“آفْت دهان” زخم‌های کوچک و عمیق در دهان است که بعضی اوقات خوردن و آشامیدن را سخت و دردناک می‌کند.
علت آفت دهان چیست؟
علت اصلی آفت‌های دهانی از دید طب نوین نامشخص است؛ به‌نظر می‌رسد استرس یا آسیب دیدن بافت دهان از علل اصلی آفت‌های دهانی ساده باشند.
بعضی از موارد آفت‌های دهانی پیچیده به‌دلیل بیماری و مشکلات اساسی دیگری همچون اختلال در سیستم ایمنی رخ می‌دهد یا به‌دلیل مشکلات تغذیه‌ای همچون کمبود ویتامین B-12، روی و اسید فولیک رخ می‌دهد؛ بیماری‌های دستگاه گوارش از قبیل بیماری سلیاک و بیماری کرون نیز می‌توانند علت این بیماری شوند.
علائم آفت‌های دهانی چیست؟
آفت‌ها معمولاً در سطوح داخلی لب و لپ‌ها، زبان، سقف دهان و پایین لثه‌ها ظاهر می‌شوند؛ علایم آنها شامل یک یا چند نقطه دردناک و قرمزرنگ است که رفته رفته تبدیل به زخم می‌شود، مرکز آنها سفید یا زرد و کوچک هستند و زمانی که شروع به بهبود می‌کنند، طوسی‌رنگ می‌شوند.
علایم غیرمعمول شامل تب، ناراحتی عمومی یا ناآرامی (بی‌حالی)، و تورم غدد لنفاوی است؛ درد معمولاً بعد از 7 تا 10 روز از بین می‌رود و حدود 3 هفته طول می‌کشد که آفت‌ها کامل بهبود یابند؛ آفت‌های بزرگتر، دیرتر خوب می‌شوند.
درمان آفت دهانی در طب نوین
در طب نوین راهکاری برای توقف کامل آفت وجود ندارد و گفته می‌شود در اکثر موارد، آفت دهان بدون درمان خاصی بهبود می‌یابد؛ توصیه می‌شود: سعی کنید در طول دوره این مشکل غذاهای تند، ادویه‌دار و داغ نخورید تا دردتان شدت پیدا نکند؛ برای کاهش درد می‌توانید از داروهای مسکن استفاده کنید.
علت و درمان آفت دهانی از منظر طب سنتی
در طب سنتی عامل آفت دهان، “کبد” است و برای درمان آن می‌توان از این روش‌ها استفاده کرد:
1. باید کبد ضدعفونی شود و از مواد مضر صفراوی که تغییر حالت داده است، پاک‌سازی شود.
2. پرهیز از مصرف غذاهای سرخ‌کرده، پرچرب و پرادویه
3. استفاده از دهان‌شویه موضعی در درمان آفت دهان.
برای درست کردن دهان‌شویه گیاهی می‌توانید نعنا، چای مکه، گل ختمی، سماق و زرشک دارویی به‌نسبت مساوی ترکیب و نیم‌کوب کنید.
طرز تهیه و مصرف: هر روز یک قاشق غذاخوری از این ترکیب گیاهی را در 2 لیوان آب بجوشانید تا یک لیوان بماند، صاف کنید و یک قاشق غذاخوری سرکه انگور خانگی، یک قاشق غذاخوری آبلیموی تازه، یک قاشق غذاخوری آبغوره خانگی و نصف قاشق چای‌خوری نمک اضافه و روزانه 7-8 بار دهان‌شویه کنید.
خواص این دهان‌شویه گیاهی: ضددرد، ضدعفونی و پاک‌کننده مخاط دهان از آلودگی‌ها و ضدحساسیت.
گاهی علت بیماری آفت دهان، بیماری‌های اتوایمیون (خودایمنی) است مانند بیماری بهجت؛ در این مورد آفت‌های دهان خیلی دوام دارند و به خودی خود خوب نمی‌شوند.
همچنین برای درمان آفت دهانی از این موارد غافل نشوید:
1. اصلاح مزاج کبد از صفرا و سودای سوخته و پاک‌سازی ملایم و مداوم تا هضم سوم و چهارم لازم است.
2. تمرهندی، آب انار تازه، ترشاله، هلو، زردآلو، آلوی بخارا، میوه‌ها و سبزیهای سردمزاج مانند خرفه و غازیاغی و گشنیز و کاسنی و اسفرزه و امثال آن خوب است.
3. خونگیری به‌خصوص حجامت خوب است.
4. استفاده از آبزن حمام گیاهی خوب است و از مواد شوینده مانند شامپو بهتر است پرهیز شود.
5. از غذاهای کارخانه‌ای و محصولات پاستوریزه و هموژنیزه باید پرهیز شود، از محصولات حاوی روغن پالم پرهیز شود، از شیرینی‌های قنادی پرهیز شود، روغن مایع و جامد مصرف نشود، از مواد آرایشی دوری کنید.
6. استفاده از دهان‌شویه گیاهی موضعی آفت روزی 7 ـ 8 بار.