گرمازدگی (Heatstroke) یک وضعیت ناشی از گرمای بیش ازحد بدن است که معمولاً به علت قرار گرفتن طولانی مدت و یا فعالیت‌های جسمی در دماهای بالا اتفاق می افتد. به این صورت که اگر درجه حرارت بدن شما به ۱۰۴ درجه فارنهایت ( ۴۰ درجه سلسیوس) یا بالاتر برسد، جدی‌ترین صدمه ناشی از گرما، گرمازدگی می‌تواند رخ دهد.
این عارضه بیشتر در ماه‌های تابستان شایع است. گرمازدگی نیاز به درمان اضطراری دارد. این عارضه بدون درمان می‌تواند به سرعت به مغز، قلب، کلیه‌ها و یا عضلات شما آسیب برساند. هرچه درمان به مدت طولانی‌تری به تأخیر افتد آسیب افزایش پیدامی‌کند، و خطر ابتلا به عوارض جدی یا مرگ را در فرد مبتلا افزایش می‌دهد.
علائم گرمازدگی چیست ؟
علائم و نشانه‌های عارضه گرمازدگی عبارت‌اند از:
دمای بالای بدن: دمای مرکز بدن هسته‌ای ۱۰۴ درجه فارنهایت (۴۰درجه سلسیوس) و یا بالاتر که با دماسنج رکتوم به دست می‌آید، علامت اصلی گرمازدگی است.
وضعیت ذهنی یا تغییر رفتار: سردرگمی، آشفتگی، بی حوصلگی، تحریک پذیری، هذیان، تشنج و کما از رفتارهایی است که می‌تواند به علت گرمازدگی باشد.
تغییر در عرق کردن: در گرمازدگی که به‌وسیله هوای داغ به ارمغانمی‌آورد، پوست شما در لمس کردن گرم و خشک به نظرمی شود. با اینحال، در گرمازدگی ناشی از تمرین ورزشی شدید، پوست شما ممکن است خشک یا کمی مرطوب باشد.
تهوع و استفراغ: شما ممکن است دچار حس بیماری در معده و متعاقب آن استفراغ شوید.
قرمزی پوست: وقتی دمای بدن افزایش پیدا می‌کند پوست شما ممکن است قرمز شود.
تنفس سریع و پی در پی: تنفس شما ممکن است سریع و کم عمق باشد.
بالا رفتن ضربان قلب شما: ضربان قلب شما ممکن است به طور قابل توجهی افزایش پیدا کند، زیرا فشار گرمایی، ضربان قلب شما را بالا می‌برد تا از طریق بدن شما خنک شود.
سردرد: شما ممکن است دچار سردرد شوید.
عوامل خطر در ابتلای به گرمازدگی چیست ؟
هر کسی می‌تواند دچار گردمازدگی شود، اما عوامل متعددی خطر این عارضه را افزایش می‌دهند:
سن: توانایی شما برای مقابله با گرمای شدید، بستگی به قدرت سیستم عصبی مرکزی شما دارد. در سنین خیلی کم، سیستم عصبی مرکزی به طور کامل توسعه نیافته و در بزرگسالانبالای ۶۵ سال، سیستم عصبی مرکزی شروع به زوال می‌کند، که باعث می‌شود بدن شما کمتر قادر به مقابله با تغییرات بدنی به خصوص از نظر دما باشد. هر دوی این گروههای سنیمعمولاً مشکل هیدراته شدن را دارند، که همچنین باعث افزایش خطر ابتلا به گرمازدگیمی‌شود.
فعالیت در آب و هوای گرم: آموزش نظامی و مشارکت در ورزش‌هایی مانند مسابقات فوتبال و یا دویدن در مسافت‌های طولانی در آب و هوای گرم، از جمله شرایطی است که می‌تواند منجر به گرمازدگی شود.
