چای ترش از نظر طب سنتی در ایران و سراسر جهان به عنوان داروی ضد سرماخودرگی، سرطان، بیماری‌های قلبی عروقی، کاهش فشار خون و سوزاننده چربی‌های اضافه بدن شناخته شده است.
امروزه و در رژیم‌های غذایی مختلف، چای ترش برای لاغری مصرف می‌شود. در این مقاله به طور مفصل به این موضوع می‌پردازیم که چای ترش چیست، خواص آن کدام است، موارد منع مصرف و عوارض آن چیست؟
چای ترش چیست؟
چای ترش که به عنوان یک دمنوش لاغری نیز شناخته می‌شود، یک چای گیاهی است که از خیساندن قسمت‌هایی از گیاه هیبیسکوس در آب جوش تهیه می‌شود. این چای طعم تارتی شبیه به کِرَن بری دارد و می‌توان آن را هم به صورت گرم و هم سرد میل کرد.
قرن‌هاست که مردم از دانه‌ها، گل‌ها، برگ‌ها و ساقه‌های هیبیسکوس در غذا و طب سنتی استفاده می‌کنند. امروزه می‌توانید مربا، ژله، سس، شربت و چای با طعم هیبیسکوس را در سراسر جهان پیدا کنید.
این ماده به ویژه در غرب آفریقا، آمریکای مرکزی و جنوبی و دریای کارائیب محبوب است. همچنین به عنوان گل سرخ شناخته می‌شود، برای درمان همه چیز از فشارخون بالا تا سوء هاضمه استفاده می‌شود.
چای ترش، یک چای گیاهی است که از خیساندن گیاه هیبیسکوس در آب جوش تهیه می‌شود.
ارزش غذایی چای ترش
چای‌ها هیچ کالری و تقریباً هیچ ارزش غذایی ندارند. کالری چای‌ها مانند شربت‌ها، از شیرین‌کننده آن‌هاست. اگرچه تعداد کمی از مردم هیبیسکوس را به شکل طبیعی آن می‌خورند اما این دقیق‌ترین راه برای ارزیابی ارزش غذایی آن است.
ارزش غذایی یک لیوان چای ترش در حالت معمولی برابر است با:
کالری: ۰
پروتئین: ۰ گرم
چربی: ۰ گرم
کربوهیدرات: ۶ گرم
فیبر: ۰ گرم
آهن: ۱%
چای ترش بسته به نوع و محل رشد، مواد مغذی متفاوتی دارد اما اگر به صورت تازه استفاده شود معمولا حاوی کلسیم، آهن، فسفر، نیاسین، ویتامین C و ریبوفلاوین است.
خواص چای ترش
چای ترش، این نوشیدنی محبوب با رنگ قرمز یاقوتی و طعم ترش دلچسب، نه تنها طعمی بی‌نظیر دارد، بلکه سرشار از خواص و فواید برای سلامتی و زیبایی است.
سرشار از آنتی اکسیدان
آنتی اکسیدان‌ها مولکول‌هایی هستند که به مبارزه با ترکیباتی به نام رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. رادیکال‌های آزاد موجب آسیب به سلول‌ها می‌شوند.
چای ترش سرشار از آنتی اکسیدان‌های قوی است و بنابراین می‌تواند به جلوگیری از آسیب و بیماری ناشی از تجمع رادیکال‌های آزاد کمک کند. در یک مطالعه روی موش‌ها، عصاره هیبیسکوس تعداد آنزیم‌های آنتی اکسیدانی را افزایش داد و اثرات مضر رادیکال‌های آزاد را تا ۹۲ درصد کاهش داد.
با این حال، به خاطر داشته باشید که این مطالعات حیوانی بودند که از دوزهای متمرکز عصاره هیبیسکوس استفاده کردند. مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود چگونه آنتی اکسیدان‌های موجود در چای هیبیسکوس بر انسان تأثیر می‌گذارند.
خواص چای ترش برای کاهش فشار خون
یکی از معروف‌ترین فواید چای ترش، کاهش فشارخون است. با گذشت زمان، فشار خون بالا می‌تواند فشار بیشتری بر قلب وارد کند و باعث ضعیف شدن آن شود. فشار خون بالا همچنین با افزایش خطر بیماری قلبی مرتبط است.
چندین مطالعه معجزه چای ترش را در کاهش فشار خون نشان داده‌اند. در یک مطالعه، به ۶۵ فرد مبتلا به فشار خون بالا چای ترش یا دارونما داده شد. پس از شش هفته، کسانی که چای ترش می‌نوشیدند، در مقایسه با دارونما، کاهش قابل توجهی در فشار خون سیستولیک داشتند.
