گاستروانتریت ویروسی معروف به آنفولانزای معده یا آنفلوآنزای گاستریک، معده و روده ها را درگیر می کند. علائم این بیماری از خفیف تا شدید متغیر است و شامل گرفتگی معده، اسهال و استفراغ می شود. گاستروانتریت به عنوان بیماری عفونی می تواند به صورت خوشه ای از شیوع در جوامع نزدیک مانند بخش های بیمارستان رخ دهد. ویروس های مختلف باعث ایجاد گاستروانتریت ویروسی با علائم مشابه می شوند.
بر اساس نتایج مطالعه ای در سال 2021، گاستروانتریت ویروسی به عنوان شایع ترین علت بروز اسهال در جهان شناخته شده است. نوروویروس شایع ترین ویروس مسئول گاستروانتریت ویروسی است. این ویروس می تواند در برابر شرایط انجماد، گرما و ضدعفونی کننده های حاوی الکل یا کورین مقاوم باشد، بنابراین رعایت نکات بهداشتی برای کنترل شیوع بیماری ضروری است.
به گزارش مدیکال نیوزتودی، این مقاله ضمن توضیح علائم گاستروانتریت ویروسی در بزرگسالان و کودکان و مدت زمان آنها زمان مراجعه به پزشک را نیز شرح می دهد.
علائم گاستروانتریت
علائم و نشانه های گاستروانتریت ویروسی شامل ناراحتی معده در بزرگسالان و کودکان است.
علائم در بزرگسالان
علائم گاستروانتریت ویروسی عبارتند از:
- اسهال
- گرفتگی یا درد معده
- حالت تهوع یا استفراغ
برخی اوقات فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی تب همراه با لرز و درد را تجربه می کند کم آبی بدن یکی از عوارض شایع گاستروانتریت ویروسی است. علائم شامل موارد زیر است:
- ادرار کم
- ادرار تیره رنگ
- احساس تشنگی شدید
- خشکی دهان
- خستگی
- چشم ها یا گونه های فرو رفته
- سبکی سر یا احساس ضعف
همچنین احتمال می رود فرد دچار کاهش آماسیدگی پوست شود یعنی اگر فردی پوست خود را نیشگون گرفته و رها کند بلافاصله به حالت معمول خود بر نمی گردد.
علائم گاستروانتریت در کودکان خردسال
علائم گاستروانتریت ویروسی در نوزادان و کودکان مشابه علائم بزرگسالان است و می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسهال
- استفراغ
- شکم درد
- تب
اما کم آبی بدن می تواند جدی تر باشد و عوارض سریع تری در نوزادان درمقایسه با بزرگسالان ایجاد کند.
کم آبی بدن در نوزادان و کودکان
نوزادان و کودکان باید از نظر علائم کم آبی تحت نظر باشند زیرا می تواند عوارض جدی ایجاد کند. علائم کم آبی بدن می تواند شامل موارد زیر باشد:
دفعات کمتر ادرار کردن به عنوان مثال کثیف نشدن پوشک به مدت سه ساعت یا بیشتر
- خشکی دهان
- گریه بدون اشک
- گونه ها یا چشم های فرورفته
- کاهش آماسیدگی پوست
- کمبود انرژی
در صورت مشکوک بودن به کم آبی شدید نوزاد باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
مدت زمان
گاستروانتریت ویروسی برای بزرگسالان سالم بین یک تا سه روز طول می کشد. این بیماری باعث بروز علائم بیشتری در کودکان، بزرگسالان یا افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف می شود.
زمان مراجعه به پزشک
فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی باید بداند چه زمانی باید به پزشک برای جلوگیری از بروز عوارض احتمالی مراجعه کند. در صورت بروز علائم زیر در فرد باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرد:
- احساس تحریک پذیری یا کمبود انرژی
- درجه حرارت بالا 103.1 درجه فارنهایت معادل 39.5 درجه سانتی گراد
- اسهالی که بیش از 48 ساعت طول می کشد
- استفراغ منظم همراه با اسهال
- درد شدید معده یا قسمت پایین آن
- مدفوع سیاه و قیری شکل حاوی خون
- علائم کم آبی بدن
- ناتوانی در نوشیدن مقدار کافی مایع یا محلول های هیدراتاسیون خوراکی
بزرگسالان دارای سیستم ایمنی ضعیف به عنوان مثال، ناشی از درمان سرطان، افراد باردار و افراد مسن باید بلافاصله پس از مشاهده علائم گاستروانتریت ویروسی با پزشک خود تماس بگیرند.
زمان مراجعه به پزشک در نوزادان و کودکان
نوزادان و کودکان به طور ویژه مستعد ابتلا به عوارض ناشی از گاستروانتریت ویروسی هستند. در صورت نگرانی و وجود علائم یا نشانه های زیر در کودکان به پزشک مراجعه کنید:
- خواب آلودگی، تحریک پذیری و کمبود انرژی
- اسهالی که بیش از 24 ساعت طول می کشد
- درد
- مدفوع سیاه و قیری یا مدفوع خونی
- مدفوع شل و آبکی مکرر
- استفراغ مکرر
- قادر به نگه داشتن مایع اندازه کافی در بدن به برای آب رسانی مجدد نیست
- علائم کم آبی بدن
- تب
بیشتر بخوانید:بهترین سن برای بچه دار شدن
علل بروز گاستروانتریت
ویروس های مختلف باعث بروز گاستروانتریت ویروسی با علائم مشابه می شوند. این شامل:
نوروویروس: علائم نوروویروس اغلب 12 تا 48 ساعت پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود که می تواند یک تا سه روز طول بکشد.
