مشخصه رژیم کتوژنیک مصرف چربی زیاد، کربوهیدرات کم و پروتئین متوسط است. این رژیم غذایی به خاطر فواید متابولیکی و روانشناختی آن مورد تایید قرار گرفته است.
یک مطالعه آزمایشی جدید از دانشکده پزشکی استنفورد بهبود علائم را در بیماران مبتلا به بیماری روانی شدید پس از یک رژیم کتوژنیک ۴ ماهه و درمان استاندارد گزارش کرده است. با تکیه بر یافته‌های موجود، در این تحقیق جدید مزایای روانی بالقوه رژیم غذایی برای عموم مردم بررسی شده است.
یافته‌های این تحقیق که در نشریه نوتریشن (Nutrition) منتشرشده نشان می‌دهد که پیروی از یک رژیم غذایی کتوژنیک ممکن است با سلامت روانی و عاطفی بهتر در جمعیت عمومی مرتبط باشد و فواید آن در طول زمان افزایش یابد.
محققان دانشگاه نورثومبریا در نیوکاسل آپون تاین، انگلستان، نیز چگونگی تاثیر رژیم کتوژنیک بر جنبه‌های مختلف سلامت روان، از جمله خلق و خو (آرامش، رضایت، هوشیاری)، استرس شناختی و عاطفی، علائم افسردگی و اضطراب و احساس تنهایی را بررسی کردند. محققان با استفاده از داده‌های دو نظرسنجی آنلاین، پیامدهای سلامت روانی افراد تحت رژیم کتوژنیک را با سایر رژیم‌های غذایی مقایسه کردند.
نویسندگان این مطالعه شرکت کنندگان را از طریق رسانه‌های اجتماعی برای دو مطالعه هم گروهی (کوهورت) انتخاب کردند:
- مطالعه هم گروهی ۲۰۲۱ – ۱۴۷ شرکت کننده
- مطالعه هم گروهی ۲۰۲۲ – ۲۷۶ شرکت کننده
همه شرکت کنندگان ۱۸ سال یا بیشتر داشتند و تشخیص بالینی اختلالات خلقی، اضطراب، رشد عصبی و اختلالات عصبی روی آن‌ها انجام نگرفته بود. شرکت کنندگان در مطالعه هم گروهی اول به نظرسنجی‌هایی پاسخ دادند که شامل مقیاس‌های خلق و خوی آنالوگ بصری و مقیاس استرس درک شده بود، در حالی که شرکت کنندگان در مطالعه هم گروهی دوم نظرسنجی‌هایی را تکمیل کردند که دارای مقیاس استرس اضطراب افسردگی و مقیاس تنهایی بود.
از مشارکت کنندگان در هر دو مطالعه هم گروهی سؤالات جمعیت شناختی، اجتماعی – اقتصادی و مرتبط با سلامتی پرسیده شد و عادات غذایی شرکت کنندگان در دو گروه با استفاده از پرسشنامه یک هفته‌ای ۴۵ سؤالی جمع آوری شد. برای شناسایی الگوهای غذایی کتوژنیک در این مطالعات، غذاها بر اساس سازگاری با رژیم کتوژنیک دسته‌بندی شدند:
سازگار با کتوژنیک: گوشت، مرغ، ماهی و غذاهای دریایی، برخی از محصولات لبنی، تخم مرغ، توفو، تمپه، آجیل، بیشتر سبزیجات، چای و قهوه.
کتوژنیک قابل قبول: میوه (تازه یا منجمد)، بیشتر آب میوه، کدو حلوایی، نوشیدنی‌های کم کالری یا رژیمی، جایگزین‌های خاص گوشت، پنیر دلمه، و اسپری‌های لبنی یا غیر لبنی.
سازگار با کتوژنیک نیست: میوه‌های کنسرو شده در شربت یا خشک، غلات، سیب زمینی، لوبیا و حبوبات، تنقلات و نوشیدنی‌های شیرین، چیپس و تنقلات خوش طعم، ماست‌های کم چرب و طعم دار، و گوشت‌های همراه با نان یا کوبیده، مرغ و ماهی.
