بواسیر یا هموروئید یکی از بیماری‌های مرتبط با مقعد است که در ناحیه راست روده و منطقه مقعد اتفاق می‌افتد. در این حالت، رگ‌های وریدی معمولاً داخلی یا خارجی بیش از حد متورم می‌شوند. این بیماری به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم می‌شود. هرچند که عوارض این بیماری ممکن است باعث ناراحتی و درد شدید شود، اما خوشبختانه راه‌های متعددی برای درمان آن وجود دارد. حدود سه نفر از هر چهار نفر سالمند یا افراد میانسال با سطوح مختلف این بیماری روبرو می‌شوند. علت دقیق ابتلا به این بیماری هنوز مشخص نشده است، اما عوامل مختلفی در ایجاد و تشدید آن نقش دارند.
هموروئید نام دیگری بیماری بواسیر است که احتمالا شما بیشتر آن را با نام دوم، این بیماری را می‌شناسید. آیا تا به حال کلمه «واریس» به گوش‌تان خورده است؟ در این بیماری رگ‌های بدن متورم و برجسته می‌شوند. در بیماری بواسیر هم رگ‌های اطراف مقعد تحت فشار قرار گرفته و به کشش تمایل دارند. در این صورت مثل بیماری واریس، برجسته و متورم می‌شوند. این بیماری گاهی در اثر افزایش فشار در راست روده تحتانی ایجاد می‌شود.
انواع بیماری بواسیر
هموروئید دارای سه نوع خارجی، داخلی و بواسیر ترومبوزدار است. علائم هر یک از انواع این بیماری با هم تفاوت دارد:
علائم بواسیر خارجی
بیماری همورئید زمانی که در زیر پوست اطراف مقعد ایجاد شود، به آن بواسیر خارجی اطلاق می‌شود. علائم آن شامل:
خارش و تحریک در ناحیه مقعدی
احساس درد یا ناراحتی
تورم در اطراف مقعد
خونریزی
علائم هموروئید داخلی
نوع دیگری از بواسیر به صورت داخلی و در قسمت رکتوم یا راست روده ایجاد می‌شود. این بیمار قابل مشاهده نیست و نسبت به نوع خارجی آن درد کمتری دارد. با این حال زمان خروج مدفوع، بیمار درد زیادی را متحمل می‌شود. به طور کلی علائم نوع داخلی این بیماری عبارت است از:
خونریزی بدون درد در حین حرکات روده
مشاهده خون در مدفوع
علائم بواسیر ترومبوزدار
نوع دیگری از این بیماری، «بواسیر ترومبوزدار» نام دارد. پزشکان این بیماری را هم از نوع خارجی بواسیر می‌شناسند که در آن لخته‌های خون در دیواره مقعد جمع می‌شود و علائم زیر را ایجاد می‌کند:
احساس درد شدید
ایجاد تورم در معقد
ایجاد التهاب
ایجاد یک توده سخت در نزدیکی مقعد
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر این بیماری با حرکات روده، خونریزی داشته باشد و با یک هفته مراقبت در منزل بهبود نیابد، باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی خونریزی مقعد نشانه بیماری سرطان روده بزرگ و یا حتی سرطان مقعد نیز هست که باید کمی در مورد علائم آن مراقبت باشید. پس برای مشخص شدن علت بیماری باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر درد ناشی از بواسیر همراه با سبکی سر، سرگیجه و یا ضعف بدنی است، انجام معاینات پزشکی ضرورت دارد.
علل ابتلا به هموروئید
به طور کلی علت‌های اصلی ابتلا به عارضه هموروئید عبارت است:
فشار آوردن در زمان حرکات روده
نشستن طولانی مدت در توالت (به‌خصوص توالت‌های ایرانی)
ابتلا به اسهال و یبوست مزمن
افزایش وزن
بارداری
داشتن رابطه مقعدی
رژیم غذایی کم فیبر
بلند کردن اجسام سنگین
عارضه هموروئید مقعدی با عوارض زیادی همراه است که عبارتند از:
کم خونی: این عارضه به ندرت اتفاق می‌افتد. اگر میزان خونریزی ناشی از بواسیر مزمن زیاد باشد، باعث کم‌خونی می‌شود. البته در بسیاری از مواقع خونریزی آنقدر نیست که این عارضه را به دنبال داشته باشد.
احساس درد شدید: در صورتی که خونرسانی به بواسیر داخلی قطع شود، با درد شدیدی همراه می‌شود.
لخته شدن خون: بواسیرترومبوز شده با زخم و خون لخته شده همراه است. اگرچه این بیماری خطرناک نیست، اما در بسیاری از مواقع دردناک است.
آیا راهی برای پیشگیری از هموروئید وجود دارد؟
بهترین راه برای پیشگیری از بیماری بواسیر مقعدی، جلوگیری از ابتلا به یبوست است. زیاد زمان خروج مدفوع در حالت یبوست، فشار زیادی به ناحیه مقعد وارد می‌شود. پس موارد زیر را درنظر داشته باشید:
غذا‌های سرشار از فیبر بخورید. میوه، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و سبزیجات حاوی مقدار زیادی فیبر هستند. البته باید مقدار فیبر را به آرامی به برنامه غذایی خود اضافه کنید. مصرف فیبر کافی در طی روز از یبوست پیشگیری می‌کند.
در طی روز مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید. در طی روز نوشیدن ۶ تا ۸ لیوان آب ضرورت دارد تا از یبوست پیشگیری کند.
اگر به یبوست مبتلا شدید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با تجویز مکمل‌های فیبر در طی روز از بروز بواسیر پیشگیری می‌کند. البته تنها به مکمل‌ها اکتفا نکنید و در کنار آن حداقل ۸ لیوان آب هم میل کنید.
از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید، زیرا باعث فشار زیاد به ناحیه مقعد و ورید‌های راست روده تحتانی می‌شود.
به محض احساس تمایل به دفع مدفوع رفع مزاج کنید. در غیر اینصورت مدفوع خشک می‌شود و دفع آن برایتان سخت خواهد بود.
انجام ورزش برای جلوگیری و درمان نفخ و یبوست و کاهش فشار به ورید‌ها مفید است. همچنین از نشستن‌های طولانی مدت به خصوص در توالت خودداری کنید.