یکی از معروف‌ترین فواید چای ترش، کاهش فشارخون است.
به طور مشابه، مروری بر پنج مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که چای ترش، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به ترتیب به طور متوسط ۷.۵۸ میلی‌متر جیوه و ۳.۵۳ میلی‌متر جیوه کاهش می‌دهد.
کمک به کاهش سطح چربی خون
علاوه بر کاهش فشار خون، برخی مطالعات نشان داده‌اند که چای ترش ممکن است به کاهش سطح چربی خون نیز کمک کند که یکی دیگر از عوامل خطر برای بیماری قلبی است.
در یک مطالعه، به ۶۰ فرد مبتلا به دیابت، چای ترش یا چای سیاه داده شد. پس از یک ماه، کسانی که چای ترش مصرف کردند، شاهد افزایش HDL (کلسترول خوب) بودند و از سوی دیگر سطح LDL (کلسترول بد) و تری گلیسیرید در آن‌ها کاهش پیدا کرد.
تقویت سلامت کبد
از تولید پروتئین گرفته تا ترشح صفرا و تجزیه چربی، کبد در سلامت کلی بدن نقش بزرگ و حیاتی دارد.
مطالعات نشان داده‌اند که چای ترش ممکن است سلامت کبد را تقویت کرده و به کارآمد نگه داشتن آن کمک کند.
یک مطالعه روی ۱۹ فرد دارای اضافه وزن نشان داد که مصرف عصاره هیبیسکوس به مدت ۱۲ هفته، استئاتوز کبد را بهبود می‌بخشد. این وضعیت با تجمع چربی در کبد مشخص می‌شود که می‌تواند منجر به نارسایی کبد شود.
عصاره چای ترش نشانگرهای آسیب کبدی را کاهش می‌دهد.
یک مطالعه روی همستر خواص محافظت از کبد عصاره هیبیسکوس یا همان چای ترش را نشان داد و مشخص کرد که درمان با عصاره هیبیسکوس نشانگرهای آسیب کبدی را کاهش می‌دهد.
مطالعه حیوانی دیگری گزارش داد که دادن عصاره هیبیسکوس به موش‌ها غلظت چندین آنزیم سم‌زدایی دارو در کبد را تا ۶۵ درصد افزایش داده است.
کمک به لاغری و سوزاندن چربی‌ها
چندین مطالعه نشان می‌دهد که چای ترش ممکن است با کاهش وزن مرتبط باشد و به روند آن کمک کند.
در یک مطالعه به ۳۶ شرکت کننده دارای اضافه وزن عصاره هیبیسکوس یا دارونما دادند. پس از ۱۲ هفته، عصاره هیبیسکوس وزن بدن، چربی بدن، شاخص توده بدنی و نسبت باسن به کمر را کاهش داد.
یک مطالعه حیوانی یافته‌های مشابهی داشت و گزارش داد که دادند که خواص چای ترش منجر به کاهش وزن موش‌های چاق به مدت ۶۰ روز شد.
بهترین زمان مصرف چای ترش برای لاغری
بهترین زمان مصرف چای ترش برای لاغری به طور قطعی مشخص نیست و نظرات مختلفی در این مورد وجود دارد. با این حال، به طور کلی می توان گفت که مصرف چای ترش در وعده صبح و قبل از صبحانه می‌تواند به افزایش متابولیسم و چربی سوزی کمک کند. همچنین، مصرف چای ترش بین وعده های غذایی می تواند به کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری کمک کند.
چای ترش برای لاغری و کاهش وزن نیز مفید است.
برخی از بهترین زمان های مصرف چای ترش برای لاغری:
صبح و قبل از صبحانه: مصرف چای ترش در صبح می‌تواند به افزایش متابولیسم و چربی سوزی کمک کند.
بین وعده های غذایی: مصرف چای ترش بین وعده‌های غذایی می‌تواند به کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری کمک کند.
قبل از ورزش: مصرف چای ترش قبل از ورزش می‌تواند به افزایش انرژی و چربی سوزی در طول ورزش کمک کند.
بعد از غذا: مصرف چای ترش بعد از غذا می تواند به هضم غذا و جلوگیری از سوء هاضمه کمک کند.
حاوی ترکیبات ضدسرطانی
عصاره چای ترش سرشار از پلی فنول است، این ترکیبات دارای خواص ضد سرطانی قدرتمندی هستند. مطالعات، نتایج قابل توجهی در مورد تأثیر بالقوه عصاره هیبیسکوس بر سلول‌های سرطانی یافته است.
مطالعه دیگری گزارش داد که عصاره برگ چای ترش از گسترش سلول‌های سرطانی پروستات انسانی جلوگیری می‌کند.