قرار گرفتن ناگهانی در معرض هوای گرم: اگر در معرض افزایش دمای ناگهانی قرار می‌گیرید، مانند موج زودرس گرمای تابستان یا سفر به مناطقی با آب و هوای گرم، ممکن است نسبت به ابتلای به بیماری‌های مرتبط با گرما بیشتر حساس باشید. محدود کردن فعالیت حداقل چند روز به شما اجازه می‌دهد که به تغییرات آب و هوایی عادت کنید. با این وجود، ممکن است تا زمانی که چندین هفته با دمای بالاتر تجربه کرده‌اید، خطر ابتلا به گرمازدگی در شما افزایش یابد.
کمبود تهویه مطبوع: استفاده از پنکه ممکن است باعث شود که شما احساس بهتری داشته باشید، اما در طول آب و هوای پایدار، تهویه مطبوع موثرترین راه برای خنک کردن و رطوبت پایین است.
استفاده از بعضی داروها: استفاده از بعضی از داروها بر توانایی بدن شما برای حفظ رطوبت خودتأثیر می‌گذارند و باعث ایجاد واکنش نسبت به گرما می‌شوند. به خصوص در مورد داروهایی که رگهای خونی که باعث انقباض عروقی (vasoconstrictors) می‌شوند، داروهای مسدودکننده آدرنالین (مسدود کننده‌های بتا)، داروهای مصرفی برای دفع سدیم و آب (دیورتیک ها)، یا داروهای مصرفی برای کاهش علائم روانی (داروهای ضد افسردگی یا ضد روانپزشکی) احتیاط کنید.
داروهای محرک برای درمان اختلال کمبود توجه / بیش فعالی (ADHD) و محرک‌های غیرقانونی مانند آمفتامین و کوکائین نیز باعث آسب پذیری بیشتر نسبت به گرمازدگی می‌شوند.
مشکلات خاص بهداشتی: برخی بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی و ریه ممکن است خطر ابتلا به عارضه گرمازدگی را افزایش دهند. بنابراین چاق شدن، کم تحرک بودن و داشتن تاریخچه گرمازدگی قبلی می‌تواند شانس ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
عوارض گرمازدگی چیست ؟
بسته به اینکه چقدر دمای بدن بالا باشد، گرمازدگی می‌تواند منجر به عوارض متعددی در فرد مبتلا شود. حال عوارض گرمازدگی چیست ؟ عوارض شدید ناشی از این عارضه عبارت‌اند از:
ضایعات ارگانهای حیاتی: بدون درمان سریع برای پایین‌تر بردن دمای بدن، گرمازدگی می‌تواند مغز شما یا سایر اندام‌های حیاتی را تحریک کرده و احتمالاً باعث آسیب دائمی در شما شود.
مرگ: بدون درمان فوری و مناسب، گرمازدگی می‌تواند کشنده باشد.
بهترین راه‌های پیشگیری از گرمازدگی
اقدامات احتیاطی بیشتری را در مورد داروهای خاص انجام دهید: در صورت بروز مشکلات مربوط به گرما و یا در صورت مصرف داروهایی که می‌توانند توانایی بدن شما برای حفظ مایعات تحتتأثیر قرار داده و باعث آسیب پذیر شدن نسبت به گرمازدگی شوند، به پزشک مراجعه کنید.
هرگز کسی را در یک ماشین پارک شده رها نکنید: این اشتباه، یک علت شایع مرگ و میر مربوط به گرمازدگی در کودکان است. هنگامی که ماشین در خورشید پارک می‌شود، درجه حرارت در ماشین شما می‌تواند در عرض ۱۰ دقیقه تا ۲۰ درجه فارنهایت (بیش از ۶.۷درجه سانتیگراد) افزایش یابد. در صورت داغ و یا گرم بودن هوا، حتی اگر پنجره‌ها باز باشند یا ماشین در سایه باشد، بازهم درست نیست که یک فرد را در یک ماشین پارک شده باقی بماند. هنگامی که ماشین شما پارک شده است، آن را قفل کنید تا ورود کودک به داخل آن جلوگیری شود.
