هپاتیت (Hepatitis) یک بیماری التهاب کبدی است که تشخیص دیرهنگام آن می‌تواند منجر به مرگ فرد مبتلا شود. یکی از علل تشخیص دیرهنگام این بیماری این است که نشانه های مشخصی ندارد و ممکن است فرد سال‌ها بدون آن که بداند، درگیر و مبتلا به آن باشد. بر اساس داده‌های رسمی از هر ۱۰ نفری که در سراسر جهان به هپاتیت مبتلا می‌شوند، ۹ نفر از بیماری خود بی‌اطلاع هستند.
هرچند هپاتیت در جهان و کشور ما آمار بالایی ندارد و تنها ۴ درصد جمعیت جهان (حدود ۳۰۰ میلیون نفر) و کمتر از ۲ درصد جمعیت ایران (تقریبا ۱.۵ میلیون نفر) به هپاتیت‌های B و C مبتلا هستند، اما این ویروس به یک مشکل جهانی تبدیل شده و سالانه بیش از یک میلیون نفر بر اثر ابتلا به ویروس‌های هپاتیت جان خود را از دست می دهند.
با وجود اهمیت ویژه این بیماری، خیلی از افراد اطلاعات اندکی درباره آن دارند و بسیاری از آنها ندانسته، خود را در مواجهه با ویروس قرار می‌دهند. در حالی که افزایش آگاهی مردم در این زمینه می‌تواند خیلی از آنها را از بیماری و مرگ حتمی نجات دهد.
کدام هپاتیت کُشنده‌تر است؟
در میان خانواده هپاتیت‌ها که شامل هپاتیت‌های ویروسیِ E ,D ,C ,B ,A و نیز هپاتیت الکلی، هپاتیت ناشی از مصرف نادرست داروها و نیز هپاتیت خودایمنی است، هپاتیت B و هپاتیت C عامل اکثریت بیماری و مرگ و میرها به شمار می‌روند.
دکتر امیرعلی سهراب‌پور، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که کدام ویروس هپاتیت کشنده‌تر و مرگبارتر است، می‌گوید: تمام انواع هپاتیت ویروسی، در صورتی که تشخیص داده نشوند، یا پیگیری نشوند، می توانند باعث سیروز کبد (از کار افتادن کبد) و نیز سرطان کبد شوند که قاعدتا مرگ فرد را به دنبال دارد. از این نظر تفاوت عمده‌ای میان انواع هپاتیت ویروسی وجود ندارد.
دکتر سهراب‌پور درباره تفاوت هپاتیت‌های ویروسی و غیر ویروسی توضیح می‌دهد: هپاتیت، نوعی بیماری التهاب کبد است که باعث ایجاد درد و تورم در داخل بافت کبد می‌شود و در بیشتر موارد براثر عفونت ویروسی ایجاد می‌شود و شامل E ,D ,C ,B ,A می‌شود. اما عوامل دیگری مثل عوارض برخی داروها، مصرف نادرست برخی داروها، قرار گرفتن در معرض برخی سموم، افراط در مصرف الکل و همچنین بیماری خودایمنی هم موجب ابتلا به این بیماری می‌شوند.
ابتلای همزمان به چند ویروس هپاتیت
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران در پاسخ به این سوال که آیا ممکن است فرد همزمان به چند نوع ویروس هپاتیت مبتلا شود، می‌گوید: بله، ممکن است یک بیمار همزمان دچار هپاتیت B و هپاتیت C باشد. حتی بیمارانی داریم که همزمان سه ویروس هپاتیت B، هپاتیت C، و HIV را با هم دارند.
دکتر سهراب‌پور اضافه می‌کند: طبیعتا تعداد این افراد زیاد نیست و بیشتر کسانی درگیر این مساله می‌شوند که همزمان در معرض مواجهه با هر ۳ ویروس هستند که در درجه اول، معتادان تزریقی و در درجه بعد افرادی را شامل می‌شود که بی بند و باری‌های جنسی دارند.
به گفته این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد، از میان این ویروس‌ها، امروزه هپاتیت C به طور کامل قابل درمان است و می‌تواند به طور کامل در بدن فرد ریشه‌کن شود، اما دو ویروس دیگر (هپاتیت B و HIV) تا پایان عمر خوب نمی شوند و نیازمند مراقبت هستند.
یک زنگ خطر
یکی از دلایل ابتلا به انواع هپاتیت ویروسی، افزایش آمار روابط جنسی محافظت‌نشده در جامعه است که پزشکان و متخصصان درباره آن بارها هشدار داده‌اند. رئیس سابق شبکه هپاتیت کشور در پاسخ به این سوال که با این اوصاف آیا می‌توان امید داشت که هپاتیت در کشور کنترل شود، توضیح می‌دهد: متاسفانه پدیده روابط جنسی محافظت‌نشده در جامعه ما کم نیست و بنابراین شیوع هپاتیت‌های ویروسی هم رو به افزایش است. این یک چالش مهم سلامت عمومی است که دامنه آن فراتر از هپاتیت‌های ویروسی است و ویروس HIV و بسیاری از عفونت‌های دیگر منتقله از راه جنسی را هم شامل می‌شود. مثل زگیل تناسلی، تبخال تناسلی، سوزاک، سیفیلیس و برخی بیماری‌های خطرناک دیگر.
چند نکته مهم که باید درباره هپاتیت بدانیم
بیماری هپاتیت تا جایی اهمیت دارد که وزارت بهداشت، اسفند سال گذشته از آغاز اجرای طرح کنترل بیماری هپاتیت B از مهرماه ۱۴۰۳ خبر داد. اما دکتر سهراب‌پور می‌گوید: اگر قرار باشد برنامه‌ای در سراسر کشور برای کنترل هپاتیت‌های ویروسی اجرا شود، حتما بخش مهمی از آن باید شامل اطلاع‌رسانی به آحاد جامعه باشد.
این فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد تاکید می‌کند: آنچه همه باید بدانند، راههای انتقال ویروس و اقدامات موثر در پیشگیری از انتقال ویروس است، و دیگر این که اگر فردی رفتار پرخطری داشت و به ویروس مبتلا شد، بداند که باید به کجا مراجعه کند و سوالاتش را بپرسد و پاسخ علمی و صحیح بگیرد، بدون آن که مورد قضاوت قرار گیرد.