در ماه مه سال ۲۰۱۷، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) در راهنمای جدیدی که برای کارکنان، در بخش سلامت و درمان، منتشر کرد به آن‌ها توصیه کرد که روش‌های غیردارویی کنترل درد را، در بیمارانی که درد دارند (به‌خصوص درد مزمن)، بیاموزند. ازجمله روش‌های توصیه شده طب سوزنی (Acupuncture) بود. از سوی دیگر به نظر می‌رسد که، طب سوزنی زیاد در جامعۀ ایرانی شناخته شده نیست. براین‌اساس تصمیم گرفتیم که، شما را با الفبای این روش آشنا کنیم.
طب سوزنی یک روش درمانی قدیمی با قدمتی سه هزار ساله برگرفته‌شده از طب سنتی چینی است. در این روش، سوزن‌های نسبتاً بلند و نازکی را در نقاط مختلفی از پوست بدن قرار می‌دهند تا نقاط موردنظر را تحریک کنند. این نقاط که به acupoint معروف‌اند نقاطی خاص هستند و تحریک هرکدام می‌تواند تأثیرات متفاوتی را ایجاد کند.
فلسفۀ درمان بر اساس طب سوزنی چیست؟
فلسفۀ باستانی چینی دو نیروی متضاد به نام‌های Yang و Yan را در کنترل جهان و بدن انسان مؤثر می‌داند. طب سنتی چینی هم به تبعیت از این فلسفه معتقد است، سلامت انسان زمانی حاصل می‌شود که این دو نیرو با هم در تعادل باشند.
یکی از شرایط برقراری این تعادل این است که، انرژی در بدن ازطریق مسیر‌های خاص خود به‌راحتی در جریان باشد تا دو نیروی فوق در تعادل باقی بمانند. به بیان دیگر اگر عواملی مانع مسیر‌های طبیعی جریان انرژی در بدن شوند، تعادل این دو نیرو به‌هم‌خورده و فرد بیمار می‌شود.
در درمان به روش طب سوزنی، فرد درمانگر با قراردادن سوزن در نقاط خاص (acupoints) مسیر‌های بسته‌شده را باز میکند و به انرژی اجازه می‌دهد که دوباره به‌صورت طبیعی جریان داشته باشد.
طب سوزنی چگونه عمل میکند؟
حال شاید این سؤال برایتان پیش آمده باشد که طب سوزنی چگونه عمل میکند. در ابتدا، متخصص طب سوزنی یک شرح‌حال درمورد وضعیت عمومی سلامت و مشکلات جسمی از بیمار می‌گیرد. سپس، معاینه‌ای که بیشتر بر اساس نبض بیمار و شکل و رنگ زبان بیمار است به همراه برخی معاینات دیگر انجام می‌دهد.
این ارزیابی برای پیداکردن درمان مناسب برای هر بیمار است. سپس، بیمار روی تخت دراز می‌کشد و سوزن‌های استریل و یک‌بارمصرف در نقاطی که متخصص صلاح می‌داند به‌مدت پنج تا سی دقیقه قرار داده می‌شوند.
در بسیاری از موارد متخصص طب سوزنی درمان‌های مکمل دیگری را هم اضافه میکند. مهم‌ترین درمان‌های مکمل شامل: ماساژ با دست، به‌کاربردن حرارت و گرم‌کردن سوزن‌ها، بادکش‌کردن و استفاده از دارو‌ها و پمادهای گیاهی به همراه استفاده از سوزن‌ها است.
تعداد جلسات و فاصلۀ بین آن‌ها برای افراد مختلف متفاوت است؛ معمولاً هفته‌ای یک تا دو بار و برای چند ماه توصیه می‌شود.
انواع روش‌های طب سوزنی
همان طور که گفته شد، فلسفۀ اصلی طب سوزنی استفاده از سوزن‌های مخصوص برای بازکردن مسیر‌های انرژی در بدن است. باتوجه‌به هدفی که طب سوزنی برای آن انجام می‌شود، انواع روش‌های طب سوزنی ممکن است با هم متفاوت باشند.
روش‌های اصلی طب سوزنی شامل: طب سوزنی بدن، طب سوزنی گوش، طب سوزنی شکم و امبدینگ است.
کاربرد‌های طب سوزنی
کاربرد‌های طب سوزنی بسیار متنوع و گسترده هستند و ازنظر علمی نیز مفیدبودن بعضی از آن‌ها تأیید شده است. کاربرد طب سوزنی در موارد زیر اثبات شده است:
-کمردرد؛
-گردن درد؛
-آرتروز؛
-درد زانو؛
-سردرد و میگرن.