در این نظرسنجی‌ها همچنین از شرکت کنندگان سوالاتی مبنی بر اینکه آیا از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کنند، دلیل اصلی پیروی از این رژیم غذایی و اینکه آیا سطح کتون خود را اندازه گیری می‌کنند یا خیر و اگر چنین است، نتایج آخرین آزمایش آن‌ها چه بوده است، پرسیده شد (آزمایش کتون خون در مورد یک عارضه‌ی جدی دیابت به نام کتواسیدوز دیابتی یا DKA هشدار می‌دهد. سطح بالای این ماده در خون می‌تواند نشان‌دهنده قند خون بسیار بالا باشد. کتون زیاد منجر به کتواسیدوز دیابتی می‌شود که نوعی بیماری اورژانسی است).
افرادی که رژیم کتوژنیک را گزارش می‌کنند باید حداقل یک هفته به آن پایبند بوده باشند تا در تحلیل نهایی پیرو رژیم کتوژنیک در نظر گرفته شوند. کسانی که اعلام کردند از رژیم کتوژنیک پیروی نمی‌کنند، صرفا در گروه «رژیم های دیگر» قرار گرفتند.
نتایج نظرسنجی ۲۲۰ شرکت کننده را شناسایی کرد که در دو مطالعه هم گروهی از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کردند. انگیزه اصلی آن‌ها برای اتخاذ رژیم کتوژنیک سلامت کلی و کاهش وزن بود.
قابل ذکر است که بیش از ۷۰ درصد از شرکت کنندگان سطح کتون خون خود را کنترل نکردند و وضعیت واقعی کتوز آن‌ها تا حد زیادی تایید نشده باقی ماند.
در اولین مطالعه هم گروهی (کوهورت)، میانگین شاخص توده بدنی (BMI) به عنوان اضافه وزن در بین پیروان رژیم کتوژنیک و کسانی که از رژیم‌های دیگر پیروی می کردند طبقه بندی شد.
با این حال، پیروان رژیم کتوژنیک به طور قابل توجهی BMI بالاتری نسبت به سایر رژیم‌های غذایی داشتند، سن بالاتری داشتند و احتمال ابتلا به فشار خون بالا بیشتر بود.
نتایج کوهورت (مطالعه هم گروهی) دوم الگوهای سنی مشابهی را نشان داد اما تفاوت معنی داری در فشار خون یا BMI بین گروه‌های رژیم غذایی نداشت.
هر دو مطالعه هم گروهی بهزیستی روانشناختی بهتری را در میان کسانی که از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کردند گزارش کردند، از جمله:
- حالات خلقی برتر (آرامش، رضایت، هوشیاری)
- کاهش اضطراب و افسردگی
- احساس استرس و تنهایی کمتر
این فواید روانشناختی بدون توجه به سطوح کتون ظاهر شد، و نشان می‌دهد که عادات غذایی پایدار ممکن است بدون توجه به تغییرات متابولیک به سلامت روان کمک کند.
شرکت کنندگان به طور متوسط ۲۴ ماه در مطالعه هم گروهی اول و ۴۴ ماه در مطالعه هم گروهی دوم رژیم کتوژنیک را دنبال کردند. نویسندگان مطالعه خاطرنشان کردند که برخلاف تحقیقات قبلی، پیروی طولانی‌تر از رژیم کتوژنیک با خلق و خوی بهتر ارتباط دارد.
جاسمین ساون، روانپزشکی که در این مطالعه شرکت نداشت در توضیح اینکه چگونه یک رژیم کتوژنیک ممکن است بهزیستی روانی را بهبود بخشد، گفت: این رژیم می‌تواند سطوح گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) را افزایش دهد و آرامش را مشابه با اثرات بنزودیازپین‌ها ( داروهایی که برای درمان بیماری‌های مختلف از جمله اضطراب استفاده می‌شوند) افزایش دهد.
ساون در ادامه توضیح داد که رژیم کتوژنیک ممکن است بر انتقال دهنده‌های عصبی مانند دوپامین و سروتونین که خلق و خو را تنظیم می‌کنند و میکروبیوم روده که بر رفتار و پاسخ استرس اثر می‌گذارد، تأثیر گذار باشد.