همچنین در آزمایشگاه نشان داده شد که این ماده، سلول‌های سرطانی معده را تا ۵۲ درصد مهار می‌کند. به خاطر داشته باشید که این مطالعات، آزمایشگاهی و با استفاده از مقادیر زیاد عصاره هیبیسکوس بودند. برای ارزیابی تأثیر خواص چای ترش بر سرطان، تحقیقات در انسان مورد نیاز است.
خواص چای ترش برای مقابله با باکتری‌ها
باکتری‌ها، میکروارگانیسم‌های تک سلولی هستند که می‌توانند باعث عفونت‌های مختلفی از جمله برونشیت، ذات الریه و عفونت‌های مجاری ادراری شوند.
علاوه بر داشتن خواص آنتی اکسیدانی و ضد سرطانی، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که عصاره چای ترش می‌تواند به مبارزه با عفونت‌های باکتریایی کمک کند.
یکی از خواص چای ترش مقابله با باکتری هاست.
در واقع، یک مطالعه آزمایشگاهی نشان داد که عصاره هیبیسکوس فعالیت E. coli را مهار می‌کند، سویه‌ای از باکتری که می‌تواند علائمی مانند گرفتگی، نفخ و اسهال ایجاد کند.
کمک به کاهش التهاب
چندین مطالعه روی حیوانات و چند مطالعه کوچک روی انسان خواص چای ترش را در مبارزه با التهاب نشان داده‌اند.
التهاب در ایجاد بسیاری از بیماری‌ها از جمله سرطان، آسم، بیماری آلزایمر، بیماری قلبی و آرتریت روماتوئید نقش دارد. در حالی که تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، به نظر می‌رسد که چای ترش می‌تواند اثرات ضد التهابی مفیدی ارائه دهد.
خواص چای ترش برای کاهش قند خون
تحقیقات منتشر شده در سال 2022 در Pharmaceuticals اثر خواص چای ترش را بر قند خون نشان داد. چای ترش می‌تواند به کاهش قند خون کمک کند. حساسیت به انسولین را افزایش دهد و از عوارض دیابت مانند بیماری قلبی و عروقی و آسیب کلیوی جلوگیری کند.
اگر به دیابت مبتلایید، از خواص چای ترش غافل نشوید.
عوارض و منع مصرف چای ترش
قبل از افزودن چای ترش به رژیم غذایی خود، در مورد هر گونه بیماری که ممکن است داشته باشید با پزشک مشورت کنید. چای ترش ممکن است رگ‌های خونی را باز کرده و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد.
اگر برای فشار خون بالا یا پایین دارو مصرف می‌کنید، از نوشیدن چای ترش خودداری کنید، مگر این که پزشک به شما بگوید مشکلی ندارد. چای ترش می‌تواند با برخی داروها تداخل داشته باشد.
هنگامی که با سایر عوامل ضد سرطان مصرف شود اثرات ضد سرطانی دارد و در صورت مصرف با عوامل ضد ویروسی اثر افزایشی دارد:
یک بررسی در سال ۲۰۱۳ گزارش داد که دوزهای بسیار بالای عصاره هیبیسکوس می‌تواند به طور بالقوه باعث آسیب کبدی شود.
در همان گزارش عنوان شد که عصاره هیبیسکوس با هیدروکلروتیازید (یک داروی ادرار آور) در حیوانات و با استامینوفن در انسان تداخل دارد.
طبق منابع دیگر، مصرف چای ترش برای افرادی که کلروکین (دارویی برای مالاریا ) مصرف می‌کنند، خطرناک است. این دارو اثر ضد مالاریا داروهایی مانند کلروکین و کینین را کاهش می دهد.
افراد مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا باید هنگام مصرف چای ترش سطح قند و فشار خون خود را کنترل کنند.
زنان باردار یا شیرده نباید چای ترش بنوشند.
اگر از داروهای ضد التهابی استفاده می‌کنید، بعد از نوشیدن چای ترش حداقل دو ساعت صبر کنید تا از عوارض جانبی پیشگیری شود.
به طور کلی چای ترش عوارض خاصی به دنبال ندارد.
طبع چای ترش
طبع چای ترش سرد و خشک است بنابراین در طب سنتی به افراد سرد مزاج به ویژه در فصول سرد سال توصیه نمی‌شود و افراد گرم مزاج بهتر است از آن استفاده کنند. با این حال چای ترش خواص بسیاری دارد و از نظر طب نوین هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند.