کاربرد طب سوزنی در موارد زیر کاملاً اثبات نشده است، اما شواهدی مبنی‌بر مؤثربودن آن وجود دارد:
-فشار خون؛
-مشکلات گوارشی؛
-آلرژی؛
-روماتیسم مفصلی؛
-مشکلات مفصلی و استخوانی؛
-نقاهت بعد از عمل؛
-زوال عقل؛
-اعتیاد.
تحقیقات برای اثبات خواص طب سوزنی درمورد سایر بیماری‌ها درحال‌بررسی است؛ زیرا، متخصصان طب سوزنی معتقداند که خواص طب سوزنی در درمان بسیاری از بیماری‌ها مؤثر است.
طب سوزنی چه فوایدی دارد؟
شاید بهتر باشد، به‌جای اینکه بپرسیم: «چرا باید از طب سوزنی استفاده کنیم؟» بگوییم: «طب سوزنی چه فوایدی دارد؟» طب سوزنی در مقایسه با بسیاری از روش‌های درمانی دیگر مزایایی دارد که باعث می‌شود یک روش درمانی مفید باشد.
طب سوزنی درصورتی‌که به‌درستی اجرا شود یک روش درمانی ایمن است که عوارض جانبی بسیار کمی دارد. خیلی از افراد به‌علت بیماری‌هایی که دارند مجبور به استفاده از دارو‌های ضددرد هستند که این دارو‌ها عوارضی را به دنبال دارند. درصورت کنترل درد با طب سوزنی دیگر نیازی به نگرانی درمورد این عوارض جانبی نیست.
ازطرفی طب سوزنی می‌تواند یک روش درمانی مکمل باشد که در کنار سایر درمان‌های اصلی انجام شود و موجب اثربخشی بیشتر درمان شود. همچنین هزینۀ تمام‌شدۀ طب سوزنی در مقایسه با بعضی از روش‌های درمانی دیگر نیز کمتر است.
طب سوزنی عوارض دارد؟
همان طور که گفته شد، طب سوزنی یک روش درمانی با عوارض جانبی بسیار کم است خصوصاً اگر یک فرد متخصص و ماهر انجام دهد. اینکه طب سوزنی عوارض دارد یا نه، به شرایط فرد و شرایط انجامشدن فرایند بستگی دارد.
امروزه از سوزن‌های یک‌بارمصرف استریل استفاده می‌شود که ریسک عفونت را بسیار کاهش داده‌اند؛ اما، درصورت استفاده از سوزن‌های آلوده ممکن است محل ورود سوزن دچار عفونت شود.
در بعضی افراد نیز ممکن است محل واردشدن سوزن‌ها کمی درد، خونریزی یا کبودی داشته باشد که قابل‌چشم‌پوشی است.
افرادی که اختلالات انعقادی و مشکلات خونریزی دهنده دارند، افرادی که ضربان‌ساز قلب دارند و زنان حامله باید قبل از انجام‌دادن طب سوزنی شرایط خود را با پزشک در میان بگذارند.
درصورت تمایل به انجام‌دادن طب سوزنی چه مواردی را باید رعایت کرد؟
اگر طب سوزنی را متخصص آموزشدیدۀ این رشته که از تجربه کافی برخوردار است انجام دهد، روشی نسبتاً بی‌خطر است. از این رو توصیه می‌شود که، تنها به متخصصان طب سوزنی، که لیسانس طبابت (Acupuncturist licensure) دارند، مراجعه کنید.
برای پرهیز از عفونت یا انتقال بیماری‌ها از استریل‌بودن سوزن‌ها و یک‌بارمصرف بودن آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
برای پرهیز از خطر ورود سوزن‌ها به داخل ارگان‌هایی مانند ریه، کبد و طحال بهتر است که، از درمان در این مناطق اجتناب کنید.
سوالات متداول درباره طب سوزنی
طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی یک روش درمانی قدیمی است که در آن سوزن‌هایی در نقاط خاصی از بدن کار گذاشته می‌شوند تا اثرات خاصی ایجاد شود. برای مثال درد کمتر شود.
طب سوزنی چگونه عمل میکند؟
در درمان به روش طب سوزنی، فرد درمانگر با قراردادن سوزن در نقاط خاص مسیر‌های بسته‌شدۀ انرژی را باز میکند و به انرژی اجازه می‌دهد که دوباره به‌صورت طبیعی جریان یابد.
آیا طب سوزنی عوارض دارد؟
درصورت رعایت شرایط صحیح و استاندارد، طب سوزنی عارضۀ جانبی مهمی نخواهد داشت. عوارض جانبی اصلی طب سوزنی شامل کبودی، درد و خونریزی ناچیز در محل واردشدن سوزن است.