آمار جهانی بهزیستی روانی نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، بریتانیا از میان ۷۱ کشور، در رتبه ۷۰ از نظر خلق‌وخو، نگرش به زندگی و عزت نفس قرار گرفته است. این در حالی است که کشورهای فقیر آفریقایی و آمریکای لاتین بالاترین امتیاز را به دست آورده‌اند.
آمارهای بهزیستی روانی نشان می‌دهد که این نمرات پایین در کشورهای ثروتمند به عوامل متعددی نظیر اعتیاد به تلفن‌های همراه، مصرف فست‌فود، روابط دوستانه و خانوادگی ضعیف، و افزایش دورکاری منسوب می‌شود.
محققان این وضع را نگران‌کننده می‌دانند و باور دارند که نیاز به درک بهتر از محرک‌های رفاه روانی جمعی فوری است.
در رده‌بندی شادترین کشورهای جهان در سال ۲۰۲۳ جایگاه ایران کجاست + اینفوگرافیک
این گزارش نشان می‌دهد که در کشورهای انگلیسی‌زبان غرب، جوانان زیر ۳۵ سال در طول همه‌گیری و پس از آن بیشترین افول را در سلامت روان تجربه کرده‌اند، در حالی که افراد بالای ۶۵ سال نسبتاً ثابت مانده‌اند.
محققان داده‌های بیش از ۵۰ هزار پاسخ‌دهنده از۷۱ کشور را جمع‌آوری کردند که شامل ۱۱ کشور جدید در سال ۲۰۲۳ می‌شد. داده‌ها با استفاده از ارزیابی MHQ (ضریب سلامت روان) جمع‌آوری شد؛ یک نظرسنجی آنلاین ناشناس از قابلیت‌های شناختی و عاطفی که نمره‌ای کلی از سلامت روان ارائه می‌دهد.
این نظرسنجی همچنین اطلاعاتی در مورد جمعیت‌شناسی، عوامل سبک زندگی مانند رژیم غذایی و استفاده از گوشی‌های هوشمند، پویایی روابط دوستانه و خانوادگی و آسیب‌ها و ناملایمات جمع‌آوری کرد.
بهزیستی روانی عمدتاً به عنوان توانایی یک فرد برای مدیریت استرس‌ها و ناملایمات عادی زندگی و کمک موثر به جامعه تعریف می‌شود.
امتیاز MHQ بین ۱۰۰- تا ۲۰۰ بود. نمره کمتر از صفر به عنوان مضطرب یا در حال تقلا، بین ۰ تا ۵۰ به معنای پایداری و سرسختی، ۵۰-۱۰ به معنای مدیریت اوضاع و بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ به عنوان موفق یا رو به رشد طبقه‌بندی شد.
بر اساس نتایج، میانگین امتیاز MHQ در بین ۷۱ کشور در سال ۲۰۲۳، ۶۵ از ۲۰۰ بود.
حدود ۲۷ درصد از پاسخ دهندگان مضطرب یا در حال مبارزه بودند، در حالی که ۳۸ درصد موفق یا رو به رشد دسته‌بندی شدند؛ که تقریباً با نمرات گزارش سال گذشته یکسان است.
در این میان پنج کشور با بهترین سلامت روان عبارتند از: جمهوری دومینیکن، سریلانکا، تانزانیا، پاناما و مالزی.
جمهوری دومینیکن احتمالاً به دلیل سبک زندگی آرام و ساده‌اش موفق به کسب رتبه اول شده است. این کشور همچنین از نظر پاکیزگی و ایمنی در میان کشورهای حوزه کارائیب امتیاز بالایی دارد.
سریلانکایی‌ها به عنوان یک فرهنگ آسیایی، ارزش‌های خانوادگی بسیار قوی دارند که به رفاه روانیِ بیشتر کمک می‌کند. این کشور شیوه زندگی ساده‌ای نیز دارد.
هندوراس و السالوادور نیز در ۱۵ کشور برتر از نظر سلامت روان قرار دارند، اما در انتهای این مقیاس، تاجیکستان، برزیل، آفریقای جنوبی، بریتانیا و ازبکستان در پایین‌ترین رتبه‌ها قرار گرفته‌اند.
وزارت امور خارجه بریتانیا به شهروندان خود توصیه می‌کند که به جز در موارد ضروری، از سفر به ازبکستان خودداری کنند و در مورد «تهدید بالای حملات تروریستی» برای افرادی که به این کشور سفر می‌کنند که دارای حقوق مدنی محدود تلقی می‌شود، هشدار می‌دهد.
تاجیکستان، در آسیای مرکزی، از سال ۱۹۹۴ تحت سلطه رژیمی استبدادی بوده و فساد و نقض حقوق بشر ازجمله مواردی است که در این کشور فراوان مشاهده می‌شود.
در این میان محققان دریافتند که شاخص‌های ثروت ملی مانند تولید ناخالص داخلی سرانه با میانگین نمرات رفاه روانی همبستگی منفی دارند.
در سراسر کشورهای انگلیسی زبان، میانگین MHQ بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۰ هشت درصد (۲۴ امتیاز MHQ) کاهش یافته است که همزمان با شروع و گسترش جهانی همه‌گیری کووید-۱۹ است.
در سال ۲۰۲۱، میانگین MHQ برای این کشور‌ها سه درصد دیگر کاهش یافت (۸ امتیاز MHQ) که احتمالاً به دلیل محدودیت‌های ناشی از کووید مانند قرنطینه و یا نیاز به وفق یافتن دوباره با باز شدن همه‌جا بوده است.
از سال ۲۰۲۱، میانگین MHQ، و همچنین درصد پاسخ‌دهندگانی که مضطرب یا در تقلا بوده‌اند، تغییر کمی نشان داده است.