در طول گرم‌ترین قسمت‌های روز، شرایط خوبی را برای خود فراهم کنید: اگر نمی‌توانید از فعالیت‌های شدید در آب و هوای گرم اجتناب کنید، مایعات بنوشید و به‌طور متناوب در یک نقطه سرد استراحت کنید. سعی کنید تمرین یا کار فیزیکی را برای قسمت‌های خنک‌تر روز، مانند صبح یا غروب، برنامه ریزی کنید.
به آب و هوای گرم عادت کنید: زمان محدودی را صرف کار یا ورزش در حرارتی کنید که به آن عادت ندارید. افرادی که در هوای گرم مورد استفاده قرار نمی‌گیرند به خصوص در مقابل ابتلای به بیماری‌های مرتبط با گرما آسیب پذیرتر هستند. می‌تواند چندین هفته طول بکشد تا بدن شما به آب و هوای گرم عادت کند.
در صورت افزایش خطر، احتیاط کنید: اگر داروهایی را مصرف می‌کنید یا شرایطی دارید که خطر ابتلا به مشکلات مربوط به گرما را افزایش می‌دهد، از قرار گرفتن در معرض گرما خودداری کنید و اگر دچار علائم گرم شدن بیشازحد گرم شدید، سریع عمل کنید. اگر در رویداد ورزشی شدید یا فعالیت درآبوهوای گرم مشارکت کنید، اطمینان حاصل کنید که برای شما خدمات پزشکی در صورت وجود موارد حاد و اورژانس وجود دارد.
راه‌های تشخیص گرمازدگی چیست ؟
اگر شما دچار گرمازدگی شوید این عارضه عمولا توسط پزشک شما تشخیص داده می‌شود، اما تست‌های آزمایشگاهی می‌تواند تشخیص را تأیید کند، علل دیگر علائم شمارا غیر متحمل تشخیص داده و آسیب به اندام‌های فرد مبتلابهاین عارضه را ارزیابی کند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
اندازه گیری درجه حرارت رکتال برای بررسی دمای مرکز بدن شما: اندازهگیری درجه حرارت مقعدی دقیق‌ترین روش تعیین درجه حرارت مرکز بدن شما است و صد البته دقیق‌تر از اندازه گیری درجه حرارت به روش دهان یا پیشانی است.
یک آزمایش خون: برای بررسی سدیم یا پتاسیم خون و میزان گازهای موجود در خون برای دیدن اینکه آیا آسیب به سیستم عصبی مرکزی شما وارد شده است و یا نه.
آزمایش ادرار برای بررسی رنگ ادرار شما: به این دلیل که اگر فرد مبتلا به عارضه مرتبط با گرما شده باشد رنگ ادرار معمولاً تیره‌تر خواهد شد. همچنین باید عملکرد کلیه فرد موردبررسی قرار گیرد چون می‌تواند تحت تأثیر حرارت قرار گیرد.
تست عملکرد عضله: برای بررسی آسیب جدی به بافت عضلانی (رابدومیولیز).
آزمایش اشعه ایکس و دیگر تست های تصویربرداری: برای بررسی آسیب به اندام های داخلی شما.
درمان گرمازدگی چیست ؟
به مراکز درمان عارضه گرمازدگی جهت خنک کردن بدن خود و رساندن آن به یک دمای طبیعی جهت جلوگیری یا کاهش صدمه به مغز و اندام‌های حیاتی خود مراجعه کنید. برای انجام این کار، پزشک شما می‌تواند این مراحل را انجام دهد:
فرو رفتن در آب سرد: ثابت شده است که حمام آب سرد یا یخ موثرترین راه برای سرعت بخشیدن به کاهش دمای مرکزی بدن شما است. می‌توانید باغوطه ور کردن سریع بدن در آب سرد، خطر مرگ و آسیب به اندام خود را کمتر کنید.
