بیخوابی یکی از اختلالات خواب رایج است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عوامل مختلفی می‌توانند به این اختلالات خواب منجر شوند، از جمله استرس، شرایط پزشکی زمینه‌ای، مصرف دارو و انتخاب سبک زندگی. بیخوابی یک اختلال گسترده است که اشکال و علل مختلفی دارد. استرس، شرایط پزشکی و سبک زندگی همگی می‌توانند در بروز اختلال در الگوی خواب نقش داشته باشند. شناسایی عوامل زمینه‌ای و مصرف برخی داروها تحت نظر پزشک می‌تواند در رفع و درمان بیخوابی مؤثر باشد.
در این مطلب به بررسی انواع بیخوابی، علل زمینه‌ای و روش‌های مؤثر برای برطرف کردن آن می‌پردازیم:
انواع بیخوابی
بیخوابی برای همه افراد کاملاً یکسان نیست و در اشکال گوناگونی ظاهر می‌شود:
بیخوابی حاد: این نوع بیخوابی اغلب کوتاه‌مدت است و در پی رویدادهای استرس‌زا مانند امتحانات، فشار کاری یا بحران‌های شخصی رخ می‌دهد. زمانی که وضعیت محرک حل شود و اوضاع سامان پیدا کند، این بیخوابی معمولاً به خودی خود برطرف می‌شود.
بیخوابی مزمن: بیخوابی مزمن حداقل سه شب در هفته به مدت سه ماه یا بیشتر ادامه می یابد. این حالت می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله شرایط پزشکی زمینه‌ای، مصرف برخی داروها یا سبک زندگی باشد.
ناتوانی در به خواب رفتن: همانطور که از نامش پیداست، به معنای دشواری در به خواب رفتن است. مشکل در خوابیدن ممکن است در نتیجه مصرف کافئین، اختلال در سلامت روان یا سایر محرک‌های رایج بیخوابی رخ دهد.
ناتوانی در تکمیل مدت خواب: این نوع بیخوابی به مشکل باقی ماندن در خواب یا بیدار شدن خیلی زود اشاره دارد. در این حالت می‌توانید به خواب بروید، اما خواب ماندن در طول شب برای شما دشوار است و ممکن است چندین بار از خواب بیدار شوید.
علل بیخوابی
۱. استرس و اضطراب
یکی از شایع‌ترین علل بیخوابی، استرس و اضطراب است. وقتی ذهن درگیر افکار نگران‌کننده می‌شود، آرامش ذهنی و به خواب رفتن می‌تواند چالش برانگیز باشد. از نظر علمی، سطوح بالای هورمون‌های استرس مانند کورتیزول می‌تواند چرخه خواب را مختل کند.
۲. شرایط پزشکی
برخی از شرایط پزشکی مانند درد مزمن، آسم و اختلالات گوارشی می‌توانند خواب را دشوار کنند. این شرایط اغلب منجر به ناراحتی در به خواب رفتن می‌شوند و فرد را در طول شب بیدار نگه می‌دارند.
۳. مصرف برخی داروها
برخی از داروها، از جمله داروهای ضد افسردگی خاص، داروهای ضد فشار خون و کورتیکواستروئیدها، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند که خواب را مختل می‌کند. اگر از این داروها مصرف می‌کنید، مهم است که در خصوص اختلالات احتمالی خواب با پزشک خود صحبت کنید.
۴. سبک زندگی
انتخاب‌های ناسالم سبک زندگی، مانند مصرف بیش از حد کافئین یا الکل، برنامه خواب نامنظم و کمبود فعالیت بدنی می‌توانند منجر به بیخوابی شوند و چرخه طبیعی خواب و بیداری بدن را مختل کنند.
درمان بیخوابی
۱. رعایت بهداشت خواب
بهبود بهداشت خواب می‌تواند به طور قابل توجهی بر توانایی شما برای خوب خوابیدن تأثیر بگذارد. این بهداشت شامل ایجاد یک برنامه خواب منظم، ایجاد یک محیط راحت برای خواب و اجتناب از فعالیت‌های محرک قبل از خواب است.
۲. درمان شناختی رفتاری (CBT)
CBT یک رویکرد درمانی ساختاریافته است که در درمان بیخوابی بسیار مؤثر شناخته می‌شود. این روش به افراد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتارهای منفی‌ای که منجر به بیخوابی می‌شوند را شناسایی کند و تغییر دهند.
۳. دارو درمانی
در برخی موارد، پزشک متخصص ممکن است داروهایی را برای کمک به مدیریت بیخوابی تجویز کند. البته استفاده از دارو باید به عنوان یک راه حل کوتاه‌مدت استفاده شود.
۴. تکنیک‌های آرامش‌بخش
تمرین تکنیک‌های تمدد اعصاب مانند تنفس عمیق، مدیتیشن یا آرام‌سازی عضلانی می‌تواند ذهن و بدن را آرام کند و شرایط را برای یک خواب راحت فراهم سازد.