آبسه متفاوت است زیرا با چرک پر نشده است.

کیست جسم زرد: این نوع کیست در جسم زرد ایجاد می شود، بافتی که یک فولیکول خالی را پس از تخمک گذاری در زمان تخمک گذاری آزاد می کند. این کیست ها خونریزی کرده و باعث بروز درد می شوند.

کیست فولیکولار: این کیست ها در فولیکولی تشکیل می شوند که در آن تخمک در طول تخمک گذاری ایجاد می شود.

هیچ کدام از این نوع کیست ها به طور معمول علائم ایجاد نمی کنند و خود به خود نیز از بین می روند. نوع دیگری از کیست تخمدان به عنوان توموری خوش خیم به آرامی رشد می کند و در موارد نادر حتی سرطانی می شود.

زنان مبتلا به بیماری سندرم تخمدان پلی‌کیستیک اغلب دارای کیست فولیکولار متعدد هستند. سندرم تخمدان پلی کیستیک باعث عدم تعادل هورمونی می شود. تخمک گذاری در برخی از زنان مبتلا به سندرم تخمدان رخ نمی دهد یا به ندرت تخمک گذاری انجام می شود.

برخی اوقات کیست آنقدر بزرگ می شود که تخمدان را می پیچاند. این امر به تخمدان یا لوله فالوپ آسیب می رساند یا حتی باعث بروز خونریزی تهدید کننده زندگی می شود. این نوع کیست برای جلوگیری از آسیب دائمی به تخمدان نیاز به درمان فوری دارد. در برخی موارد اگر یک تخمدان بیش از حد آسیب دیده باشد احتمال برداشتن آن وجود دارد.

بیشتر کیست های تخمدان کوچک و بی ضرر هستند. آنها اغلب در سال های باروری رخ می دهند، اما می توانند در هر سنی ظاهر شوند. اغلب هیچ نشانه یا علامتی وجود ندارد، اما کیست تخمدان برخی اوقات می تواند باعث درد و خونریزی شود. اگر قطر کیست بیش از پنج سانتی متر باشد احتمال جراحی وجود دارد.

علل بروز کیست تخمدان

دو نوع اصلی کیست تخمدان وجود دارد:

کیست تخمدان عملکردی: این نوع کیست به عنوان نوع شایع و بی ضرر بخشی از چرخه قاعدگی طبیعی زنان را تشکیل می دهند و کوتاه مدت هستند.

آسیب شناختی کیست ها: این کیست ها در تخمدان ها رشد می کنند و می توانند بی ضرر یا سرطانی (بدخیم) باشند.

دلایل برای بروز هر نوع متفاوت است.

کیست های عملکردی تخمدان

دو نوع کیست عملکردی تخمدان وجود دارد:

کیست فولیکولار

کیست فولیکولار شایع ترین نوع است. هر زنی دو تخمدان دارد، تخمک از تخمدان به رحم منتقل می شود جایی که می تواند توسط اسپرم بارور شود. تخمک در فولیکول تشکیل شده که حاوی مایع برای محافظت از تخمک در حال رشد است. هنگام آزادسازی تخمک فولیکول می ترکد.

در برخی موارد فولیکول یا مایع خود را پس از رهاسازی تخمک آزاد نمی کند و کوچک نمی شود یا تخمک آزاد نمی کند. فولیکول با مایع متورم شده و به کیست تخمدان فولیکولی تبدیل می شود. یک کیست به طور معمول در هر زمان می تواند ظاهر شود و به طور معمول ظرف چند هفته از بین می رود.

کیست تخمدان لوتئال

کیست تخمدان لوتئال کمتر رایج است پس از آزاد شدن تخمک، بافتی را پشت سر می گذارد که به جسم زرد معروف است. کیست لوتئال می تواند زمان پر شدن جسم زرد با خون ایجاد شود. این نوع کیست به طور معمول ظرف چند ماه از بین می رود. با این حال، برخی اوقات ممکن است بترکد یا پاره شود و باعث بروز درد ناگهانی و خونریزی داخلی شود.

کیست های پاتولوژیک

دو نوع کیست پاتولوژیک وجود دارد:

کیست های درموئید

کیست درموئید به طور معمول خوش خشم است و از سلول های تشکیل دهنده تخمک تشکیل می شود. این کیست ها باید با جراحی برداشته شوند. کیست درموئید شایع ترین نوع کیست آسیب شناختی برای زنان زیر 30 سال است.

