وجود عوامل مختلف باعث می‌شود که افراد گاهی اوقات با رفلاکس اسید مواجه شوند. بسیاری از افراد این مشکل را به دلیل تغییرات در سبک زندگی تجربه کرده‌اند ولی اگر این بشدت مزمن شود، ممکن است عوارض جدی دیگری به همراه داشته باشد. بنابراین، مدیریت مناسب و به موقع این مشکل بسیار حائز اهمیت است.
عوامل مختلفی وجود دارد که باعث می‌شود افراد گاهی اوقات با رفلاکس اسید روبرو شوند. بسیاری از افراد این مشکل را به دلیل تغییرات در سبک زندگی تجربه کرده‌اند ولی اگر این بشدت مزمن شود، ممکن است عوارض جدی دیگری به همراه داشته باشد. بنابراین، مدیریت به موقع و صحیح این مشکل بسیار حائز اهمیت است.
بیماری شایع گوارشی
دکتر علی فهیمی فوق تخصص گوارش و کبد بزرگسالان در مورد مشکل رفلاکس معده می‌گوید: رفلاکس معده از بیماری های شایع دستگاه گوارش است که طیف گسترده‌ای از علائم و شکایات را به همراه خواهد داشت. این بیماری در اصطلاح پزشکی بیماری گاستروازوفاژیال رفلاکس (GERD) نامیده می‌شود و در نتیجه برگشت ترشحات موجود در معده به داخل مری اتفاق می‌افتد.
این فوق تخصص گوارش در توضیح علت بیماری می‌گوید: مجموعه ای از عضلات قسمت پایین مری در حد فاصل مری و معده وجود دارد که به صورت یک دریچه عمل می‌کنند (که اصطلاحاً اسفنجتر تحتانی مری نامیده می‌شود) و هنگام عبور غذا شل می‌شوند و غذا به راحتی وارد معده می‌شود و در بقیه زمان‌ها باید با انقباض خود مانع از بازگشت محتویات معده به مری شوند. اما گاهی اوقات به علت اختلال در عملکرد و شل بودن عضله در زمان غیر صحیح بازگشت محتویات مری به معده اتفاق افتاده باعث ایجاد رفلاکس در بیمار می‌شود. البته در مواردی هم علت اصلی رفلاکس اختلال عملکرد این دریچه نیست ؛ بلکه اختلالات حرکتی عضلات معده یا وجود زخم یا توده در خروجی معده باعث تخلیه دیر هنگام معده می‌شود که این موضوع خود می‌تواند زمینه ساز علت رفلاکس باشد.
او تاکید می‌کند: توجه داشته باشیم تقریباً همه افراد گاهی تجربه رفلاکس را داشته‌اند. با این حال هنگامی که رفلاکس به صورت مکرر و در طول زمان اتفاق می‌افتد به عنوان بیماری رفلاکس خوانده خواهد شد.
علائم رفلاکس
به گفته فهیمی، شایع‌ترین علامت بیماری رفلاکس معده به مری، سوزش سر دل یا درد در قسمت فوقانی شکم و قفسه سینه است. این علائم معمولاً به دنبال غذا خوردن خصوصاً خوردن بعضی مواد غذایی و در مواقعی هم به دنبال دراز کشیدن پس از خوردن غذا اتفاق می‌افتد یا تشدید می‌شود.
از دیگر علائم بیماری باید به درد قفسه سینه که می‌تواند با دردهای قلبی اشتباه گرفته شود اشاره کرد. بازگشت مجدد محتویات معده از طریق مری به داخل گلو یا دهان ممکن است باعث شود بیمار از تلخی و طعم بد دهان و در مواردی بوی بد دهان شکایت داشته باشد.
تهوع، اختلالات بلع و گاهی نیز سرفه مزمن و گرفتگی صدا یا ابتلا به آسم جدید یا تشدید آن هم می‌تواند از دیگر نشانه های این بیماری به حساب بیاید. عواملی که می‌توانند شرایط را برای ایجاد رفلاکس افزایش دهند عبارتند از چاقی، فتق هیاتال (نوعی از فتح‌های مری)، بارداری، و تاخیر در تخلیه معده به هر دلیلی که باشد.
عوامل تشدید کننده بیماری
خوردن وعده‌های غذایی حجیم یا غذا خوردن در اواخر شب، سیگار و دخانیات، مصرف نوشیدنی‌هایی مانند الکل یا قهوه ،مصرف غذاهای چرب، خوابیدن بلافاصله پس از مصرف غذا ،مصرف بعضی از داروها ، استفاده از واد غذایی تند و ادویه‌دار برای بیماری مضر است.
همچنین مصرف بعضی از میوه‌ها مانند آناناس ،گوجه فرنگی و مرکبات هم می‌تواند باعث تشدید علائم شود. مصرف نوشیدنی‌های گازدار هم باعث تشدید علائم رفلاکس خواهد شد.
تشخیص بیماری
به گفته این فوق تخصص گوارش تشخیص بیماری رفلاکس معده هم موضوع مهمی است که حتما باید توسط پزشک متخصص انجام شود. در اغلب موارد شرح حال بیمار می‌تواند در تشخیص بیماری کمک کننده باشد و می‌توان به موقع برای بیمار درمان اولیه را شروع کرد. اما باید به این نکته توجه داشت که با توجه به سن بیمار و شرح حال او و در مواردی که علائم هشدار دهنده وجود دارند یا علائم پایدار هستند و پاسخ مناسبی به درمان‌های اولیه نمی‌دهند بیمار باید تحت بررسی کامل قرار بگیرد.
ضرورت توجه به آندوسکوپی های منظم
در بررسی علائم و نشانه های بیماری معمولا باید از روش‌های آندوسکوپی و در مواردی تست‌های آزمایشگاهی استفاده کرد . همچنین در بیماران با سابقه طولانی مدت رفلاکس معده ،حتما باید در فواصل معین و تعیین شده ارزیابی‌های آندوسکوپیک برای بررسی اثرات مضر رفلاکس و احتمال ایجاد بدخیمی در قسمت‌های پایین مری انجام شود.
دکتر فهیمی می‌گوید: برای درمان رفلاکس معده باید به این موضوع توجه کرد که اولین گام در درمان تغییر سبک و عادات زندگی و رژیم غذایی است. در موارد خفیف بیماری کوتاه مدت است و با یک دوره درمان و رعایت رژیم غذایی علائم می‌تواند برطرف شود. ولی در مواردی بیماری به صورت مزمن و طولانی مدت خواهد بود. بنابراین تغییر سبک زندگی و دارودرمانی از روش‌های اولیه درمان به شمار می‌روند. متداول‌ترین داروها در درمان رفلاکس داروهای ضد اسید ها هستند که مختلفی دارند.
جراحی
در مواردی هم می‌توان برای برطرف شدن علائم رفلاکس از جراحی استفاده کرد، اما باید به این نکته توجه داشت که جراحی یک روش تهاجمی است و در مواردی می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد. ضمن آنکه در انتخاب فرد بیمار برای انجام جراحی هم باید با دقت لازم صورت گیرد. مثلا بعضی بیماران با علائم مزمن بیماری مجبورند گاهی برای مدت‌های طولانی رعایت رژیم غذایی داشته و به صورت مداوم دارو مصرف کنند. این بیماران باید به صورت منظم از نظر عوارض دارویی و عوارض خود بیماری رفلاکس زیر نظر پزشک معالج باشند.