روتاویروس: علائم روتاویروس اغلب دو روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس شروع می شود و می تواند سه تا هشت روز طول بکشد.
آدنوویروس: علائم آدنوویروس اغلب سه تا ده روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود و ممکن است یک تا دو هفته طول بکشد.
آستروویروس: علائم آستروویروس اغلب چهار تا پنج روز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس ظاهر می شود و ممکن است یک تا چهار روز طول بکشد.
تشخیص گاستروانتریت
پزشک با تجزیه و تحلیل علائم فرد گاستروانتریت ویروسی را تشخیص می دهد، همچنین وی ضمن معاینه فیزیکی از فرد درباره سابقه پزشکی سوالاتی می پرسد. آزمایش مدفوع نیز برای تشخیص ویروس بیماری گزینه مفیدی محسوب می شود.
درمان گاستروانتریت
فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی به طور معمول با استراحت و نوشیدن مایعات فراوان بهتر می شود. جایگزینی مایعات مهمترین هدف درمان است. نوشیدن آب و محلول های هیدراتاسیون خوراکی برای کمک به جایگزینی الکترولیت ها توصیه می شود.
اگر فرد همچنان استفراغ می کند نوشیدن مقدار کمی مایعات رقیق می تواند به حفظ مایعات کمک کند. مایعات مفید شامل آب، آب گوشت و آب میوه است، همچنین کراکرهای نمکی نیز می توانند به جایگزینی الکترولیت ها کمک کنند.
درمان پزشکی
برخی از داروهای بدون نسخه به فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی برای تسکین علائم کمک می کند. به عنوان مثال، لوپرامید و بیسموت ساب سالیسیلات می توانند در تسکین علائم اسهال موثر واقع شوند. افرادی که تب دارند یا متوجه خون در مدفوع خود می شوند نباید داروهای بدون نسخه را مصرف کنند. این افراد برای مشاوره در مورد نحوه درمان بیماری خود شامل داروهایی برای کنترل استفراغ یا مصرف پروبیوتیک ها باید با پزشک مشورت کنند.
درمان نوزادان و کودکان
مصرف داروهای بدون نسخه احتمال می رود برای کودکان گزینه بی خطری نباشد، بنابراین بهتر است باید پزشک در این زمینه مشورت شود. کودکان باید به نوشیدن شیر مادر یا شیر خشک در صورت عادت معمول خود ادامه دهند.
مطالعه ای معتبر در سال 2016 نشان داد آب سیب رقیق می تواند جایگزین محلول هیدراتاسیون خوراکی شود و دارای اثرات نامطلوب کمی برای کودکان بین 6 ماه تا پنج سال مبتلا به گاستروانتریت خفیف است.
بیشتر بخوانید:درمان های خانگی برای شپش سر
رژیم غذایی
فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی باید مایعات زیادی برای حفظ هیدارتاسیون بدن بنوشد. فرد مبتلا به گاستروانتریت ویروسی ممکن است اشتهای خود را برای مدتی از دست بدهد یا حتی بعد از غذا استفراغ کند.
شامل/ اجتناب از
- وعده های کوچک/ غذاها یا مواد غذایی پرچرب
- میوه های تازه/ مواد غذایی پر قند
- سبزیجات پخته/ مواد غذایی حاوی فیبر بالا
- گوشت بدون چربی/ غذاها یا مواد غذایی تند
- کافئین/ ماهی
- نان/ لبنیات اگر معده لاکتوز را تحمل نمی کند
- تخم مرغ
- برنج و ماکارونی
هنگام بازگشت اشتها فرد باید رژیم معمول خود را از سر بگیرد. وی باید غذاها یا مواد غذایی سنگین تر را دیرتر در برنامه غذایی خود بگنجاند.
راه های جلوگیری از ابتلا به گاستروانتریت
برای جلوگیری از گاستروانتریت ویروسی فرد می تواند:
دست های خود را خوب بشوید به ویژه:
- بعد دستشویی
- بعد از تعویض پوشک بچه
- قبل و بعد از دست زدن به مواد غذایی، تهیه یا خوردن غذا
- ضدعفونی سطوح به ویژه اگر با مدفوع یا استفراغ آلوده شده باشد
- شستن لباس ها یا پارچه ها به ویژه اگر با استفراغ یا مدفوع آلوده تماس داشته باشد
- در صورت داشتن علائم گاستروانتریت ویروسی از دست زدن یا تهیه غذا برای افراد دیگر خودداری کند
- در صورت داشتن علائم گاستروانتریت ویروسی کودکان و نوجوانان در خانه نگه داشته شوند
- از کودکان با واکسیناسیون محافظت شود
- خلاصه
گاستروانتریت ویروسی به دلیل تعدادی از ویروس ها ایجاد می شود و علائم اصلی آن شامل استفراغ، اسهال و گرفتگی معده است. این بیماری به شدت عفونی است، بنابراین فرد باید بهداشت را بر ای جلوگیری از آلوده شدن افراد دیگر رعایت کند. نوشیدن مایعات رقیق برای جلوگیری از کم آبی بدن بسیار مهم است.
در صورت ابتلای نوزاد، کودک نوپا یا افراد مسن یا فرد دارای سیستم ایمنی ضعیف به این بیماری با پزشک مشورت کنید. علائم احتمالی کم آبی بدن را به عنوان یک عارضه جدی گاستروانتریت ویروسی به دقت زیر نظر بگیرید. فرد سالم هم با استراحت، نوشیدن مایعات فراوان و وعده های غذایی سبک به طور کامل بهبود می یابد.
مترجم: الهه زارعی