سیستادنوم ها

سیستادنوم ها به عنوان کیست های تخمدان از سلول هایی که قسمت بیرونی تخمدان را می پوشانند ایجاد می شوند. برخی از آنها با یک ماده غلیظ و شبیه مخاط پر شده اند، در حالی که برخی دیگر حاوی یک مایع آبکی هستند.

سیستادنوم ها به جای رشد داخل تخمدان اغلب توسط یک ساقه به تخمدان متصل می شوند. با وجود خارج از تخمدان می توانند کاملا بزرگ شوند. این نوع کیست ها به ندرت سرطانی هستند، اما باید با جراحی برداشته شوند. سیستادنوم ها بیشتر در زنان 40 سال به بالا مشاهده می شود.

علائم و نشانه های کیست تخمدان

بیشتر کیست ها بدون علامت هستند. در صورت وجود علائم همیشه برای تشخیص کیست تخمدان مفید نیستند زیرا سایر بیماری ها مانند آندومتریوز علائم مشابهی دارند. علائم کیست تخمدان شامل موارد زیر است:

قاعدگی نامنظم و به احتمال زیاد دردناک: ممکن است سنگین تر یا سبک تر از قبل شود.

درد در ناحیه لگن: یک درد مداوم یا یک درد کسل کننده متناوب می تواند باشد که به کمر و ران گسترش می یابد و درست قبل از شروع یا پایان قاعدگی ظاهر شود.

دیسپارونیا: این درد لگن حین مقاربت جنسی ایجاد می شود. برخی از زنان ممکن است بعد از رابطه جنسی احساس درد و ناراحتی در شکم داشته باشند.

مشکلات روده: این موارد شامل درد هنگام دفع مدفوع، فشار روی روده یا نیاز مکرر به دفع مدفوع است.

مشکلات شکمی: نفخ، تورم یا سنگینی در شکم وجود دارد.

مشکلات ادراری: هنگام تخلیه کامل مثانه مشکل یا نیاز به تکرر ادرار وجود داشته باشد.

ناهنجاری های هورمونی: به ندرت بدن مقادیر غیرطبیعی هورمون تولید می کند در نتیجه تغییراتی در نحوه رشد پستان ها و موهای بدن ایجاد می شود.

برخی از علائم شبیه علائم بارداری به عنوان مثال حساسیت نسبت به پستان ها و حالت تهوع است.

عوارض کیست تخمدان

کیست تخمدان اغلب مشکلی ایجاد نمی کند، اما برخی اوقات می تواند منجر به بروز عوارض شود.

پیچ خوردگی: اگر کیست روی آن رشد کند ساقه تخمدان پیچ ​​می خورد. این امر می تواند جریان خون کیست را مسدود کرده و باعث درد شدید در ناحیه زیر شکم شود.

کیست ترکیده: در صورت ترکیدن کیست بیمار درد شدیدی را در ناحیه زیر شکم تجربه می کند. در صورت عفونی بودن کیست درد تشدید می شود، همچنین ممکن است خونریزی وجود داشته باشد. علائم احتمال می رود شبیه علائم آپاندیسیت یا دیورتیکولیت باشد.

سرطان: در موارد نادر کیست ممکن است شکل اولیه سرطان تخمدان باشد.

درمان کیست تخمدان

درمان بستگی به سن فرد، یائسه شدن، اندازه و ظاهر کیست و وجود علائم بستگی دارد.

درمان های خانگی کیست تخمدان

در صورت بزرگ شدن یا رشد سریع کیست پزشک به طور معمول توصیه می کند که مراقب باشید یعنی منتظر بمانید تا ببینید کیست بدون درمان برطرف می شود یا خیر. پزشک طی چند ماه چندین سونوگرافی برای زیر نظر داشتن کیست انجام می دهد تا از ناپدید یا بزرگ شدن آن اطمینان حاصل کند.

درمان خانگی کیست را از بین نمی برد. در عوض، هدف درمان کنترل علائم و مدیریت درد است. به عنوان مثال، بسیاری از زنان مبتلا به کیست تخمدان در طول دوره های خود درد قابل توجهی را تجربه می کنند، بنابراین درمان خانگی کیست تخمدان اغلب بر مدیریت درد دوره ای متمرکز است. برخی از موثرترین استراتژی ها عبارتند از:

داروهای بدون نسخه

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن درد ناشی از کیست تخمدان و گرفتگی های دوره ای را بهبود می بخشند. درد زنانی که با مصرف این داروها تسکین نمی یابد باید به پزشک مراجعه کنند زیرا درد شدید احتمال می رود به عارضه شدید اشاره داشته باشد. در برخی موارد پزشک داروهای ضد درد متفاوتی مانند کوکودامول حاوی کدئین تجویز کند.