طرز تهیه چای ترش خوش طعم و ساده
چای ترش جدا از فواید فراوانی که برای سلامتی دارد، خوشمزه است و به راحتی در خانه تهیه می‌شود:
کافیست گل‌های خشک‌شده آن را به قوری اضافه کنید و روی آن‌ها آب جوش بریزید. بگذارید پنج دقیقه دم بکشد، سپس صاف کنید، در صورت تمایل آن را شیرین و نوش جان کنید.
چای ترش را می‌توان به صورت گرم یا سرد مصرف کرد و طعمی شبیه به کرن بری دارد. به همین دلیل، اغلب آن را با عسل، شیرین می‌کنند. عده‌ای هم از آب‌لیمو برای طعم‌دار کردن این نوشیدنی استفاده می‌کنند.
هیبیسکوس خشک را می‌توان در فروشگاه مواد غذایی بهداشتی محلی یا آنلاین خریداری کرد. چای ترش به صورت کیسه‌ای هم موجود است که می‌توان به سادگی از آن لذت برد.
همچنین می‌توانید هیبیسکوس را به صورت پودر بخرید که از قسمت‌های خشک شده گیاه که ریز آسیاب شده است تهیه می‌شود. پودر را با آب مخلوط کنید تا یک نوشیدنی درست شود.
برای خوش طعم‌تر شدن چای ترش می‌توانید موارد زیر را به آن اضافه کنید:
گیاهانی مثل: علف لیمو، برگ نعناع، ریحان، رزماری و بادرنجبویه
مرکباتی مثل: آب لیمو ترش، پوست لیمو ترش یا پرتقال
ادویه‌هایی مثل: چوب دارچین، هل، میخک، دانه‌های رازیانه یا زعفران، زنجبیل تازه
گل‌هایی مثل: آب شکوفه پرتقال، گلاب، گیاه اسطوخودوس یا گل رز
میوه‌هایی مثل: انبه، تمشک، توت فرنگی، هلو، زغال اخته، به، تمر هندی، آناناس و هندوانه
برای بهتر شدن عطر و طعم چای ترش می‌توانید از ادویه‌هایی مثل دارچین استفاده کنید.
میزان مجاز مصرف چای ترش
اگر به چای ترش حساسیت ندارید یا توسط پزشک منع نشده‌اید، توصیه می‌شود روزانه حداکثر ۲ تا ۳ فنجان از این نوشیدنی استفاده کنید. البته بهتر است در مصرف آن زیاده‌روی نکنید، چون هنوز تحقیقات کافی انجام نشده است.
عوارض جانبی احتمالی در صورت مصرف بیش از حد، کپسول، عصاره و پودر هیبیسکوس (گیاه چای ترش) ممکن است باعث درد معده، گاز، یبوست، حالت تهوع، ادرار دردناک، سردرد و صدای زنگ در گوش (وزوز گوش) شود.
حتی مصرف بیش از حد چای ترش به دلیل تأثیر آن بر فشار خون ممکن است باعث سرگیجه و خستگی گذرا شود.
آن چه از مقاله خواص چای ترش آموختیم:
چای ترش، دمنوشی محبوب با طعمی ترش و ملس است که از گلبرگ‌های گیاه هیبیسکوس تهیه می‌شود. این نوشیدنی به دلیل دارا بودن آنتی‌اکسیدان‌های قوی، فواید بسیاری برای سلامتی دارد. همچنین چای ترش برای لاغری و کاهش وزن نیز بسیار مفید است. البته با وجود خواص چای ترش برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌ها، باید به عوارض مصرف بیش از اندازه آن یا مصرف آن در بیماران خاص، توجه و با پزشک مشورت کنیم.
سوالات متداول:
۱- چای ترش چیست؟
چای ترش که به عنوان یک دمنوش لاغری نیز شناخته می‌شود، یک چای گیاهی است که از خیساندن قسمت‌هایی از گیاه هیبیسکوس در آب جوش تهیه می‌شود.
۲- طبع چای ترش گرم است یا سرد؟
طبع چای ترش سرد و خشک است بنابراین در طب سنتی به افراد سرد مزاج به ویژه در فصول سرد سال توصیه نمی‌شود و افراد گرم مزاج بهتر است از آن استفاده کنند.
۳- خواص چای ترش چیست؟
از مهم‌ترین خواص چای ترش می‌توان به کاهش فشار خون، کاهش کلسترول، کاهش وزن، تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب، بهبود سلامت کبد، کاهش خطر سرطان، بهبود سلامت گوارش و تقویت مو اشاره کرد.
۴- آیا چای ترش برای لاغری مفید است؟
چای ترش می‌تواند به افزایش متابولیسم و چربی‌سوزی و در نتیجه به کاهش وزن کمک کند. با این حال، چای ترش به تنهایی نمی‌تواند باعث لاغری شود و باید در کنار یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم مصرف شود.