آفلاکتوسین یکی از اعضای خانواده سم‌های تولید شده توسط قارچ‌های خاصی است که در دانه‌ها و محصولات کشاورزی مثل بادام زمینی، پنبه، ذرت و بادام درختی یافت می‌شوند. قارچ اصلی آن‌ها که آفلاتوکسین را تولید می‌کند، آسپرگیلوس و آسپرگیلوس پاراسیتیکوس نام دارد که در نواحی گرم و مرطوب زندگی و رشد می‌کنند.
قارچ تولید کننده آفلاتوکسین می‌تواند دانه‌ها را در زمین تولید کند که همراه با محصولات اصلی برداشت شود و حتی در انبار‌های ذخیره و نگهداری نیز برود.
افراد چگونه در معرض آفلاتوکسین قرار می‌گیرند؟
افراد با خوردن این محصولات آغشته شده مثل بادام زمینی یا با مصرف گوشت‌ها و محصولات لبنی حیواناتی که این غذا‌ها را خورده اند، ممکن است که در معرض آفلاتوکسین قرار بگیرند. کشاورزان و دیگر کارگران زمین نیز ممکن است از طریق آلودگی‌های تولید شده هنگام فرآیند تولید محصول به آفلاتوکسین مبتلا شوند.
چه سرطان‌هایی با آفلاتوکسین مرتبط هستند؟
قرار گرفتن در معرض آفلاتوکسین می‌تواند خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش دهد.
چگونه خودمان را کمتر در معرض آفلاتوکسین قرار دهیم؟
می‌توانید با خرید محصولاتی از جمله بادام زمینی، کره بادام زمینی فقط از برند اصلی این خطر را کاهش دهید و همچنین قسمت‌های بدون رنگ، کپک زده و چروکیده را نیز از آن جدا کرده و دور بریزید و برای به حداقل رساندن خطر این ماده، سازمان غذا و داروی جهانی غذا‌هایی را که حاوی آفلاتوکسین هستند، مثل کره بادام زمینی و خود بادام زمینی را چک می‌کند که بدون رنگ باشد. تحقیقات انجام شده هنوز هیچ بیماری را به دلیل آفلاتوکسین گزارش نکرده است، اما این سم در بعضی کشور‌های دیگر حادثه آفرین بوده است.
جالب این جاست که نمی‌توانید سم آفلاتوکسین را ببینید یا بو کنید و همین ذرات کوچک باز هم خطرناک هستند. مطالعات نشان می‌دهد که اگر این ماده را بیشتر از ۱ گرم مصرف نکنید، خطری برایتان ندارد، یعنی باید کمتر از یک قاشق از این ماده در ۱۰۰۰۰۰ کیلوگرم ماده غذایی وجود داشته باشد که آسیبی به بدن شما نمی‌رساند. ۱۰۰۰۰۰ کیلوگرم غذا را می‌توان در یک شهر کوچک پخش کرد.
سم موجود تولید شده توسط قارچ‌های رایجی هستند که در هر جایی از خاک یافت می‌شوند و به همین دلیل احتمال وارد شدن آن‌ها به غذا بعد از برداشت محصول وجود دارد.
دانه‌هایی که از آفلاتوکسین تاثیر می‌گیرند
حبوبات یا محصولات بر پایه حبوبات جزء اصلی‌ترین غذا‌های مصرفی در سراسر جهان هستند. در بین حبوبات، برنج و ذرت بیشترین احتمال برای دارا بودن آفلاتوکسین در شرایط طبیعی را دارند. آفلاتوکسین‌ها می‌توانند هم قبل و هم بعد از برداشت تولید شوند.
گزارشات نشان می‌دهد که برنج بیش از همه مستعد این است که آفلاتوکسین داشته باشد. رشد قارچی نیز بیشتر در اطراف محصولاتی صورت می‌گیرد که رطوبت بیشتری داشته باشند و در نتیجه بی رنگی در غلات به وجود می‌آید که کیفیت آن را نیز دچار مشکل می‌کند.
لوبیا‌ها و بادام زمینی نیز در رژیم‌های غذایی مخصوصا در آفریقا یک مکمل محسوب می‌شوند، اما باز هم احتمال دارا بودن آفلاتوکسین در آن‌ها وجود دارد. میزان رشد قارچ و تولید آفلاتوکسین‌ها در حبوبات به دما، رطوبت، نوع خاک و محل ذخیره محصولات بستگی دارد.
این ماده را می‌توان در محصولات مختلفی از جمله فلفل سیاه، زردچوبه، هل، میخک، زیره سبز، گشنیز و زنجبیل یافت. علاوه بر وجود آفلاتوکسین در تخم مرغ‌ها و شیر خام گاو گزارش شده است. از آن جایی که دانه‌های تحت تاثیر قرار گرفته به آفلاتوکسین‌ها اجازه می‌دهند که وارد زنجیره غذایی شوند، بنابراین بیشتر تخت تاثیر شرایط اقلیمی قرار خواهند گرفت.
شرایط اقلیمی و ارتباط آن با تولید آفلاتوکسن
تغییرات آب و هوایی مشخصا می‌تواند روی کیفیت و در دسترس بودن غذا‌های مصرفی تاثیرگزار باشد. با افزایش جمعیت در سراسر جهان، تاکید اصلی روی امنیت غذایی مخصوصا غذا‌هایی است که درخواست بیشتری از سمت مصرف کننده دارد.
محتوای آفلاتوکسین می‌تواند روی هزاران کیلومتر از زمین کشاورزی حاوی محصول تاثیر بگذارد که این مناطق معمولا در قسمتی از آسیا، آفریقا و آمریکا هستند که گرم‌تر از بقیه جا‌ها می‌باشند. تغییرات اقلیمی نه تنها می‌تواند باعث افزایش تولید آفلاتوکسین شود، بلکه ساختار کیفی آن را نیز قوی‌تر می‌کند.
محتوای آفلاتوکسین در مراحل اولیه در طول رشد دانه و در مرحله دوم در طول بالغ شدن دانه ایجاد می‌شود. حال هرچقدر که منطقه گرم تر، مرطوب‌تر و یا حتی گرم، اما خشک باشد، این تولید قارچ بیشتر خواهد شد.