ماساژ

درد کیست تخمدان باعث تنش ماهیچه های اطراف نیز می شود. این عارضه به ویژه در طول یک دوره ناراحت کننده است. ماساژ کمر، ران، باسن و معده می تواند به شل شدن ماهیچه های کشیده شده و کاهش درد کمک کند.

ورزش و کشش

ورزش و کشش به کاهش درد ناشی از کیست تخمدان کمک می کنند، همچنین در کاهش تنش عضلانی نیز موثر واقع می شوند. برخی از زنان ورزش شدید مانند دویدن را انتخاب می کنند، در حالی که برخی دیگر حرکات آرام و یوگا را ترجیح می دهند.

ورزش از وزن سالم و مناسب در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک حمایت می کند. حتی بدون کاهش وزن، ورزش با تقویت ماهیچه ها درد را کاهش می دهد. علاوه بر این، از ایجاد کیست های بیشتر جلوگیری کرده و به مقاومت در برابر انسولین کمک می کند.

کمپرس گرم

گرما ضمن افزایش جریان خون به کاهش درد نیز کمک می کند. یک پد گرم کننده یا بطری آب گرم پیچیده شده در حوله را روی معده یا قسمت پایین کمر حدود 20 دقیقه قرار دهید. پد نباید آنقدر داغ باشد که پوست را بسوزاند. چندین بار در روز از این روش درمانی استفاده کنید و فقط دقت داشته باشید با کمپرس یا پد گرم نخوابید.

تکنیک های آرام سازی

استرس و اضطراب باعث تشدید درد می شوند. تکنیک های آرامش بخش مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق به تسکین اضطراب و کاهش شدت درد کمک می کند، همچنین این تکنیک ها می توانند به فرد کمک کنند تا درد را در درازمدت مدیریت کرده و سلامت عمومی را بهبود بخشند.

دستگاه تحریک الکتریکی عصب  TENS

تحریک الکتریکی عصبی زیر پوستی (TENS) یک سیگنال الکتریکی کوچک و ایمن را به اعصاب می رساند. این سیگنال نحوه واکنش اعصاب نسبت به درد را تغییر داده و به کاهش درد کیست تخمدان و پریود نیز کمک می کند. دستگاه های TENS بدون نسخه نیز در دسترس هستند، اما پزشک یکی از آنها را تجویز می کند.

کاهش وزن

در زنان چاق کاهش وزن به بدن وی در تنظیم بهتر هورمون ها، جلوگیری از ایجاد کیست و بهبود علائم درد و خستگی کمک می کند. کاهش وزن با سندرم تخمدان پلی‌کیستیک سخت است، بنابراین سعی کنید ناامید نشوید زیرا این فرآیند زمان بر است.

تغییرات رژیم غذایی

بسیاری از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نسبت به انسولین مقاوم هستند. این امر می تواند منجر به بروز دیابت شود، بارداری را دشوارتر کرده و باعث افزایش وزن شود.

طیف وسیعی از تغییرات رژیم غذایی کمک کننده است، اما از آنجا که تحقیقات به رژیم غذایی خاصی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک اشاره نمی کند، ممکن است فردی برای پیدا کردن بهترین راه نیاز به آزمون و خطا داشته باشد.

از آنجا که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک نسبت به انسولین مقاومت دارند، احتمال می رود کاهش مصرف قند مفید واقع شود. قند در طیف گسترده ای از مواد غذایی از جمله کربوهیدرات ها مانند نان و ماکارونی وجود دارد.

پزشک با بررسی نمونه خون فرد می تواند تشخیص دهد آیا در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دارد یا خیر. انتخاب مواد غذایی کامل و سالم به فرد در حفط وزن در محدوده سالم کمک می کند.