این نشان می‌دهد که در حالی که اُفت سلامت روانی که در طول همه‌گیری دیده می‌شد متوقف شده، از آن زمان تاکنون هیچ بهبودی به سطح قبل از کووید مشاهده نشده است.
موضوع کلیدی دیگری که محققان متوجه شدند این است که بهزیستی روانی در گروه‌های سنی جوان‌تر بدتر است. این روند رو به افول در همه کشور‌هایی که افراد در آن قادر به دسترسی به اینترنت هستند آشکار است.
قبل از سال ۲۰۱۰، گروه‌های سنی جوان‌تر همیشه بالاترین امتیاز را در بررسی‌های مربوط به شادی، خلق و خو و چشم‌انداز آینده کسب می‌کردند.
بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱، افراد ۱۸ تا ۲۴ ساله و ۲۵ تا ۳۴ سال بین ۴۲ تا ۵۰ امتیاز MHQ یا ۱۴ تا ۱۷ درصد در این مقیاس کاهش یافته‌اند. در حالی که این میزان در سنین ۳۵ تا ۵۴ سال، ۳۰ تا ۳۵ امتیاز MHQ و در سنین ۵۵ تا ۶۴ سال، ۱۵ امتیاز MHQ کاهش یافت.
در مقابل، ۶۵ ساله‌ها و بالاتر از آن، در این مدت کاهش چندانی در این زمینه نداشتند. بین سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳، در این هشت کشور و در بین ۳۲ کشوری که در این مدت ردیابی شده‌اند، تغییرات کمی در امتیازات MHQ در تمام گروه‌های سنی ایجاد شده است.
جمهوری دومینیکن، سریلانکا و تانزانیا با امتیاز MHQ ۸۸ یا بالاتر در صدر رده‌بندی قرار گرفتند.
بریتانیا تنها امتیاز ۴۹ را به دست آورد که نسبت به امتیاز ۴۶ در سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است. کانادا نیز با امتیاز ۶۷، کمی بالاتر از میانگین کشور‌ها قرار گرفته و این در حالی است که رتبه این کشور در سال قبل‌تر ۶۴ بوده است.
دلیل این آمارهای باورنکردنی چیست؟
این ارقام برخلاف تصور رایج ماست که ثروت باعث افزایش رفاه می‌شود.
به باور محققان، یکی از دلایل این امر سنی است که کودک برای اولین بار صاحب یک گوشی هوشمند می‌شود.
برای نوجوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله امروزی، که اولین نسلی هستند که در دنیای گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی متولد شده‌اند، هر چه از سنین پایین‌تری به اولین گوشی هوشمند خود دست یافته باشند، پیامد‌های سلامت روانی آن‌ها در بزرگسالی بدتر است.
نمرات MHQ حدود ۷۴ درصد از پاسخ دهندگان زن ۱۸ تا ۲۴ ساله که اولین گوشی هوشمند خود را در سن ۶ سالگی دریافت کردند، در محدوده مضطرب یا در تقلا قرار داشت.
این میزان برای افرادی که اولین گوشی هوشمند خود را در سن ۱۰ سالگی به دست آوردند به ۶۱ درصد و برای کسانی که اولین گوشی هوشمند خود را در سن ۱۵ سالگی خریداری کردند به ۵۲ درصد کاهش یافت.
در همین حال، در کشور‌هایی که بهترین سلامت روانی را دارند، میانگین سنی که جوانان برای اولین بار صاحب گوشی هوشمند می‌شوند، معمولاً بالاتر است (حدود ۱۴/۱۵ در آمریکای لاتین و ۱۶ سال در جنوب صحرای آفریقا)، در حالی که در استرالیا، کانادا، نیوزلند، بریتانیا، و ایالات متحده، این سن پایین‌تر و حدود ۱۱ سالگی است.
یکی دیگر از یافته‌های کلیدی تاثیر مواد غذایی فرآوری‌شده است. محققان دریافتند که مصرف مکرر مواد غذایی فوق‌فرآوری‌شده منجر به سلامت روانی ضعیف‌تر در تمام سنین می‌شود و تأثیر گسترده‌ای بر علائم افسردگی و کنترل عاطفی و شناختی دارد.
به عنوان مثال، آن‌ها دریافتند که بیش از نیمی از افرادی که روزانه غذا‌های فوق‌فرآوری‌شده می‌خورند، در مقایسه با تنها ۱۸ درصد از کسانی که به ندرت یا اصلاً غذا‌های فوق‌فرآوری‌شده مصرف می‌کنند، مضطرب هستند یا با مشکلات سلامت روان دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
مشابه با سن مالکیت گوشی‌های هوشمند، کشورهای کمتر‌توسعه‌یافته تمایل به مصرف غذا‌های فرافرآوری‌شده کمتری دارند، در حالی که ۶۰ تا ۷۰ درصد از مصرف مواد غذایی در کشور‌هایی مانند ایالات متحده و بریتانیا فوق‌فرآوری‌شده است.
عامل سوم کاهش روابط خانوادگی است.
محققان دریافتند که ۱۰ درصد از جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله با هیچ یک از اعضای خانواده خود سازگاری ندارند و ترجیح می‌دهند آن‌ها را نبینند، این رقم در مورد نسل‌های قدیمی‌تر تنها سه درصد است.
باز هم، کشورهای ثروتمندتر مانند ایالات متحده و بریتانیا بودند که کمترین صمیمیت را با بسیاری از اعضای بزرگسال خانواده (۲۳ درصد) و کمترین ثبات و خانه‌های دوست داشتنی دوران کودکی (۳۹ درصد) را گزارش کردند.