از تکنیک‌های تبخیری خنک کننده استفاده کنید: اگر گزینه غوطه وری آب سرد در دسترس نیست، کارکنان مراقبت‌های بهداشتی ممکن است سعی کنند دمای بدن فرد مبتلا را با استفاده از روش تبخیر کاهش دهند. آب خنک بهصورت بر روی بدن شما ریخته می‌شود در حالی که هوای گرم بر بدن شما وزیده می‌شود و باعث می‌شود که آب تبخیر و همین امر باعث خنک شدن پوست شما شود.
بدن خود را با پتو سرد و یخ پوشانده و خنک کنید: یکی دیگر از روش‌هااین است که شما خود را در یک پتو خنک کننده قرار دهید و بطری‌های یخ را روی کشاله ران، گردن، پشت و زیر بغل خود قرار دهید تا دمای بدن شما پایین بیاید.
داروها را برای متوقف کردن لرز مصرف کنید: اگر درمان‌هایی که برای کاهش دمای بدن شما انجام می‌شود باعث ایجاد حالت لرزیدن شود، پزشک ممکن است به شما یک آرام بخش عضلانی مثل بنزودیازپین تزریق کند. لرزش دمای بدن را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که درمان مؤثر نباشد.
شیوه زندگی و درمان‌های خانگی در عارضه گرمازدگی
اگر درمان‌های خانگی برای گرمازدگی کافی نیست و علائم یا نشانه‌هایگرمازدگی دارید، به اورژانسی پزشکی مراجعه کنید. دیگران باید در حالی کهمنتظر کمک اضطراری برای رسیدن و کمک کردن به شما هستند، مراحل مورد نیاز را برای خنک کردن شما انجام دهند. در حالی که منتظر کمک پزشکی هستید، هیچ مایعی را ننوشید.
اگر علائم بیماری مرتبط با گرمازدگی را می‌بینید، دمای بدن خود را پایین آورده و مانع از بالا رفتن حرارت در بدن خود شوید. در موارد کمتر اضطراری گرمازدگی ، مانند کرامپ های گرمایی یا خستگی ناشی از گرما، مراحل زیر ممکن است دمای بدن شما را کاهش دهند:
به محلی دارای سایه یا تهویه مطبوع بروید: اگر در خانه تهویه مطبوع ندارید، به محلی دارای تهویه مطبوع از قبیل مرکز خرید، سینما، تئاتر یا کتابخانه عمومی بروید.
خنک کردن با ورقه‌های مرطوب و فن: اگر شما با کسی که علائم مرتبط با گرما را تجربه کرده است برخورد کرده‌اید، فرد را با پوشاندن ورقه‌هایمرطوب یا اسپری کردن آب سرد، سرد کنید و یا به طور مستقیم هوا را به فرد بدمید.
دوش یا حمام خنک کننده: اگر در خارج از منزل هستید و در نزدیکی پناهگاه نیستید، غرق شدن در آب و هوای سرد یا جریان آب می‌تواند دمای شما راکاهش دهد.
به مقدار زیاد مایعات بنوشید: همچنین، چون نمک را از طریق عرق کردن از دست می‌دهید، می‌توانید نمک و آب را از طریق بعضی از نوشیدنی‌هایورزشی مصرف کنید. اگر پزشک شما مصرف مایع و نمک را در شما محدود کرده است، با او در مورد اینکه چه مقدار باید آب بخورید و یا اینکه نمک را جایگزین کنید، مشورت کنید.
نوشیدنی‌های شیرین یا الکلی را برای تأمین آب بدن ننوشید: این نوشیدنی‌ها ممکن است با توانایی بدن شما برای کنترل دمای بدن تداخل ایجاد کند. همچنیننوشیدنی‌های بسیار سرد می‌توانند باعث ایجاد درد شدید در معده شوند.