روش های دیگر درمان کیست تخمدان

کیست های در حال رشد یا دارای علائم ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشند، درمان های پزشکی کیست تخمدان عبارتند از:

قرص های ضد بارداری هورمونی برای تنظیم هورمون ها و کاهش خطر ایجاد کیست بیشتر

متفورمین برای افزایش حساسیت نسبت به انسولین در زنان مبتلا به سندرم کیست تخمدان

برداشتن کیست با جراحی با استفاده از ایجاد یک برش کوچک در ناف یا معده

در صورت آسیب جدی به این ساختارها توسط کیست تخمدان یا لوله فالوپ برداشته می شود

در برخی موارد پزشک باید به طور مرتب تومور خوش خیم رو به رشد را زیر نظر داشته باشد. برخی اوقات پزشک گزینه جراحی را برای برداشتن تومور حتی در صورت غیر سرطانی بودن یا عدم جود علائم پیشنهاد می دهد.

زمان مراجعه به پزشک

پزشک می تواند کیست تخمدان را تشخیص داده و بگوید آیا درمان آن در خانه بی خطر است یا خیر. زنانی که مشکوک به ابتلا به این عارضه هستند باید به متخصص زنان مراجعه کنند. وی ضمن سوال در مورد سابقه پزشکی زن سونوگرافی یا آزمایش خون تجویز می کند.

در موارد نادر، کیست تخمدان یک وضعیت اورژانس پزشکی محسوب می شود. کیست پاره شده می تواند باعث بروز درد شدید و غیرقابل تحمل و خونریزی شدید شود. زن دچار پارگی کیست نیز احتمال می رود همراه با درد لگن دچار سرگیجه، حالت تهوع یا استفراغ شود. در این صورت باید بلافاصله با پزشک تماس گرفته یا به بیمارستان مراجعه کند.

انتظار هوشیار (مشاهده)

برخی اوقات مراقبت انتظاری توصیه می شود به ویژه اگر کیست کوچک و عملکردی (دو تا پنج سانتی متر) باشد و هنوز یائسه نشده باشد

اسکن اولتراسوند یا سونوگرافی کیست را یک ماه یا بیشتر بررسی می کند تا تشخیص دهد آیا از بین رفته است یا خیر

قرص های ضد بارداری

برای کاهش خطر ایجاد کیست های جدید در دوره های بعدی قاعدگی پزشک ممکن است قرص های ضد بارداری را تجویز کند، همچنین داروهای ضد بارداری خوراکی خطر ابتلا به سرطان تخمدان را کاهش می دهند.

جراحی

جراحی در موارد زیر توصیه می شود:

وجود علائم

کیست بزرگ است یا به نظر می رسد در حال رشد است

کیست شبیه کیست عملکردی نیست

کیست در دو تا سه چرخه قاعدگی باقی می ماند.

دو نوع جراحی عبارتند از:

لاپاراسکوپی یا جراحی سوراخ کلید: جراح از ابزارهای بسیار کوچکی برای برداشتن کیست از طریق یک برش کوچک استفاده می کند. در بیشتر موارد بیمار می تواند همان روز به خانه برود. این نوع جراحی به طور معمول بر باروری تاثیر نمی گذارد و زمان بهبودی سریع است.

لاپاراتومی: در صورت سرطانی بودن کیست ممکن است لاپاراتومی توصیه شود. برشی بلندتر در بالای خط رویش موی ناحیه تناسلی ایجاد می شود. کیست برداشته شده و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می شود. بیمار اغلب حداقل دو روز در بیمارستان می ماند.

درمان سرطان

در صورت سرطانی بودن کیست می توان از بیوپسی برای آزمایش استفاده کرد. در صورت تایید سرطانی بودن آن ممکن است اندام ها و بافت های بیشتری مانند تخمدان ها و رحم برداشته شوند.

تشخیص کیست تخمدان

بیشتر کیست های تخمدان هیچ علامت و نشانه ای ندارند، بنابراین اغلب تشخیص داده نمی شوند. برخی اوقات کیستی که علائم ایجاد نمی کند ممکن است در طول معاینه لگن یا سونوگرافی غیر مرتبط تشخیص داده شود. هدف از تشخیص ارزیابی شکل، اندازه و ترکیب کیست است. آزمایش های تشخیصی شامل موارد زیر است:

اسکن اولتراسوند یا سونوگرافی

آزمایش خون

آزمایش بارداری

لاپاراسکوپی

راه های پیشگیری از بروز کیست تخمدان

هیچ راهی برای جلوگیری از رشد کیست تخمدان وجود ندارد. با این حال، معاینات منظم لگن در صورت لزوم امکان درمان زودهنگام را فراهم می کند و اغلب می تواند از بروز عوارض جانبی جلوگیری کند.

مترجم: الهه زارعی